Mazdakiylik sahifasining manbasini koʻrish

'''Mazdakiylik''' — diniy-falsafiy taʼlimot. Asoschisi Mazdak. Mazdikiylar harakati davrida Eronda keng tarqalgan. M. taʼlimotiga koʻra, olamda boʻladigan jarayonlar ongli va biror maqsadni koʻzlab harakat qiluvchi yaxshilik, yorugʻlik manbai bilan koʻr-koʻrona va tasodifiy harakatlanuvchi yomonlik, qorongʻulik (johillik) manbai oʻrtasidagi kurashdan iborat. Bu kurash „yaxshilik“ning „yomonlik“ ustidan gʻalabasi bilan tugallanadi. M.da birinchi oʻrinda sof falsafiy va diniy masalalar emas, ijtimoiy masalalar turadi. M.da asosiy yovuzlik boylikka hirs qoʻyish va kambagʻallik, deb taʼkidlanadi. Ijtimoiy zulmga qarshi kurash muqaddas vazifa sifatida talqin etiladi va unga diniy tus beriladi. M.ning asosiy gʻoyasi mulkiy tenglikni oʻrnatishdan iborat. Bu tenglik barcha moddiy boyliklarga dehqonlar jamoasi orqali egalik qilish, yaʼni moddiy boyliklar odamlarga teng taqsimlanishi kerak deb tasavvur etiladi. Bu gʻoya xalq ommasi ichida keng tarqalib, mazdakiylik harakatining mafkurasi sifatida xizmat qilgan. Bu taʼlimot garchi hayoliy boʻlishiga qaramay, uning adolatsizlik va zulmga qarshi qaratilgani, tinchlikka chaqirishi ijobiy ahamiyat kasb etdi. M. keyingi asrlar davomida Eron, Oʻrta Osiyo va Ozarbayjondagi dehqonlarning va shahar kambagʻallarining (Abu Muslim, Muqanna, Bobak qoʻzgʻoloni) kurash bayrogʻi boʻlib qoldi<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>.

== Teologiya ==
Mazdakiizm dualistik din boʻlib, u [[Moniylik|manixeyizm]] taʼsirida boʻlgan. U koinotni yaratgan dastlabki vaqtda birlashadigan yorugʻlik va qorongʻulik (yaxshi va yomon) ikkita tamoyil mavjudligini oʻrgatdi. Mazdakiylar Nur xudosiga sigʻinardilar.

== Iqtibos manbalar ==

* {{cite book |last=Crone |first=Patricia |title=The Nativist Prophets of Early Islamic Iran: Rural Revolt and Local Zoroastrianism |publisher=Cambridge University Press |year=2012 |isbn=9781139510769 |url=https://books.google.com/books?id=7k0hAwAAQBAJ&q=false |pages=1–543}}
* {{cite book |title=Sasanian Persia: The Rise and Fall of an Empire |year=2014 |publisher=I.B.Tauris |last=Daryaee |first=Touraj |author-link=Touraj Daryaee |pages=1–240 |isbn=978-0857716668 |url=https://books.google.com/books?id=LU0BAwAAQBAJ}}
* {{cite book |last=Kreyenbroek |first=Philip G. |year=2012 |chapter=IRAN ix. RELIGIONS IN IRAN (1) Pre-Islamic |title=Encyclopaedia Iranica |chapter-url=http://www.iranicaonline.org/articles/iran-ix1-religions-in-iran-pre-islamic |volume=XIII/4 |pages=432–439 |access-date=14 December 2021}}
* {{cite book |last1=Yarshater |first1=Ehsan |title=Cambridge history of Iran The Seleucid, Parthian and Sasanian periods |date=1983 |publisher=Cambridge |isbn=978-0-521-24693-4}}

== Manbalar ==
{{manbalar}}
== Havolalar ==
* {{cite book | title = Zoroastrians: Their Religious Beliefs and Practices | year = 2001 | publisher = Psychology Press | last = Boyce | first = Mary | author-link = Mary Boyce | pages = 1–252 | isbn = 9780415239028 | url = https://books.google.com/books?id=a6gbxVfjtUEC&q=false }}
* {{cite journal|first=L.|last=Eichenberger|title=Communist, Heretic, Rebel. Mazdak and the History of Religion|journal=Zeitschrift für Religionswissenschaft|volume=28|issue=2|year=2020|pages=237–258|doi=10.1515/zfr-2019-0029 |s2cid=226223689 |url=https://www.degruyter.com/view/journals/zfr/28/2/article-p237.xml?tab_body=abstract}}
* {{citation|last=Frye|first=R. N.|title=The political history of Iran under the Sasanians|chapter=Chapter 4|series=[[The Cambridge History of Iran]]|volume=3|publisher=Cambridge University Press|year=1983|isbn=978-0-521-20092-9 | issue=1}}
* {{cite book | title = The History of Ancient Iran | year = 1984 | publisher = C.H.Beck | last = Frye | first = Richard Nelson | author-link = Richard Nelson Frye | pages = 1–411 | isbn = 9783406093975 | url = https://books.google.com/books?id=0y1jeSqbHLwC&q=false }}
{{chala}}

{{OʻzME}} <!-- Bot tomonidan yaratildi -->

[[Turkum:Eron tarixi]]
[[Turkum:Ozarbayjon tarixi]]
[[Turkum:Markaziy Osiyo tarixi]]
[[Turkum:Oʻrta Osiyo tarixi]]
[[Turkum:Qoʻzgʻolonlar]]
[[Turkum:Diniy eʼtiqod va taʼlimot]]
[[Turkum:Falsafiy maktablar va anʼanalar]]
[[Turkum:Oʻrta asr falsafasi]]
[[Turkum:Zardushtiylik]]
[[Turkum:Vegetarianlikni talab qiladigan dinlar]]
[[Turkum:Sosoniylar imperiyasidagi din]]
[[Turkum:Eronda din]]
[[Turkum:Eronda dinlar]]