Leukadendron argenteum

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Leukadendron argenteum (kumush daraxt, kumush barg daraxt, afrikaans: yoki afrikaans) — Janubiy Afrika Keyp yarim orolining kichik hududiga endemik boʻlgan Proteaceae oilasining yoʻq boʻlib ketish xavfi ostida boʻlgan oʻsimlik turidir. Aksariyati Keyptaun shahrida va unga yaqin hududlarda oʻsadi, ammo Somerset West (Silwerboomkloof), Paarl va Stellenbosch yaqinida chet elliklar mavjud. Bu daraxt Janubiy Afrikada qonun bilan himoyalangan[1].

Koʻrinish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rodos yodgorligi yaqinidagi Table Mountainning sharqiy tomlarida oʻsadigan katta yoshdagi namuna.

Kumush daraxt — bu 5–7 m balandlikda (baʼzan 16 mgacha) oʻsib boradigan, asosan, yashil tusda boʻladigan daraxt. U tik, qalin, tekis tanasi va kulrang poʻstlogʻ bilan ajralib turadi. Yumshoq, ipakdek barglar yaltiroq kumush, nayzasimon, uzunligi 8-15 sm va kengligi 2 sm boʻlib, zich baxmal tuklardan hosil boʻlgan oʻziga xos kumush rangga ega. Shamol bilan changlanadigan gullar 4-5 sm diametrli zich sharsimon gulzorlarda hosil boʻlib, yoqimli hidni beradi. Barcha leukadendronlar singari, bu daraxt ham ikki uyli, erkak va ayol oʻsimliklar alohida. Bu meva — koʻplab urugʻlar boʻlgan ogʻir yogʻochli kon; har bir urugʻ ipak sochli vertolyotga oʻxshash parashyutli kichik bir yongʻoq boʻlib, shamol orqali tarqalishiga imkon beradi. Niholdan soʻng, u ikkita yashil, yalangʻoch va terili kotiledonlarini koʻtaradi.

Tarqalishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bu ulkan kumush Protea tabiiy ravishda Keyptaun shahridagi va atrofidagi kichik hududga joylashgan. Uning asosiy aholisi Table Mountainning yon bagʻirlarida, ayniqsa, Arslon bosh hududida, Rodos yodgorligi tepasida va Kirstenbosch milliy botanik bogʻi tepasida joylashgan togʻ yonbagʻirlarida oʻsadi.

Bundan tashqari, yaqin atrofda uchta kichik chekka populyatsiyalar mavjud, Stellenbosch, Somerset West va Paarl (Bular tabiiy chet elliklarmi yoki bu yerda Keyp tarixida ekilganmi yoki yoʻqmi hali aniqlanmagan). Somerset West aholisi Ispaniyaning Ferma suburbidagi Silvertree Gorge nomli tabiiy meros hudida joylashgan.

Tarix jihatdan, kumush daraxtlar Table Mountainda keng tarqalgan va uning yon bagʻirlarining katta qismini kumush daraxti oʻrmonlarda qoplagan. Biroq, yogʻochga boʻlgan erta talab ushbu oʻrmonlarning koʻp qismini kesishga olib keldi va hozirda kumush daraxt kamyob va yoʻq boʻlib ketish xavfi ostida turadigan tur hisoblanadi.[2]

Davlat holati va saqlanishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kumush daraxtining urugʻlari

Table Mountain, ehtimol, bu daraxtlar tabiiy ravishda oʻsadigan yagona joy, chunki Stellenbosch va Paarl yaqinidagi populyatsiyalar (tabiiy boʻlsa-da) Table Mountaindan keltirilgan boʻlishi mumkin.

Shahar rivojlanishining, yongʻinga qarshi notogʻri boshqarish va qaragʻay va gum kabi begona daraxtlar sababli, kumush daraxtlar tabiiy hududining taxminan 74 foizidan chiqarib tashlandi.[3] Ushbu qisqa umrli daraxtlarning oʻlim holati yonilgandan keyin ahamiyatsiz, ammo keyinchalik yiliga taxminan 5% gacha oshadi..Uzoq muddatli yonishlarda hatto bir necha soatlar ichida ham, toʻsatdan oʻlish mumkin. Bu (issiq) berg shamollari va Phytophthora ildiz chirishi bilan zaiflashgan kasal ildizlarning birgalikdagi natijasidir, bu ularning suvning soʻrilishini toʻxtatadi.

2006 yil 26-27 yanvar kunlari boʻlib oʻtgan yongʻin mahalliy aholining taxminan 40 dan 50 foizi yonib ketgan.[4] Oʻsimliklarni koʻchatlash faqat yongʻinlardan keyin tabiiy ravishda sodir boʻlgani uchun, bu Fynbos turining hayot davrida zaruriy bosqich edi va aholi butunlay tiklandi.

Kumush barg daraxtining koʻpayishiga katta toʻsqinlik qiluvchi omil uning qisqa umr koʻrishidir, chunki koʻpchiligi 20 yildan ortiq yashamaydi. Biroq, bu ularning saqlanishiga taʼsir qilmaydi, chunki yongʻinlar oʻrtacha 15-20 yilda aholi yoshartiradi va omon qolgan kattalarni oʻldiradilar va canopy seed bankining (konlarda) chiqishi va tuproq urugʻining chiqishiga sabab boʻladi Urugʻlar kamida 80 yil davomida saqlanib qolmoqda. Yoshlar gullab-yashashish va urugʻni ekish uchun 5-7 yil kerak boʻladi, shundan keyin ular yana yonishga tayyor.

Xabarlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

"Kumush daraxtining stilizatsiya qilingan shoxlari Janubiy Afrikadagi Janubiy yarim orolida novdalari paydo boʻldi.[5] [sic]

Rasmlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Silvertrees were driven to near extinction when their natural habitat was cleared for commercial pine plantations.
    Kumush daraxtlari tabiiy yashash joylari tijorat bor boʻlganda yoʻq boʻlib ketishga yaqinlashdi.
  • Silvertrees grow only in and around Cape Town, particularly on Table Mountain.
    Kumush daraxtlari faqat Keyptown va uning atrofida, ayniqsa,Table Mountainda.
  • A large silvertree near Rhodes Memorial
    Rodos yodgorligiyonida katta kumush daraxt
  • A young stand of silvertrees on Devilʼs Peak, Table Mountain.
    Iblisning choʻqqisi,Table Mountainda yosh kumush daraxtlar.
  • A silvertree forest on the lower slopes of Devilʼs Peak
    Iblisning choʻqqisining pastki tepaligidagi kumush daraxt Devilʼs Peak
  • Partial removal of the invasive pine plantations allowed silvertree forests to gradually return.
    Invasion borar ekinlarni qisman olib tashlash, gʻayratli daraxtlar ormonlarining asta-sekin qaytishiga imkon berdi.
  • Silver tree leaves are soft and silky.
    Kumush daraxt barglari yumshoq va ipakli.
  • New growth detail
    Yangi oʻsish tafsilotlari
  • The silver leaf colour is due to their soft velvety hair
    Kumush barglari rangini ularning yumshatgan samutli sochlari bilan bogʻlaydi
  • Heavy cone of a female tree, which eventually opens to release the small, round nuts
    Ayol daraxtning ogʻir shkafli, oxir-oqibat u oʻzidan kichik, davraliy tuxumlarni chiqaradi
  • Cone, seeds, leaf and juvenile plant
    Kon, urugʻlar, barg va yosh oʻsimlik

Shuningdek qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Janubiy Afrika mahalliy daraxtlari roʻyxati
  • Yarim oroli Granit Fynbos
  • Qumushli boʻlak
  • Rodos yodgorligi
  • Yangi yerlar oʻrmonlari

Maʼlumotnomalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ „Protected Trees“. Department of Water Affairs and Forestry, Republic of South Africa. 2010-yil 5-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 13-iyun.
  2. ↑ „IDM Cape Peninsula - Ld arge“. www.proteaatlas.org.za. Qaraldi: 2017-yil 2-avgust.
  3. ↑ „Threatened Species Programme | SANBI Red List of South African Plants“ (en). redlist.sanbi.org. Qaraldi: 2017-yil 2-avgust.
  4. ↑ „C Town to count cost of fires: South Africa: News: News24“. 2007-yil 30-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2006-yil 27-yanvar.
  5. ↑ „National Archives of South Africa (NASA) Database Selection“.

Tashqi bogʻlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

 Vikiomborda Leukadendron argenteum
haqida turkum mavjud 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Leukadendron_argenteum&oldid=4220849" dan olindi