Manchester Airport

Manchester aeroporti — Ringwaydagi xalqaro aeroport.Manchester shahar markazidan 13.9km janubiy-gʻarbda joylashgan. 2019-yilda u yoʻlovchilar soni boʻyicha Buyuk Britaniyadagi uchinchi eng gavjum aeroport boʻlgan. Aeroport uchta yoʻlovchi terminali va yuk terminalini oʻz ichiga oladi. Buyuk Britaniyadagi Xitrou aeroportidan tashqari, 3,280 yard (2,999 m)dan ortiq ikkita uchish-qoʻnish yoʻlagini boshqaradigan yagona aeroportdir. Manchester aeroporti maydoni 560 gektar va shuningdek 199 ta yoʻnalishga parvozlarni amalga oshiradi.Bu aeroport xizmat koʻrsatayotgan jami yoʻnalishlar boʻyicha dunyo miqyosida oʻn uchinchi oʻrinda turadi.

Manchester aeroporti janubiy-gʻarbiy tomondan koʻrilganda

Hukumatning Havo transporti kelajagi oq kitobining bir qismi sifatida Manchester aeroporti 2030-yilgacha taklif qilingan kengaytmalar boʻyicha oʻzining Bosh rejasini eʼlon qildi.  05L/23R uchish-qoʻnish yoʻlagi va bu yoʻlak tomon yangi perron va taksi yoʻlagiga yoʻl ochish uchun 2-terminalning sharqidagi eski ombor binolari, eski Alpha Catering binosi va Erkaklar garaji kabi eski binolarni buzish allaqachon boshlangan. 2-terminalni sharqqa yoʻnaltirish va yana oʻn beshta yopiq stend bilan taʼminlash rejalashtirilgan. 

Tarixi

1-terminal

2-terminaldagi roʻyxatga olish zali

3-terminal

1935-yil 28-noyabrda Ringway cherkovida qurilish boshlandi va aeroport 1937-yil iyunida qisman ishga tushdi, toʻliq qurilishi 1938-yil 25-iyunda yakunlandi.Uning shimoliy chegarasi Firtree Farm va The Grange oʻrtasidagi Yewtree Lane, „Ringway“ deb belgilangan chorrahadan sharqda va janubi-sharqiy chegarasi Altrincham yoʻlidan bir oz gʻarbda, Oversleyforddan shimoli-sharqqa, soʻngra sharqqa Styalga choʻzilgan yoʻlak boʻylab.[iqtibos keltirish kerak]. 1938-yilda KLM Manchesterga rejali tijorat reyslarini yoʻlga qoʻygan birinchi aviakompaniya boʻldi.[13]

Ikkinchi jahon urushi davrida RAF Ringway harbiy samolyotlarni ishlab chiqarish va parashyutchilarni tayyorlashda muhim ahamiyatga ega edi. Urushdan keyin baza fuqarolik aeroportiga qaytdi va asta-sekin hozirgi hajmiga qadar kengaydi. 1960-yillarga kelib Manchester Buyuk Britaniyaning Xitroudan keyin ikkinchi eng gavjum aeroporti edi.[14]

1946-yilda Air France Manchester shahridan tinchlik davrida yoʻlovchi tashish xizmati boshlangandan soʻng aeroportda oʻz faoliyatini boshladi va aeroportning eng uzoq uzluksiz operatori boʻlib qolmoqda va 2021-yilda 75 yillik xizmat koʻrsatganini nishonlaydi.[13] 1953-yilda Manchester 24 soat ishlay boshladi, yaʼni, kunduzi va kechasi parvozlarni amalga oshirish qobiliyatiga ega boʻldi, bu aeroportga 163 ming yoʻlovchini qabul qilishga yordam berdi. 1953-yilda Sabena Belgian tomonidan Nyu-Yorkka qitʼalararo parvozlar boshlandi, keyin esa BOAC tomonidan Nyu-Yorkka xizmat koʻrsatildi.[13]

Manchesterda boshlangan birinchi transatlantik parvozlar 1963-yilda boshlangan. Haftada uch martalik xizmat BOAC tomonidan Prestwick orqali Boeing 707 yordamida amalga oshirilgan. [13]

1971-yilda aeroport bir yil ichida 2 milliondan ortiq yoʻlovchiga xizmat koʻrsatish boʻyicha muhim bosqichga erishdi. Keyingi yil aeroportni M56 avtomagistrali bilan bogʻlaydigan bogʻlovchi yoʻl ochildi, bu Manchester, Cheshir va Shimoliy Uelsdan yoʻlga chiqishni yaxshiladi.[13] 1975- yilda Ringway rasmiy ravishda Manchester xalqaro aeroporti deb oʻzgartirildi.[13]

Aeroport 1980 va 1990-yillarda tez oʻsdi va kengaydi. Bu aeroportni kelgusi oʻn yilliklar uchun shakllantirdi. Ushbu davr mobaynida amalga oshirilgan koʻplab ishlanmalar oʻz joyida qolmoqda yoki Manchesterni oʻzgartirish loyihasi joriy etilgandan keyin yaqinda oʻzgartirilgan. Yoʻlovchilar soni oʻsishda davom etdi va 1987-yilda birinchi marta oyiga bir million yoʻlovchini topshirish bosqichiga yetdi.[13] Bu oʻsish kengaytirish rejalarini, jumladan, yangi terminalni rejalashtirishni kuchaytirdi. Keyingi yili, 1988-yilda Manchester oʻzining Oltin yubileyini nishonladi.

Hozirda 3-terminalning bir qismini tashkil etuvchi A terminali 1989-yilda Uels malikasi Diana tomonidan ochilgan. 1993-yilda 2-terminal Edinburg gertsogi tomonidan Manchester aeroporti stantsiyasining rasmiy ochilishi bilan birga rasman ochilgan.[13] 1997-yildan 2001- yilgacha ikkinchi uchish-qoʻnish yoʻlagi qurildi, bu Cheshirda, ayniqsa Styal qishlogʻida keng koʻlamli noroziliklarga sabab boʻldi, u yerda tabiiy yashash joylari buzilgan va qurilishga joy ochish uchun roʻyxatga olingan binolar buzib tashlangan.[15][16][17]

2000-yillarning boshlarida British Airways Manchester aeroportidan oʻzining BA Connect shoʻba korxonasini Flybega sotish va GB Airways bilan franchayzing shartnomasini tugatish bilan Manchester aeroportidagi operatsiyalarini qisqartirdi, keyinchalik biznes EasyJetga sotilgan. 2008-yil oktyabr oyida Nyu-Yorkdan JFKgacha boʻlgan kunlik qatnov toʻxtatildi va 2013-yil mart oyida London Gatvikka har kungi qatnov toʻxtatildi, garchi soʻnggi yillarda xizmat qayta tiklangan boʻlsa ham.

BA Connectning tanlangan marshrutlarini qabul qilganidan beri Flybe yana bir nechta yoʻnalishlarni qoʻshishni davom ettirdi. 2012-yilda Flybe kun davomida turli maishiy xizmatlarning kelish va jo‘nash vaqtlarini muvofiqlashtirib, Norvich — Manchester — Belfast, Glazgo — Manchester — Sautgempton va Edinburg — Manchester — Ekseter kabi kombinatsiyalarni yaratuvchi „mini hub“ konsepsiyasini taqdim etdi.[18]

Airbus A380 2010-yilda kelgan bo‘lib, u Emirates tomonidan boshqariladi, u Dubayga yo‘nalishi bo‘yicha kuniga uch martagacha samolyotni ishlatishda davom etadi.

2013-yilda Manchester aeroporti oʻzining 75 yilligini nishonladi. Oʻsha yili yangi qurilgan havo harakatini boshqarish minorasi ham qurib bitkazildi va ochildi — endi u avvalgidek aeroport tepasida emas, balki mustaqil minorada joylashgan — va Airport City Manchester rejalashtirishga erishdi.[13] 2013-yil davomida Virgin Atlantic oʻzining Little Red qisqa masofali brendini taqdim etdi, bu esa BMI faoliyatini toʻxtatishi natijasida yuzaga kelgan Xitrou va Gatvik slotlarining bir qismini egalladi. Manchester boshlangʻich manzil boʻlib, xizmatlar Aer Lingus kompaniyasidan ijaraga olingan samolyotlar tomonidan boshqarilardi. Biroq, bu xizmatlar 2015-yilning mart oyida sotuvlar pastligi sababli toʻxtatildi.[19]

2014-yilda Manchester Airport Metrolink marshruti Manchester Metrolink tramvay yoʻlining marshrutni kengaytirish rejalari doirasida ishga tushirildi, bu aeroportdan shahar markaziga qatnovchi transportga yordam beradi.[13]

2019-yilda yangi Terminal 2 kengaytmasining birinchi bosqichi yakunlandi va Pier 1 2019-yil 1-aprelda ochildi. Kengaytma rejasining ikkinchi bosqichi 2021-yil 14-iyulda ochildi.

Operatorlari

Oʻn yillikning keyingi qismida Monarch Airlines, Thomas Cook Airlines va Flybe maʼmuriyatga kirishdi va oʻz faoliyatini toʻxtatdilar, bu Manchesterdagi mahalliy bandlik va operatsiyalarga katta taʼsir koʻrsatdi, shuningdek, minglab yoʻlovchilar chet elda qolib ketdi.

• Monarx 1981 va 2017-yillar oraligʻida Manchesterda operator boʻlgan, Yevropaga qisqa va oʻrta reyslarni amalga oshirgan va aeroportda oʻzining texnik bazasiga ega edi.[20] U maʼmuriyatga kirdi va 2017-yilda faoliyatini toʻxtatdi.[21]

• Thomas Cook Airlines Manchesterdagi yirik operator boʻlib, Yevropa, Amerika va Karib dengizidagi 50 dan ortiq yoʻnalishlarga rejali va charter reyslarni amalga oshirgan. Uning bosh kompaniyasi ham aeroportda texnik xizmat koʻrsatish bazasiga ega edi.[22] Aviakompaniya 2019-yil sentabrida majburiy tugatishga kirdi, koʻplab samolyotlar toʻlovlar boʻyicha kelishmovchiliklar tugallanganda aeroportda toʻxtab qolgan.[23]

• Flybe Manchesterda muhim bazaga ega boʻlgan Britaniya aviakompaniyasi boʻlib, u Buyuk Britaniyaning ichki reyslarining yarmidan koʻpini Londondan tashqarida taʼminlagan. Rejalar Connect Airways ishga tushirilishi bilan FlyBeni qutqarish uchun Stobart Air va Virgin Atlantic konsorsiumi tomonidan ishlab chiqilgan, ammo rejalar 2020-yil boshida bekor qilindi va barcha operatsiyalar toʻxtatildi.

Koʻpgina Britaniya va xalqaro aeroportlar singari, Manchester ham global Koronavirus pandemiyasi va keyinchalik havo yoʻlovchilarining qisqarishidan jiddiy zarar koʻrdi. Bir qator aviakompaniyalar aeroportga yoʻnalishlarni toʻxtatdi yoki qisqartirdi. Yoʻlovchilar sonining kamayishi 2 va 3-terminallarning ham vaqtincha yopilishini koʻrsatdi.[24] 2020-yil oxirida American Airlines kompaniyasi Filadelfiyaga har kungi reyslari Koronavirus epidemiyasi tufayli davom etayotgan sayohatlar to‘xtatilishi fonida faoliyatini to‘xtatishini eʼlon qildi.[25] American Airlines aviakompaniyasining joʻnab ketishi Manchesterdagi oxirgi AQSh aviakompaniyasini ham tugatdi. American Airlines ilgari Nyu-York, Chikago, Dallas, Mayami, Boston va Sharlottaga xizmat koʻrsatgan.[26][27] Fuqaro aviatsiyasi maʼmuriyati (CAA) tomonidan qayd etilgan va eʼlon qilingan maʼlumotlarga koʻra, 2020-yilning dastlabki 11 oyi (yanvardan noyabrgacha) „Terminal va tranzit“ yoʻlovchilari soni 2019-yildagi 29 374 282 tadan 2020-yilda 6 787 127 tagacha qisqargan.

Yoʻlovchi terminallari

Manchester aeroportida uchta yoʻlovchi terminali mavjud (1, 2 va 3 terminallari). 1 va 2-terminallar yoʻlovchilarga 10-15 daqiqalik piyoda yordam berish uchun skylink orqali bogʻlangan. 3-terminal 1-terminalga va osmon yoʻliga yopiq yoʻlak orqali ulangan. „Skylink“ shuningdek, terminallarni aeroport temir yoʻl vokzallari majmuasi („The Station“ nomi bilan tanilgan) va Radisson BLU mehmonxonasi bilan bogʻlaydi. Skylink 1 qurilishini 1991-yilda boshlagan va 1993-yilda ochilgan. Skylink 2 1996-yil sentyabr oyida Radisson bilan birgalikda ochilgan.

Terminal 1

Terminal 1 aviakompaniyalar tomonidan rejalashtirilgan va charter operatsiyalari, Yevropa va boshqa dunyo davlatlari boʻylab yoʻnalishlarga parvoz qilish uchun foydalaniladi. Bu aeroportdagi eng katta terminaldir. U 1962-yilda Edinburg gersogi shahzoda Filipp tomonidan ochilgan [31] va u easyJet uchun asosdir. 1-terminaldan uchadigan boshqa aviakompaniyalar orasiga Aer Lingus, Air Arabia, Air Transat, Emirates, Icelandair, Lufthansa, Pegasus Airlines, Scandinavian Airlines, Swiss International Airlines, TAP Air Portugal va Turkish Airlines kiradi. 1-terminal 110 000 m2 (1 200 000 sq ft) maydonda joylashgan.

Terminalda 2 ta tirgak mavjud boʻlib, ular 29 ta stendga ega, ulardan 15 tasida havo koʻprigi mavjud. 12-darvoza Amirliklar tomonidan kuniga uch marta Dubaydan Manchestergacha boʻlgan yoʻnalishda boshqariladigan Airbus A380 samolyotini joylashtirish uchun maxsus moslashtirilgan.[32] 1-terminalning joriy sigʻimi yiliga 11 million yoʻlovchini tashkil etadi[30], birinchi ochilgandagi yillik sigʻimi 2,5 million yoʻlovchi edi[30].

2009-yilning yozida 1-terminal uchun 50 million funt sterlinglik qayta qurish dasturi yakunlandi, unga 14 million funt sterlinglik yangi 14 qatorli xavfsizlik hududi kiradi.[33] 1-terminalning darvoza ustunlaridagi yo‘lovchilar oqimi qayta tartibga solinishi kerak, buning natijasida chiqishlar va kelishlar bir xil darajada bo‘lmasligi uchun estakadalarni qayta loyihalash rejalashtirilmoqda, bu esa darvozalarda kattaroq o‘tirish joylari, tezkor savdo nuqtalari hamda maxsus zal va eshiklar maydonini yaratish imkonini beradi.Hozirda faqat 12-darvoza, Pier B, A380 ni joylashtirish uchun yangilangan. Ushbu ishning bir qismi 1962-yilda Juliet va Kilo taksi yoʻllari oʻrtasida qurilgan South Bay masofaviy samolyot stendlarini olib tashlash va yaqinda Juliet taksi yoʻlini kengaytirilgan Bravo taksi yoʻliga moslashtirishni koʻrsatdi.

Terminal 1 10 yillik aeroportni kengaytirish loyihasiga kiritilmaydi va taxminan 2022-yilga kelib yopiladi va buzib tashlanadi. Biroq 1-terminaldagi B va C iskalalari butunlay qayta qurilishi sababli B Pier bilan birga saqlanishi kerak.[34]

Terminal 2

Terminal 2 koʻplab Yevropa va dunyo boʻylab yoʻnalishlarga charter va muntazam reyslarni amalga oshiradigan turli aviakompaniyalar tomonidan qoʻllaniladi.

2-terminal 52 000 m2 (560 000 sq ft) maydonda joylashgan. 2-terminalda 16 ta eshik bor, ulardan 20 tasida havo koʻprigi mavjud. Terminalning dizayni uni keng koʻlamli kengaytirishga qodir; qoʻshimcha darvozalar bilan taʼminlangan kengaytma uchun qurilish ishlari boshlandi, shuningdek, sunʼiy yoʻldosh pristavkasi qurilishi boshlandi. 2-terminalning joriy sigʻimi yiliga 8 million yoʻlovchini tashkil etadi, bu esa yiliga 25 million yoʻlovchiga xizmat koʻrsatish uchun kengaytiriladi.[30] 2007-yilda xavfsizlik vositalarini yaxshilash hamda chakana savdo va umumiy ovqatlanish xizmatlarini yaxshilash orqali Terminal 2ni qayta qurish uchun 11 million funt sterlinglik loyiha boshlandi.

2-terminal yaqinda 2021-yilda qurib bitkazilgan va gʻarbdagi ilgari uzoqda joylashgan stendlarni qamrab olgan katta kengaytmani oldi. Buning yordamida oʻn ikki dan oʻn beshgacha yopiq samolyot stendlarini oldi. 1 va 2-terminallar oʻrtasida yoʻlovchilarni tashish uchun havo tomoni Manchesterning asosiy aeroportga aylanish imkoniyatlarini oshirish va oʻtkazib yuborilgan ulanishlarni minimallashtirish maqsadida ishlab chiqilgan rejalashtirish bosqichida. 2015-yil iyun oyida aeroportni kengaytirish 10 yil ichida yakunlanishi eʼlon qilingan edi. 2-terminal hozirda eng rivojlangan terminal boʻlib, yangi ustunlar, shuningdek, kattaroq xavfsizlik zali hamda koʻproq savdo nuqtalari mavjud. Shuningdek, 3-terminalga tutashuvchi koridor ham mavjud.[35]

Yangi kengaytmaning birinchi bosqichi, Pier 1, 2019-yil 1-aprelda ochildi.[36] [37] Ikkinchi bosqich, terminal kengaytmasi 2020-yil aprel oyida ochilishi kerak edi, biroq COVID-19 pandemiyasi taʼsiri tufayli kechiktirildi va nihoyat 2021-yil iyul oyida ochildi. Keyin joriy 2-terminal qayta taʼmirlash uchun ikki yilga yopildi. [38]

Terminal 3

Terminal A, oʻsha paytda maʼlum boʻlganidek, 1989-yilda Uels malikasi Diana tomonidan asl A iskala oʻrnini bosadigan yangi ichki terminal sifatida ochilgan. Yakuniy kengaytirilgunga qadar u koʻplab nomlarga ega edi va Terminal 3 sifatida qayta nomlandi(May 1998). Terminal 1998-yilda 3-terminal nomi bilan mashhur boʻlishidan oldin ketma-ket „Terminal A“ „A terminali — ichki“; 1993-yilda ochilgan 2-terminaldan keyin „Terminal 1A“; „Terminal 1A — British Airways va ichki“; „Terminal 3 — British Airways va Domestic“nomi bilan tanilgan. 1998- yil iyun oyida British Airways Grimshaw Architects tomonidan ishlab chiqilgan 75 million funt sterlinglik yangi terminal obyektini ochdi, bu terminal A uchun asosiy kengaytma boʻldi. Terminal 3 hozirda 44 400 m2 (478 000 sq ft) maydonga tarqalgan.

PremiAir VIP terminali

2019-yilda PremiAir VIP terminalida (Runway mehmonlar parkiga ulashgan) ish boshlandi[39] va u 2019-yil 21-oktyabrda ochildi.[40][41] Yoʻlovchilar oʻz reyslariga xizmatga kiritilgan limuzinda yetkaziladi. PremAir hozirda jamoatchilik uchun „keyingi ogohlantirishgacha“ yopiq.

Yillik statistika

	Yoʻlovchilar	Harakatlar	Yuk tashish (tonna)
1990-yil	10 475 641	121 744	72 255
1991-yil	10 463 667	124,269	66 045
1992-yil	12 051 220	131 010	74 713
1993-yil	13 099 080	135 406	84 087
1994-yil	14 547 477	142 936	91 055
1995-yil	14 732 034	146,107	79 876
1996-yil	14 642 385	141 070	78 628
1997-yil	15 948 454	147 405	94 318
1998-yil	17 351 162	162 906	100 099
1999-yil	17 577 765	169 941	107 803
2000-yil	18 568 709	178 468	116 602
2001-yil	19 307 011	182 097	106 406
2002-yil	18 809 185	177 545	113 279
2003-yil	19 699 256	191 518	122 639
2004-yil	21 249 841	208 493	149,181
Manbaa: Buyuk Britaniya fuqaro aviatsiyasi boshqarmasi

Manchester aeroportining yillik harakati, 1990-2019 (minglab)

Yangilangan: 2020-yil 8-avgust

Hududga taʼsiri haqida

1997-1999-yillar oraligʻida ikkinchi uchish-qoʻnish yoʻlagining qurilishiga, Styal, Cheshirdagi Milliy trestga qarashli yerlarga yaqin daraxtlarni kesishga va umuman havo transportiga qarshi turish uchun uchta norozilik lageri tashkil etildi. Flywood, Artur’s Wood va Sidr’s Woodsda lagerlar tashkil etilgan. Namoyishchilar orasida taniqli faol Swampy ham bor edi. Namoyishchilarning yovvoyi tabiatni xavfsiz koʻchirish choralarini buzishi (masalan, triton qopqonlarini yoki toʻsiqlarni olib tashlash) atrof-muhitga katta zarar yetkazdi.

Tashqi havolalar

• Scholefield, R. A.; MacDonald, Steve. First and foremost: 50 years of Manchester's civic airports. Manchester: Manchester International Airport Authority, 1978. 
• Scholefield, R. A.. Manchester Airport. Stroud: Sutton, 1998. ISBN 0-7509-1954-X.