Mashhur ayyor eshaklar

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Fayl:Sam Loyd's Trick Donkeys.svg
Sem Loydning Mashhur Trick Eshaklar boshqotirmasi. Yechimchi uchta to'rtburchakni kesib, qismlarni qayta yig'ishi kerak, shunda ikkita jokey ikkita eshakka minib ketayotgandek ko'rinadi.

Mashhur Trick Eshaklar — 1858-yilda Sem Loyd tomonidan ixtiro qilingan jumboq hisoblanadi [1], birinchi marta bu jumboqPT Barnum sirkini targʻib qilish uchun moʻljallangan kartada chop etilgan. O'sha paytda jumboq birinchi marta "PT Barnumning hiyla-nayranglari" degan nomi bilan atalgan. [2] Jumboq sababli Millionlab kartalar sotilgan.Sem Loydning daromadi 1871 yilda 10 000 dollarni tashkil etgan [3] — 2014 yilda daromadi taxminan 200 000 dollar ko'tarilgan. [4]

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ko'rinishi

Safaviylar davridagi qog'ozdagi siyoh, 17-asr boshlari.



</br> ( Boston, Tasviriy san'at muzeyida № 14.629 . )

Martin Gardnerning so'zlariga ko'ra, bu jumboq 17-asr fors dizaynidan ilhomlangan tarzda yaratilganligi aytilgan. Hozirda Bostondagi Tasviriy san'at muzeyida .qog'ozdagi siyoh ko'rinishi saqlanadi. [5] (U 1914 yilda Viktor Goloubevdan muzey sotib olgan. Ikkinchi nusxasini esa 1912 yilda sotib oldi va Parijda ko'rgazmaga qo'ydi. [6] )

1858 yilda Sem Loydning aytishicha, u ikkita xachir va ikkita chavandozdan iborat jumboq kartasi haqida o'ylagan. Kartani uchta bo'lakka bo'lish, o'yinchi kartalarni har bir xachirda bitta chavandoz bo'ladigan tarzda joylashtirishi kerak bo'lgan.1871 yilda "Ajoyib Xitoy Pony Puzzle" deb nomi bilan atalgan boshqotirmasini nashr etgandan so'ng, Sem o'zining xachirlar deb nomlangan jumbog'ini nashr etishga qaror qilgan va uni "Mayyor xachirlar jumbog'i" nomi bilan o'zgartirgan.

PT Barnum ushbu boshqotirma kartasida o'z shousini targ'ib qilish maqsadida o'z imkoniyatini ko'rgan va Sem Loydga jumboq nomini "PT Barnum's Trick Mules" [7] ga o'zgartirish uchun o'n ming dollar taklif qildi va Loyd boshqotirmani boshqalarga taklif qilganidan keyin, firmalar tomonidan 100 000 000 dan ortiq nusxada sotilgan undan keyin "Mashhur hiylakor eshaklar" deb qayta nom bergan. [8] Bugungi kunda The Sam Loyd kompaniyasi boshqotirma huquqlariga 2016-yilda ega bo'lgan. Birinchi marta nashr etilganidan 145 yil o'tganidan so'ng esdalik boshqotirma kartasini chiqargan. [9]

Boshqotirma[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jumboqning tasvirlangan kartasida markaziy qismi ataylab bo'sh qoldirilgan ikkita eshak ko'rsatilgan. Kartaning uchinchi qismi chavandozlar bo'lib, jumboqning maqsadi uchta bo'lakni (ikkita eshakni va chavandozlarni) joylashtirish bo'lgan shunda chavandozlar eshaklarning orqasiga o'rnatilgan holatida ko'ringan.

Variatsiyalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"Sehrgarning o'z kitobi yoki butun sehrgarlik san'ati" kitobining 1857 yildagi versiyasida qarama-qarshi tomonlarga qaragan holda yerda o'lib yotgan ikki itning surati tasvirlangan. "O'lik it jumbog'i" deb nomlangan ushbu jumboqning maqsadi itlarni yerda yotishi o'rniga tirik yotgandek ko'rsatish uchun ikkita chiziq chizishgan va 1939 yilda jumboqning yana bir varianti popkorn kompaniyasining o'z paketlarida sovrin sifatida topilgan jumboq ikkita xachir va ikkita kobboyni ko'rsatgan. Bu jarayondagi o'yin holati mexanikasi Sem Loydnikiga o'xshab ko'ringan boshqa kompaniyalar 50-yillarda Albanidagi Vellington mehmonxonasi kabi jumboq bilan kichik kartani sovg'a sifatida ishlatishgan.

Bugungi kunda ko'plab boshqotirmalar, aql-idrok o'yinlari va turli xil veb-saytlar boshqotirmalarni onlayn o'yin shaklida yoki ularning chop ettirilgan nashrdagi variantlari ishlab chiqilgan.[10]

Yechim[tahrir | manbasini tahrirlash]

Yechim

Jumboqning yechimi shundaki, ikkita otning boshi va orqasi chizilgan har birining chizig'i bilan bog'langan emas. Bu jarayonda birinchi otning boshi kartaning boshqa tomonida ikkinchi otning boshi kartaning teskari tomonida joylashgan.Jumboqni yechish uchun ikkita ot tasvirini birinchi qismidagi otning orqa tomoni ikkinchi qismdagi otning orqa tomoniga qaragan tarzda joylashtiriladi. jarayon kuzatiladi.Ularning orasidagi bo'shliqda jokey qog'ozini siljitish kerak, shunda birinchi ot chapga, ikkinchi ot esa o'ngga, biri teskari tomonga ikkinchisi esa boshqa teskari tomonga yugurayotgan tasvir hosil bo'ladi. [11]

Ma'lumotnomalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Trick Donkeys Puzzle“. The Worlds of David Darling. Qaraldi: 2015-yil 19-mart.
  2. ↑ „The famous trick donkeys: a Sam Loyd puzzle“. Division by Zero. Qaraldi: 2015-yil 19-mart.
  3. ↑ „Sam Loyd's Trick Mules“. Defective Yeti. 2021-yil 17-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 19-mart.
  4. ↑ „Inflation calculator“. Dave Manuel. Qaraldi: 2015-yil 19-mart.
  5. ↑ Gardner, Martin „Chapter 9: Sam Loyd: America's Greatest Puzzlist“,. Mathematical puzzles & diversions. New York, N.Y.: Simon and Schuster, 1959 — 95 bet. 
  6. ↑ „Four Interlaced Horses“. Museum of Fine Arts, Boston.
  7. ↑ „Cracker Jack Cowboy Puzzle“. Bc.ca. 2014-yil 9-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 19-mart.
  8. ↑ „Sam Loyd, Puzzle Man, Dies.“. The New York Times (1911-yil 12-aprel). Qaraldi: 2015-yil 19-mart.
  9. ↑ „145th year commemorative puzzle“. Sam Loyd. 2015-yil 19-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2015-yil 19-mart.
  10. ↑ „Two deceptive 19th Century puzzles: The Trick Mule Puzzle, and The Dead Dog Puzzle“. Deceptology. Qaraldi: 2015-yil 19-mart.
  11. ↑ „Sam Loyd's Tricky Donkey“. amagicclassroom.com/. Qaraldi: 2015-yil 19-mart. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Mashhur_ayyor_eshaklar&oldid=3911715" dan olindi