Layella sindromi
| Layella sindromi | |
|---|---|
 | |
| KXK-10 | L51.2 |
Layella sindromi (toksik epidermal nekroliz, kuygan teri sindromi) allergik bullyoz dermatitning eng ogʻir variantidir. Shotlandiya dermatologi Alan Layell (1917-2007) sharafiga nomlangan, u bu holatni birinchi marta 1956-yilda tasvirlab bergan.
Koʻpincha, Layella sindromi organizmning dorilarga (antibiotiklar, sulfanilamidlar, nosteroid yalligʻlanishga qarshi vositalar) reaksiyasidir.
Etiologiyasi va patogenezi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Asosan, Layella sindromi ogʻir allergik anamnezga ega boʻlgan odamlarda, koʻpincha oʻtkir respirator virusli infeksiya (OʻRVI) fonida rivojlanadi, buning uchun bemorlar nosteroid yalligʻlanishga qarshi vositalar, antipiretiklar, antibiotiklar, vitaminlar, ozuqaviy qoʻshimchalar va boshqalarni qabul qilishgan, polifarmakoterapiya (polifarmatsiya) fonida rivojlanadi[1].
Klinikasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Bemorning ahvoli tobora yomonlashadi, intoksikatsiya belgilari namoyon boʻladi, harorat koʻtariladi. Qizamiq yoki skarlatina turidagi teri toshmasi bitta ogʻriqli elementlar bilan paydo boʻladi. Bir necha soat oʻtgach, toshma joyida va ilgari oʻzgarmagan terida seroz yoki seroz-gemorragik tarkibga ega katta tekis pufakchalar paydo boʻladi. Ular yorqin qizil rangdagi keng eroziyalar paydo boʻlishi bilan tezda ochiladi. Nikolskiy simptomining musbat boʻlishi xarakterlidir — sogʻlom terining yengil ishqalanishi bilan epidermisning deskvamatsiyasi paydo boʻladi va yigʻlayotgan sirt ochiladi. Yurak, jigar, qorin boʻshligʻi organlari, buyraklarning toksik-allergik zararlanishi bilan birga yuzaga kelishi mumkin. Oʻz vaqtida shoshilinch yordam boʻlmasa, oʻlim ehtimoli katta[2].
Differensial diagnostika[tahrir | manbasini tahrirlash]
Layella sindromining differentsial diagnostikasi Stivens-Jonson sindromi bilan amalga oshirilishi kerak.
Davolash[tahrir | manbasini tahrirlash]
Allergenni qabul qilishni darhol toʻxtatish kerak. Keyin prednizolon, detoksifikatsiya eritmalari qoʻllaniladi.
Gipertermiya paytida antipiretik dorilarni qabul qilish mumkin emas, bu qoʻshimcha allergiyaga olib kelishi mumkin.
Zudlik bilan kasalxonaga yotqizish talab etiladi.
Toksik epidermal nekroliz bilan bemorni shoshilinch kasalxonaga yotqizish kerak, yaxshisi kuyishning ixtisoslashtirilgan reanimatsiyasi boʻlimida, agar bunday boʻlmasa, umumiy intensiv terapiya boʻlimida yotqizish kerak. Bundan oldin klinika yoki tez yordam shifokori kasallikka sabab boʻlgan dori-darmonlarni bekor qilishi va uni tanadan chiqarib yuborishga harakat qilishi kerak (oshqozonni yuvish, tozalovchi klizma, koʻp miqdorda suv ichish). Antigistaminlarni (suprastin, pipolfen, difengidramin) va giposensibilizatsiya qiluvchi (kalsiy, natriy tiosulfat, magniy sulfat) vositalarni parenteral yoʻl bilan kiritish kerak. Kasalxonada kortikosteroidlar buyuriladi (katta dozalarda), gemosorbsiya amalga oshiriladi. Baʼzi hollarda antibiotiklar buyuriladi. Tashqi tomondan, epitelizatsiya qiluvchi (solkoseril), kortikosteroid va antibakterial (infeksiyani oldini olish uchun) malhamlar qoʻllaniladi. Kasalxonadan chiqqandan keyin klinik tuzalib ketgan taqdirda, bemor kichik dozalarda kortikosteroidlarni qabul qilishni davom ettirishi kerak, ularni bosqichma-bosqich bekor qilish poliklinika shifokori tomonidan amalga oshiriladi. Bemorning ambulatoriya kartasida kasallikka sabab boʻlgan dori haqida eslatma boʻlishi kerak.
Prognoz[tahrir | manbasini tahrirlash]
Prognoz koʻp jihatdan zarar darajasiga, yuqumli asoratlarning mavjudligiga, koʻrsatilgan tibbiy yordamning oʻz vaqtida va hajmiga bogʻliq. Oʻrtacha oʻlim darajasi 25-30 % ni tashkil qiladi, ogʻir holatlarda u 65-70 % ga yetishi mumkin.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Кожные и венерические болезни, 1, М.: Практическая медицина, 2015 — 151—153 bet. ISBN 978-5-98811-337-9.
- ↑ "Некролиз эпидермальный токсический "Ашмарин Ю. Я..
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Sindrom Layella v sudebno-meditsinskoy i patologo-anatomicheskoy praktike / L. N. Zimina i dr. // Neotloj. med. pomoщ. — 2016. — № 2. — S. 64-68. — ISSN 2223-9022 (Annotatsiya: Privodyatsya 9 kliniko-morfologicheskix nablyudeniy sindroma Layella (toksicheskogo epidermalnogo nekroliza, TEN). U 5 umershix bili perkutannie varianti TEN v rezultate kontakta s borщevikom, seroy rtutnoy mazyu, belilami. V 4 nablyudeniyax prichinoy TEN bili lekarstvennie sredstva pri politerapii i v odnom iz nix v sochetanii s infeksiey. U vsex patsientov TEN razvilsya na fone xronicheskix i ostrix zabolevaniy, endo- i ekzotoksikozov, immunodefitsita. Rossiya, NII skoroy pomoщi im. N.V. Sklifosovskogo DZ g. Moskvi)
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- web.archive.org
- critical.onego.ru (Wayback Machine saytida 2007-08-14 sanasida arxivlangan)