Konchilar shon-sharafi yodgorligi
Konchilar shon-sharafi yodgorligi ― Qaragʻanda shahrining monumental sanʼati obʼyektlari va ramzlaridan biridir.
Yodgorlik 1974-yilda Qaraganda koʻmir havzasi tomonidan 2 million tonna koʻmir qazib olish sharafiga oʻrnatilgan va Markaziy madaniyat hamda istirohat bogʻining asosiy kirish eshigi oldidagi maydonda, konchilar Madaniyat saroyi roʻparasida joylashgan. Yodgorlik mualliflari haykaltarosh A. Bilik, Dnepropetrovsk viloyatida (Ukraina) tugʻilgan va meʼmor A. Malkov[1].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
1969-yilda kelajakdagi yodgorlik uchun eng yaxshi loyiha uchun Butunittifoq tanlovi eʼlon qilingan. Tanlovda g‘olib bo‘lish uchun Minsk, Sverdlovsk, Olma-Ota shaharlaridan kelgan haykaltaroshlar ham borgan 11 nafar daʼvogar bor edi. Natijada haykaltarosh A.Bilik va meʼmor A.Malkov tomonidan taklif etilgan loyiha g‘olib bo‘ldi. Kelajakda aynan shu loyiha asos qilib olindi va biroz oʻzgartirishlar bilan amalga oshirildi. A.Bilik haykal ustida bir yil davomida Moskvada mashhur haykaltarosh Merkulov ustaxonasida ishlagan. Keyin yodgorlikni turli xil tasdiqlash, tayyorlash, quyish va oʻrnatish uchun bir necha yil kerak boʻlgan. Faqat 1974-yilda yodgorlik nihoyat Qaraganda shahri maydonida oʻz oʻrnini egalladi, oʻsha paytdan beri u shaharning norasmiy ramziga aylandi, yodgorlik tasviri koʻpincha gazeta sarlavhalarida[2] otkritkalar va konvertlarda chop etilar edi[2].
Tavsif[tahrir | manbasini tahrirlash]
„Konchi shon-sharafi“ haykalining vazni 20 tonnani tashkil etadi, uni ishlab chiqarishga modellar yaratish va quyish xarajatlarini hisobga olgan holda 30 tonna bronza sarflangan.
Konchilarning qomati bronzadan boʻlib, vaqt oʻtishi bilan metall olijanob patina bilan qoplangan. Poydevor betondan yasalgan va jilolangan granit bloklari bilan qoplangan[2].
Yodgorlikni yaratishda SSSR-ning koʻplab millatlari va viloyatlari vakillarining qoʻli bor. Hali tayyor shaklga ega boʻlmagan holda, yodgorlik Moskva va Leningradga tashrif buyurishga muvaffaq boʻldi va uning poydevori uchun toshlar Olma-Otada qayta ishlandi[2][3].
Yodgorlikdagi ikkita konchi — jamoaviy tasvir — hech qaysi usta uchun suratga tushmagan, shunga qaramay, u bir necha marta konlarga tushib, konchilarning mashaqqatli mehnatidan xabardor edi. Keyinchalik ustaning oʻzi eslaganidek, yodgorlik gʻoyasi rassomning togʻ-kon ishlaridan olgan taassurotlaridan kelib chiqqan. 31-shaxtada Bilik konchilar bilan muloqot qildi, eskizlar tuzadi. U lavaga tushganida, „butun yer mening ustimga tushayotganday tuyuldi“, deydi. Ayniqsa, tunnel qulab tushmasligi uchun hamma narsani qilayotgan mahkamlagichlarning ishi meni hayratda qoldirdi. Va umuman olganda, konchilar uning xotirasida aynan shu qatlamni ularning ustida ushlab turish istagi bilan muhrlangan. Bu kuchli yuqoriga harakat haykaltaroshlikda ramziy ravishda ifodalangan[2][3].
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Иванина Н.И. Художник Билык // Билык А. Жизнь в искусстве: Творческо-биографический альбом. - Караганда, 2009. - с.65-76
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „Монумент "Шахтерская слава"“ (ru). Карагандинская областная универсальная научная библиотека им. Н.В. Гоголя (2012-yil 18-dekabr). 2017-yil 6-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 29-sentyabr.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 „Монумент «Шахтерской славы»“ (ru). culturemap.kz. 2017-yil 23-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 29-sentyabr.
- ↑ 3,0 3,1 „Самый известный монумент“. karaganda-akimat.gov.kz. 2019-yil 6-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2017-yil 29-sentyabr.