Meksika — Turkiya munosabatlari

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Meksika — Turkiya munosabatlari

Meksika
Turkiya

Meksika — Turkiya munosabatlari Meksika va Turkiya oʻrtasidagi ikki tomonlama diplomatik munosabatlardir.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Turkiya prezidenti Mustafo Kamol Otaturkning Mexiko shahridagi haykali

1864-yilda Meksika va Usmonlilar imperiyasi oʻrtasidagi birinchi rasmiy aloqa Meksika imperatori Maksimilian I oʻzining mamlakatdagi hukmronligini rasman tan olish uchun boshqa davlatlarga emissarlarini yuborganida boʻlib oʻtdi[1]. 1928-yilda Usmonlilar imperiyasi parchalanib, Mustafo Kamol Otaturk tomonidan Turkiya tashkil etilgandan soʻng mamlakatlar oʻrtasida rasmiy diplomatik munosabatlar oʻrnatildi. Oʻsha yili ikki davlat Doʻstlik shartnomasini imzoladi va bir-birining poytaxtlarida diplomatik vakolatxonalar ochdi. 1962-yilda diplomatik vakolatxonalar elchixona maqomiga koʻtarildi[2].

1992-yil iyun oyida Meksika tashqi ishlar vaziri Fernando Solana Turkiyaga rasmiy tashrif bilan keldi va bu mamlakatga tashrif buyurgan birinchi Meksika hukumatining yuqori darajali siyosatchisi boʻldi. Fernando Solana va Turkiya tashqi ishlar vaziri Sulaymon Demirel madaniyat sohasida hamkorlik qilish, shuningdek, ushbu davlatlarning diplomatik pasportlari egalari uchun viza talablarini bekor qilish to‘g‘risidagi bitimlarni imzoladi. Ikki davlat, shuningdek, ikki tomonlama va koʻp tomonlama masalalarni muhokama qilish uchun siyosiy maslahatlashuv mexanizmini yaratishga kelishib oldilar [2] .

2013-yilda Meksika Prezidenti Enrike Penya Nieto Turkiyaga tarixiy tashrif buyurdi va u davomida quyidagi kelishuvlarni imzoladi: Meksika va Turkiya oʻrtasida toʻgʻridan-toʻgʻri aviaqatnovlarni yoʻlga qoʻyish, jinoyatchilik va uyushgan terrorizmga qarshi kurashda oʻzaro hamkorlik toʻgʻrisida, giyohvandlik vositalarining noqonuniy aylanishiga qarshi kurash, ikki tomonlama soliqqa tortish, bojxona maʼlumotlari almashinuvi[3].

Meksika va Turkiya mintaqaviy kuchlar sanaladi va xalqaro hamjamiyatda katta rol oʻynaydi. Ikkala davlat ham bir-birini diplomatik jihatdan qoʻllab-quvvatlaydi, ayniqsa Birlashgan Millatlar Tashkilotida, Meksika Suriyadagi fuqarolar urushi boʻyicha Turkiyaning pozitsiyasini qoʻllab-quvvatlaydi. 2013-yilda Meksika Turkiyaga o‘sha paytda o‘sha mamlakatda bo‘lgan milliondan ortiq suriyalik qochqinlarni qo‘llab-quvvatlash uchun 1 million AQSh dollari ajratgan[4].

Savdo aloqalari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Meksika prezidenti Enrike Penya Nieto Turkiya prezidenti Abdulla Gul bilan Anqarada, 2013-yil dekabr.
Turkiya Prezidenti Rajab Toyyib Erdoʻgʻan Meksika Prezidenti Enrike Peña Nieto bilan birgalikda Meksikaga davlat tashrifida. 2015-yil fevral.

2016-yilda mamlakatlar o‘rtasidagi tovar ayirboshlash hajmi 969 million AQSH dollarini tashkil etdi[5]. Turkiya Meksikaning 47- yirik savdo hamkoridir[6]. Meksikaning Turkiyaga eksporti: bugʻdoy, telefon va transport vositalari. Turkiyaning Meksikaga eksporti: toʻqimachilik, mis va alyuminiy mahsulotlari[7]. Meksikaning Cemex, Gruma va Sinc Nacional kabi transmilliy kompaniyalari Turkiyada faoliyat yuritib, mamlakat iqtisodiyotiga 600 million AQSh dollaridan ortiq sarmoya kiritgan. Meksikada turk transmilliy kompaniyalari ham bor: Orphan Holding, Tekno Kauch va Toto Max[8]. Meksika va Turkiya erkin savdo shartnomasini imzolash uchun muzokaralar olib bormoqda.

Yuqori darajadagi tashriflar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Meksikadan Turkiyaga yuqori darajadagi tashriflar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Tashqi ishlar vaziri Fernando Solana (1992)
  • Prezident Enrike Penya Nieto (2013, 2015).

Turkiyadan Meksikaga yuqori darajadagi tashriflar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Bosh vazir Mesut Yilmaz (1998)
  • Bosh vazir va Prezident Rejep Tayyip Erdogʻan (2009, 2012, 2014)
  • Tashqi ishlar vaziri Mavlud Chavushoʻgʻli (2017)


Ikki tomonlama kelishuvlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Har ikki xalq turli ikki tomonlama shartnomalarni imzolaganlar. Masalan, Doʻstlik shartnomasi (1928); Madaniy almashinuv toʻgʻrisidagi bitimlar (1992); Diplomatik pasport egalari uchun viza talablarini bekor qilish toʻgʻrisidagi bitim (1992); Oʻzaro manfaatli masalalar boʻyicha maslahatlashuv mexanizmini yaratish boʻyicha memorandum (2013); Ikki tomonlama soliqqa tortishning oldini olish va soliq toʻlashdan boʻyin tovlash toʻgʻrisidagi bitim (2013); Bojxona shartnomasi (2013); Havo tashish shartnomasi (2013); Investitsiyalarni himoya qilish toʻgʻrisidagi bitim (2013); Giyohvandlik vositalari va psixotrop moddalarning noqonuniy aylanishiga qarshi kurashish boʻyicha hamkorlik shartnomasi (2013-yil); Uyushgan jinoyatchilik va terrorizmga qarshi kurashish boʻyicha hamkorlik shartnomasi (2013-yil) va Fan-texnikaviy hamkorlik toʻgʻrisidagi bitim (2013-yil).

Transport[tahrir | manbasini tahrirlash]

Turk Havo Yoʻllari bilan ikki davlat oʻrtasida toʻgʻridan-toʻgʻri reyslar mavjud.

Doimiy diplomatik vakolatxonalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Meksikaning Anqarada elchixonasi va Istanbulda konsullik bor[9] y un consulado en Estambul.[10].
  • Turkiyaning Mexiko shahrida elchixonasi bor[11].
  • Anqaradagi Meksika elchixonasiga mezbonlik qilgan Çiçegi qarorgohi
    Anqaradagi Meksika elchixonasiga mezbonlik qilgan Çiçegi qarorgohi
  • Turkiyaning Mexikodagi elchixonasi
    Turkiyaning Mexikodagi elchixonasi

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „La política exterior de Maximiliano de Habsburgo durante el Segundo Imperio Mexicano (in Spanish)“. 2018-yil 25-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 23-yanvar.
  2. ↑ 2,0 2,1 „History of diplomatic relations between Mexico and Turkey (in Spanish)“. 2013-yil 28-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 23-yanvar.
  3. ↑ „Senado ratifica cinco acuerdos entre México y Turquía (in Spanish)“. 2016-yil 12-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 23-yanvar.
  4. ↑ „México donará un million de dollars a Turquía para apoyar a sirios. (in Spanish)“. 2018-yil 24-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 23-yanvar.
  5. ↑ „Mexican Ministry of the Economy: Turkey (in Spanish)“. 2016-yil 25-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 23-yanvar.
  6. ↑ „Relación Bilateral México-Turquia (Spanish)“. 2017-yil 2-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 23-yanvar.
  7. ↑ „Busca México tratado de libre comercio con Turquía (in Spanish)“. 2015-yil 13-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 23-yanvar.
  8. ↑ „Inversiones turcas en autopartes se avecinan con TLC (in Spanish)“. 2017-yil 2-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 23-yanvar.
  9. ↑ Embajada de México en Ankara
  10. ↑ Consulado de México en Estambul
  11. ↑ Embajada de Turquía en la Ciudad de México 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Meksika_—_Turkiya_munosabatlari&oldid=3106571" dan olindi