Maydan bayrami
Maydan (boshqirdcha: майҙан; forschadan — kvadrat) — anʼanaviy boshqird bayrami.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Maydan bayramining kelib chiqishi, qabila birlashmalarining xalq yigʻilishlarini oʻtkazishiga borib taqaladi.
Bayram odatda may oyining oxirida, ekish ishlaridan keyin, nishonlangan. Bayramda bir yoki bir nechta qoʻshni ovullarning aholisi ishtirok etgan. Bayram oʻrmondagi yalanglik yoki balandlikda oʻtkazilgan.
Bayram anʼanalari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Taklif etayotganlar, qoʻshni qishloqlar aholisiga, bayram kuni haqida xabar berishgan. Bayram boshlanishiga qadar oziq-ovqat sotib olish va mehmonlarni siylash uchun sovgʻalar va pullar yigʻilgan.
Bayram, diametri 50 m gacha boʻlgan aylana shaklidagi maydonchada oʻtkazilib, novdalar bilan oʻralgan va markaziga balandligi 10 metrgacha boʻlgan baland ustun (qolgʻa) oʻrnatilgan. Boshqirdistonning baʼzi hududlarida bayramona Maydonni bezash uchun toʻqilgan gilamlar, yoʻlkalar, dasturxonlar ishlatilgan[1]. Mehmonlarni ziynatlangan odamlar kutib olishgan.
Har bir oila yaqin atrofga oʻtov yoki chayla qurganlar. Maydan atrofida keksalar va bolalar, ularning ortida erkaklar oʻtirishgan. Ayollar uchun alohida yorqin bezatilgan maydon ajratilgan.
Maydan, markaziy maydondan uzoqda, ot poygasi bilan boshlangan.
Kun davomida xalq oʻyinlari, kurash, yugurish, sakrash, kamondan oʻq otish, xalq raqslari, qoʻshiqlar ijro etish, kuray chalish, sesenlar musobaqalari oʻtkazilgan.
Gʻoliblar qimmatbaho sovgʻalar (aygʻir ot, qoʻchqor, sharf, sochiq va boshqalar) bilan taqdirlanganlar.
Bayram bir kecha-kunduz davom etishi mumkin, toʻylar yoki yarmarkalar shu kunga toʻgʻirlangan.
Anʼanaga koʻra, mehmonlarga beshbarmoq, qozi, qimiz, bol (asaldan tayyorlanadigan mast qiluvchi ichimlik), boʻza tortilgan.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Rudenko S. I. Boshqirdlar: Tarixiy va etnografik insholar. — M.; L., 1955. — S. 186, 277-278; Muallifning dala materiallari.
- Bromley Yu.V. Yangi marosimlar — sovet turmush tarzining muhim tarkibiy qismi // SSSR xalqlari hayotidagi anʼanaviy va yangi marosimlar. — M., 1981. — B.12.
- Sharapova I.R. Boshqird xalq bayramlari ijtimoiy-madaniy Ufa sifatida. BashGU. 2011-yil ISBN 978-5-7477-2798-4
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Национальный костюм и предметы-атрибуты на праздниках и в обрядах башкир: Этнографическое обозрение Башкирского Зауралья УРГАЗА.ru Статьи и исследования 2014-03-06 09_39_06“ (deadlink). 2014-yil 6-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 3-mart.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Ф. Ф. Фатыхова. „Майдан (праздник)“ (deadlink). БАШКИРСКАЯ ЭНЦИКЛОПЕДИЯ. ГАУН РБ «Башкирская энциклопедия» (2013). 2017-yil 26-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 25-aprel.