Kul Gali haykali, Ulyanovsk

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Kul Gali haykali Ulyanovskdagi ― Tatar madaniyati markazi yonida, Narimanov prospektida oʻrnatilgan.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Oʻrta asrlar Volga-Bulgʻor turkiy adabiyotining atoqli namoyandasi, bulgar shoiri Kul Galiga haykal qoʻyish tashabbusi ilk bor 1998-yilda Ulyanovsk viloyati „Tugan tel“ (Ona tili") tatar-boshqird jamoat harakati tomonidan ilgari surilgan. Ulyanovsk shaharsozlik kengashi yodgorlik gʻoyasini qoʻllab-quvvatlab, uni shahar markazida oʻrnatish uchun joy belgilagan va hatto yodgorlik maketi uchun tanlov eʼlon qilgan, ammo siyosiy va moliyaviy sharoitlar tufayli loyiha nomaʼlum muddatga muzlatib qoʻyilgan.

Bir necha yil oʻtgach, „Bolgariya Uygʻonish davri“ jamoat tashkiloti raisi Shevkid Medixatovich Bogdanov yana Kul Gali haykalini oʻrnatish tashabbusi bilan chiqqan. Ulyanovsk viloyati maʼmuriyati rahbari S. I. Morozov tomonidan tasdiqlangan 03.03.2008-yildagi 117-PS-sonli bayonnomaga muvofiq, 2008-yil aprel oyining oxirida Sovetskaya koʻchasi boʻyida yodgorlik uchun joy ajratilgan va birinchi tosh tantanali ravishda qoʻyilgan. Biroq, Ulyanovsk meri S. N. Yermakov yodgorlikni shahar markazidan uzoqda Ulyanovsk tatarlari yashaydigan ixcham joyda oʻrnatish kerak, deb qaror qilgan. Bu qarorni Ulyanovsk jamoat tashkilotlari koʻpchiligi qabul qilmaganlar, ular 19-sentabr kuni hatto shahar markazidan joy ajratish talabi bilan piket oʻtkazganlar, ammo baribir merning qaroriga rozi boʻlishga majbur boʻlishgan.

Yodgorlik 2008-yil 17-oktabrda shoir tavalludining 825 yilligi munosabati bilan ochilgan. Haykal Tatariston Respublikasi hukumati tomonidan sovgʻa sifatida taqdim etilgan (ehson miqdori 1,2 million rubl), u Ulyanovsk viloyatining mingdan ortiq aholisi bilan bir qatorda poydevor va uning atrofini tartibga solish uchun xayr-ehson qilgan.  

Tantanali marosimda Qozon , Ufa , Samara , Cheboksari va Ulyanovsk viloyati shaharlari aholisi ishtirok etishgan. Unda Ulyanovsk viloyati gubernatori S.I.Morozov, Ulyanovsk shahar meri S.N.Yermakov, Tatariston Respublikasi Yozuvchilar uyushmasi raisi I. Ibragimov, Butunjahon tatarlar ijroiya qoʻmitasi raisi R.Zokirov nutq soʻzlashgan, bosh federal inspektori V. Lazarev Kul Galining sheʼrlarini oʻqigan.

Yodgorlikning tavsifi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Kul Galining haykali bronzadan Moskva haykaltaroshi Konstantin Golovushkin tomonidan Ulyanovsk rassomi Ilmir Aksyanov tomonidan yaratilgan tasvirga koʻra yaratilgan. Kul Gali qoʻlida kitob tutib turgan holda tasvirlangan. Poydevorda shoirning ismi, uning hayot (1183-1236) yillari va quyidagi matn bor.

"Gumanist shoir tatar (bolgar) adabiyoti asoschisi"

Yodgorlikning pastki qismida rus va tatar tillarida quyidagi soʻzlar yozilgan

Ey Allohim, tanaga singib ketgan ruhimni nurlantirgin Yaxshi fikrlarga yoʻnaltirgin endi ongimni

Filateliyadagi yodgorlik[tahrir | manbasini tahrirlash]

2011-yilda Rossiya Aloqa vazirligi BMK — „Ulyanovsk. Gumanist shoir Kul Gali (1183-1236) haykali“ — chiqargan[1].

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. „H90348 Россия ХМК 2011 Ульяновск Кул Гали поэт“ (ru). meshok.net. 2020-yil 15-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 10-oktyabr.