Lisa Nowak
| Lisa Nowak | |
|---|---|
 | |
| Tavalludi |
Lisa Marie Caputo 1963-yil 10-may (59 yosh) Vashington, DC, AQSh |
| Fuqaroligi | amerikalik |
| Kasbi | Astronavt |
| Unvoni | Qo'shma Shtatlar dengiz floti qo'mondoni |
| Mukofotlari |
Mudofaadagi xizmatlari uchun medali; Harbiy dengiz floti maqtov medali; Dengiz kuchlari muvaffaqiyati medali; |
Lisa Nowak (talaffuzi: Liza Novak, 1963-yil 10-mayda tug'ilgan) - amerikalik aviatsiya muhandisi, sobiq NASA astronavti va AQSh dengiz floti kapitani. Nowak dengiz flotida uchuvchi va sinov uchuvchisi bo'lib ishlagan. U 1996-yilda NASA tomonidan Astronaut Group 16 uchun robototexnika bo'yicha missiya mutaxassisi sifatida tanlangan. Lisa 2006-yil iyul oyida STS-121 missiyasi paytida, Xalqaro kosmik stansiyaning robot qo'llarini boshqarish uchun mas'ul bo'lgan. 2007-yilda Nowak NASA va dengiz flotidan chetlashtrilgan.
Vashingtonda tug'ilgan Nowak 1985-yilda Merilend shtatining Annapolis shahridagi Amerika Qo'shma Shtatlari dengiz akademiyasini tamomlagan. U Kaliforniyadagi Mugu dengiz havo stantsiyasida, EA-7L Corsair va ERA-3B Skywarrior samolyotlarida uchgan. 1993-yilda u Merilend shtatidagi Patuxent River dengiz havo stansiyasidagi AQSh dengiz sinovlari uchuvchilar maktabida qatnashish uchun tanlangan. O'qishni tugatgandan so'ng, u F/A-18 Hornet va EA-6B Prowler samolyotlarida parvoz qildi. Dengiz flotidagi faoliyati davomida u 30 dan ortiq samolyotda 1500 soatdan ortiq vaqt o'tkazib, Mudofaa xizmatlari uchun medali, Dengiz floti uchun mukofot medali va Dengiz kuchlari muvaffaqiyati medali bilan taqdirlandi.
Erta hayot va ta'lim[tahrir | manbasini tahrirlash]
Lisa 1963-yil 10-mayda Vashingtonda Alfredo F. Kaputo va biologiya mutaxassisi Jeyn L. Kaputo oilasida tug'ilgan[1][2]. Lisa va uning ikki kichik singlisi Andrea va Marisa Merilend shtatining Rokvill shahrida o'sgan[3]. 1969-yilda u Apollon 11 Oy missiyasini tomosha qildi va kosmik dasturga qiziqib qoldi.
Lisa Merilend shtatining Shimoliy Bethesda shahridagi Lyuksmanor boshlang‘ich maktabi,[3] Tilden o‘rta maktabi va Charlz V. Vudvord o‘rta maktabida tahsil olgan. O'rta maktabda u onasiga kosmonavt bo'lishini aytdi. U chim ustida xokkey o'ynadi va yengil atletika bo'yicha musobaqalarda qatnashdi. 1981-yilda u "Yilning eng yaxshi talaba sportchisi" unvoniga sazovor bo'ldi, bu maktab mukofoti sportda ham, akademikda ham eng yaxshi natijalarga erishgan va maktabni valediktor sifatida tugatgan talabaga beriladi[3]. O'rta maktabning so'nggi yilida Lisa Braun universiteti, Rod-Aylend shtatidagi xususiy Ayvi Liga universiteti va Merilend shtatining Annapolis shahridagi Amerika Qo'shma Shtatlari dengiz akademiyasi o'quv yurtlari tomonidan o'qishga qabul qilindi. Uning ota-onasi Braunni eng yaxshi tanlov deb o'ylashdi, lekin Lisa dengiz akademiyasiga borishni, u orqali kosmonavt bo'lish maqsadiga erishishi mumkin ekanligini his qildi[3].
U 1985-yil 22-mayda [3] aviatsiya muhandisligi boʻyicha fan bakalavri darajasiga ega boʻlgan va Amerika Qoʻshma Shtatlari dengiz flotida praporşer lavozimiga tayinlangan[4].
Dengiz floti faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
O'zining birinchi topshirig'i uchun Caputo Jonson kosmik markaziga olti oylik safarni tanladi. Lisa Ellington havo kuchlari bazasidagi filialida aerokosmik muhandis bo'lib ishladi.
1985-yil dekabr oyida Caputo Florida shtatidagi Pensakola harbiy-dengiz havo stantsiyasida parvozlarga tayyorgarlik ko'rish uchun buyrug' oldi. Qonunga ko'ra, ayollarga hali ham jangovar vazifalarni bajarish taqiqlangan edi, Kaputo Pensacola harbiy-dengiz havo stantsiyasida T-2 Buckeye, T-39 Sabreliner va TA-4J Skyhawk samolyotlarida birlamchi parvoz mashg'ulotlarini yakunladi va 1987-yil iyun oyida dengiz flotining parvoz zobiti (NFO) malakasini oldi[3].
1990-yilda Nowak Kaliforniyaning Monterey shahridagi AQSh harbiy- dengiz aspiranturasiga oʻqishga kirdi va u yerda 1992-yil sentabrda aviatsiya muhandisligi boʻyicha fan magistri hamda aviatsiya va astronavtika muhandisligi boʻyicha ilmiy darajaga ega boʻldi[5].
U 1994-yil iyun oyida oʻqishni tamomlagan, soʻngra Havo jangovar muhitini sinovdan oʻtkazish va baholash markazida, Patuxent daryosidagi Strike Aircraft sinov otryadida samolyot tizimlari loyihasi boʻyicha ofitser boʻlgan. Dengiz flotida uchuvchi ofitser/parvoz sinovi muhandisi sifatida u F/A-18 Hornet va EA-6B Prowlerni ishlab chiqishda ishtirok etgan. Harbiy-dengiz flotidagi faoliyati davomida Nowak 30 dan ortiq turli samolyotlarda 1500 soatdan ortiq parvoz qilgan va Mudofaa xizmatlari uchun medali, Harbiy dengiz flotidagi maqtov medali va Dengiz kuchlari yutuqlari medali bilan taqdirlangan[5].
NASA faoliyati[tahrir | manbasini tahrirlash]
1995-yil 15-iyunda NASA yangi astronavtlar guruhini tanlayotganini e'lon qildi[6]. NASA 2400 dan ortiq arizalarni qabul qildi [2] va 1996-yil boshida Nowak yuqori malakali deb topilgan 150 finalistdan biri ekanligi haqida maʼlumot oldi[7].
1996-yil 1-mayda NASA 10 nafar uchuvchi va 25 nafar missiya mutaxassisi nomzodlarining ismlarini ochiq eʼlon qildi; Lisa oxirgilardan biri edi. Ularga 1996-yil 12-avgustda astronavtlarni tayyorlashni boshlash uchun Jonson kosmik markazida navbatchilik qilish buyurildi[2]
2004-yil yanvar oyida Nowak NASA astronavtlari Dominik Antonelli va Uilyam Oefelein, shved astronavti Krister Fuglesang, rossiyalik kosmonavt Dmitriy Kondratyev va kanadalik astronavt (va bo'lajak general G.Julin ) bilan Kanadada o'n bir kunlik sovuq havoda omon qolish bo'yicha o'quv kursida qatnashdi. Kurs 19-yanvarda boshlangan va Kanada Qurolli Kuchlari bilan to'rt kunlik o'quv mashg'ulotlarini o'z ichiga olgan.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Lisa Nowak samolyotda video intervyu - NASA kosmik parvozi tajribasi (Windows Media Player)
- Lisa Nowak samolyotda video intervyu - Ovqatlanish va oila bilan NASA bilan aloqa qilish (Windows Media Player)
- Lisa Nowak Parvoz ichidagi audio - NASA (Wav) javobi bilan 4-chi parvoz kunida qo'ng'iroqni uyg'otish
- NASA Biografiyasi 2007-yil mart
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Moore 2020.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 NASA (1996-yil 1-may). „NASA Selects Astronaut Class of 1996“. Press-reliz. Qaraldi: 2020-yil 6-sentyabr.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Fanning 2007.
- ↑ „Lisa Nowak :: Notable Graduates“. US Naval Academy. Qaraldi: 2020-yil 3-sentyabr.
- ↑ 5,0 5,1 „Astronaut Bio: Lisa M. Nowak (03/2007)“. NASA (2007-yil 1-mart). — „Nowak returned to navy duty effective March 8, 2007.“. 2005-yil 17-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 6-fevral.
- ↑ NASA (1995-yil 15-iyun). „Biennial Astronaut Selection Process Begins“. Press-reliz. Qaraldi: 2020-yil 6-sentyabr.
- ↑ NASA (1996-yil 23-yanvar). „Final Group of Interviewees Here For Next Astronaut Class“. Press-reliz. Qaraldi: 2020-yil 6-sentyabr.