Kontent qismiga oʻtish

Lee Archambault

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Lee Archambault
Tavalludi 25-avgust 1960-yil (1960-08-25) (64 yosh)
Fuqaroligi AQSh
Kasbi Sinov uchuvchisi
Millati Amerikan
Kosmik karyera
Daraja Polkovnik, USF
Kosmosdagi vaqt
26 kun 15 soat 33 min 17 soniya
Tanlash 1998-yil NASA guruhi
Missiyalar STS-117, STS-119
Missiya belgisi
STS-117 STS-119

Lee Joseph „Bru“ Archambault (196-yil 25-avgustda tugʻilgan) — amerikalik sinovchi uchuvchi va sobiq NASA astronavtidir. U 30 dan ortiq turli samolyotlarda 4250 soatdan ortiq parvoz qilgan. Archambault uylangan va uch farzandi bor. Uning sevimli mashgʻulotlariga velosport, ogʻir atletika va xokkey kiradi. Archambault hayoti davomida koʻplab mukofot va unvonlarga sazovor boʻlgan. U, shuningdek, 2007-yilda STS-117 uchuvchisi va 2009-yilda STS-119 qoʻmondoni sifatida ikkita kosmik kemada uchdi. Archambault agentlikda 15 yil ishlagandan soʻng Sierra Nevada orbital kosmik kemasi loyihasida sinov uchuvchisi boʻlish uchun 2013-yilda NASAni tark etdi[1][2].

Archambault 1978-yilda Illinoys shtatining Hillside shahridagi Proviso West High Schoolda oʻqigan. Oʻrta maktabni tugatgach, u Urbana-Champaigndagi Illinoys universitetiga oʻqishga kirdi va u yerda 1982 va 1984-yillarda mos ravishda aeronavtika va astronavtika muhandisligi boʻyicha bakalavr va magistr darajalarini oldi.

Harbiy martaba

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Archambault 1985-yil yanvar oyida Texasdagi Laklend havo kuchlari bazasidagi Harbiy-havo kuchlari ofitserlarini tayyorlash maktabidan Qoʻshma Shtatlar Harbiy-havo kuchlarida ikkinchi leytenant komissiyasini oldi. Oʻqishni tugatgandan soʻng, u Texasdagi Sheppard havo kuchlari bazasida Evro-NATO qoʻshma reaktiv uchuvchilarni tayyorlash (ENJJPT) dasturida qatnashdi va 1986-yil aprel oyida oʻzining uchuvchi qanotlarini oldi. Keyin u Nyu-Meksikodagi Cannon havo kuchlari bazasiga xabar berdi va u yerda 1990-yil aprelgacha 27-taktik qiruvchi qanotda jangovar tayyor F-111D uchuvchisi sifatida xizmat qildi. 1990-yil may oyida u Nevada shtatidagi Nellis havo kuchlari bazasi/Tonopa poligonidagi 37-taktik qiruvchi qanotda F-117A samolyotiga oʻtdi. 1990-yil noyabrdan 1991-yil aprelgacha u Saudiya Arabistoniga Choʻl qalqoni/Choʻl boʻroni operatsiyasini qoʻllab-quvvatlash uchun yuborildi va Fors koʻrfazi urushi paytida F-117A bilan yigirma ikkita jangovar missiyani amalga oshirdi. U 1991-yil avgustidan 1991-yil dekabrigacha Saudiya Arabistonida F-117A ikkinchi safarini choʻl boʻronidan keyingi tinchlikni saqlash saʼy-harakatlarini qoʻllab-quvvatlagan. 1992-yil avgust oyida Archambault Nyu-Meksiko shtatidagi Holloman havo kuchlari bazasiga qayta tayinlandi va u yerda F-117A instruktor uchuvchisi va 57-chi qanotda tezkor sinov uchuvchisi sifatida xizmat qildi. Archambault 1994-yil iyulidan 1995-yil iyunigacha Kaliforniyaning Edvards havo kuchlari bazasidagi AQSh havo kuchlari sinov uchuvchilar maktabida oʻqigan. 1995-yil iyul oyida u Floridadagi Eglin havo kuchlari bazasidagi Harbiy havo kuchlarini rivojlantirish sinov markazining 46-sinov qanotiga tayinlandi. U yerda u F-16 ning barcha modellarida qurol yaratish uchun parvoz sinovlarini oʻtkazdi. Archambault kosmonavtlar dasturiga tanlanganida, u 39-chi parvoz sinov otryadining tezkor yordamchisi edi. Archambault — AQSh harbiy-havo kuchlari polkovnigi lavozimini egalladi.

Mukofot va unvonlar

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Archambault koʻplab mukofot va unvonlarni qoʻlga kiritdi, jumladan Faxriy uchuvchi xoch, Mudofaa xizmatlari uchun medali, Buyuk xizmatlari uchun medali (2-eman barglari klasteri) va havo medali (2-eman barglari klasteri), Havo muvaffaqiyati medali (4-eman barglari klasteri), Harbiy havo kuchlarining faxriy medali (1-eman barglari klasteri), havo kuchlari muvaffaqiyati medali, jangovar tayyorgarlik medali, Janubi-gʻarbiy Osiyo xizmati medali, Quvaytni ozod qilish medali va boshqa turli xizmat mukofotlari. U AQSh Harbiy-havo kuchlari sinov uchuvchilar maktabining taniqli bitiruvchisi va Lieten Title mukofoti sovrindori (eng yaxshi bitiruvchi) va AQSh Harbiy-havo kuchlari ofitserlarini tayyorlash maktabining taniqli bitiruvchisi. U Illinoys universitetini imtiyozli diplom bilan tamomlagan, Illinoys Aeronavtika/Astronavtika muhandisligi universitetining eng yaxshi bitiruvchilari deb topilgan va Proviso West High School shon-sharaf zaliga kiritilgan.

NASA faoliyati

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Lee Archambault at the Canada Arm 2 controls on ISS
Kanada Arm 2 da Li Archambault STS-117 paytida ISSni boshqaradi
Commander Archambault on the flight deck
Li Archambault STS-119 paytida havo kemasidagi nazorat roʻyxatini koʻzdan kechirmoqda

1998-yil iyun oyida Archambault NASA tomonidan astronavt nomzodi sifatida tanlandi va u 1998-yil avgust oyida oʻquv mashgʻulotlari uchun hisobot berdi. 1999-yil iyun oyida Archambault Astronavtlar idorasining Shuttle operatsiyalari boʻlimiga tayinlandi va u yerda u parvoz uskunalarini yangilash ustida ishladi. 2001-yil sentyabr oyida Archambault Shuttle filialida kosmonavtlarni qoʻllab-quvvatlash boʻyicha ofitser sifatida xizmat qilish uchun tayinlandi. Ushbu rolda Archambault Kennedi kosmik markazida parvoz va qoʻnish operatsiyalarini qoʻllab-quvvatladi va STS-111 va STS-114 uchun bu rolda yetakchi edi. 2004-yil oktyabr oyidan beri u CAPCOM sifatida xizmat qildi va STS-121 uchun kunlik orbital siljishlarda shu rolda xizmat qildi.

Archambault Space Shuttle dasturining 118-missiyasi boʻlgan STS-117 ning uchuvchisi edi. STS-117 2007-yil 8-iyun kuni soat 19:38 da uchirilgan va 2007-yil 22-iyun kuni soat 15:49 da qoʻngan. 14 kunlik missiya 5,8 million mil yoʻl bosib, Kaliforniyadagi Edvards havo kuchlari bazasiga qoʻndi. Missiya S3 / S4 truss segmentini Xalqaro kosmik stansiyaga yetkazdi va uzoq muddatli ekipaj aʼzosini almashtirdi.

STS-119 Archambaultning kosmik kema qoʻmondoni sifatidagi birinchi missiyasi edi. Missiya kosmik stansiyaga quyosh massivlarining yakuniy toʻplamini, shuningdek, ekipaj aʼzosi Koichi Vakatani yetkazib berdi. STS-119 13 kunlik missiya boʻlib, 2009-yil 15-martda ishga tushirilgan va EDT soat 19:43 da qoʻngan. Missiya 2009-yil 28-mart kuni 15:13 EDT da qoʻndi va 5,3 million mil yoʻl bosib, Florida shtatidagi Kennedi kosmik markaziga qoʻndi[3].

2013-yil 19-martda NASA Archambault 15 yildan soʻng agentlikni tark etib, Sierra Nevada korporatsiyasiga qoʻshilganini eʼlon qildi[4][5], Archambault Sierra Nevadaʼs Dream Chaser koʻtaruvchi kosmik kemasida ishlaydi, u NASAning Tijoriy ekipajni rivojlantirish dasturi doirasida Xalqaro kosmik stansiyaga kelajakda boshqariladigan va uchuvchisiz yuk missiyalari uchun potentsial vosita sifatida ishlab chiqilmoqda. Archambaultning avvalgi kosmik kemasi singari, Dream Chaser ham uchish-qoʻnish yoʻlagiga vertikal va gorizontal qoʻnishga moʻljallangan[6]. Dream Chaser sinov maqolasi Archambault STS-117 nihoyat kosmik kemani qoʻndirgan Edvards havo kuchlari bazasida yuk tushirish sinovlari rejalashtirilgan edi[7].

DeHavilland Dash 8 turboprop

[tahrir | manbasini tahrirlash]

2019-yil mart oyi boshida Archambault Bombardier Dash 8, ilgari Havilland Canada Dash 8 yoki DHC-8 nomi bilan tanilgan, ikki dvigatelli, oʻrta masofali, turbovintli samolyotlar qatorida oʻz reytingini oldi.

  1. Bolden, Jay. „NASA Astronaut Lee Archambault Leaving Agency“. NASA (13-mart 2013-yil). Qaraldi: 25-mart 2013-yil.
  2. „NASA Astronaut Lee Archambault Joins Sierra Nevada as Test Pilot“ (2013-yil 13-mart). 2013-yil 17-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 23-iyun.
  3. NASA. „NASA Assigns Crew for Final Solar Array Delivery to Station“. NASA (2007). 2007-yil 21-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 19-oktyabr.
  4. Bolden, Jay. „NASA Astronaut Lee Archambault Leaving Agency“. NASA (13-mart 2013-yil). Qaraldi: 25-mart 2013-yil.Bolden, Jay (13 March 2013). „NASA Astronaut Lee Archambault Leaving Agency“. NASA. Retrieved 25 March 2013.
  5. „NASA Astronaut Lee Archambault Joins Sierra Nevada as Test Pilot“ (2013-yil 13-mart). 2013-yil 17-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 23-iyun.„NASA Astronaut Lee Archambault Joins Sierra Nevada as Test Pilot“ (Wayback Machine saytida 2013-03-17 sanasida arxivlangan). 13 March 2013. Retrieved 25 March 2013.
  6. „Dream Chaser Model Drops in at NASA Dryden“. NASA (2010-yil 17-dekabr). 2012-yil 12-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 23-iyun.
  7. „Lockheed to build second Dream Chaser airframe for Sierra Nevada“. Flightglobal (2013-yil 30-yanvar). Qaraldi: 2013-yil 25-mart.