Boʻxcha yasar qoʻngʻizlar

Bo‘xcha yasar qo‘ng‘izlar (Scarabaeus) — plastinkamo‘ylovli qo‘ng‘izlar urug‘i. Uz. 20—40 mm, tanasi keng va qora, oldingi oyoqlari panjasi va bosh qalqoni tishli. O‘rta dengiz havzasi, Jan. Yevropa, G‘arbiy va Markaziy Osiyoda tarqalgan. Qo‘ng‘izlar va qurtlari go‘ng b-n oziklanadi. Buning uchun qo‘ng‘iz go‘ngdan shar (bo‘xcha) yasab oladi, uni tuproqqa ko‘mib nok shakliga keltiradi. Sharning ingichka uchiga tuxum qo‘yadi. Tuxumdan chiqqan qurti go‘ng b-n oziqlanib voyaga yetadi. B. ya. q. orasida avliyo skarabiy (S. sacer) keng tarqalgan, uz. 21—37 mm. KDD misrliklar bu qo‘ng‘izning toshga tushirilgan tasviriga ixlos qilishgan. Qo‘ng‘izni quyosh xudosiga o‘xshatishgan, uni go‘ngdan shar yasab dumalatishini Quyoshni samo bo‘ylab harakatlanishining cheksizligiga, qo‘ng‘iz boshidagi tishchalarini quyoshning nur tarqatishiga qiyos qilishgan. B. ya. q. tabiiy sanitarlar hisoblanadi. Markaziy Osiyo dasht va cho‘llarida yirik B. ya. q. S. transcavcasus, S. acuticollis tarqalgan.

Adabiyotlar

• OʻzME. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil