Kolomak moddalari
Kolomak moddalari — 1687-yilda, Kolomak shahrida (hozirgi Xarkov viloyati) bir tomondan getman Mazepa, kazak oqsoqollari va boshqa tomondan rus podsholari vakillari Ivan va Pyotr, shuningdek ularning regenti malika Sofiya tomonidan imzolangan shartnoma. Shartnoma 22 moddadan iborat boʻlgan.
Shartnoma tavsifi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Asosan, „Kolomak moddalari“ 1669 va 1672-yillardagi shartnomalardan iborat boʻlib, ular Demyan Mnogogreshniy va Ivan Samoylovichni saylash paytida imzolangan. Biroq, getman Mazepa saylangach, ruslar matnga yangi moddalar kiritgan, bu esa Getmanshina davlat huquqlarini sezilarli darajada cheklab qoʻygan va shu bilan birga uning hududida qirol hokimiyatining mustahkamlanishini taʼminlagan.
„Kolomak“ moddalari deklarativ ravishda kazaklarning huquq va erkinliklarini tasdiqlagan, 30 000 ta roʻyxatga olingan kazak armiyasi va kompaniya polklari saqlab qolingan. Shu bilan birga, Moskva vakillari getman va kazaklarning huquqlarini sezilarli darajada cheklaydigan bir qator moddalarni kiritganlar. Shunday qilib, rus podshosining roziligisiz getmanga kazak starshinasini oʻz lavozimidan ozod qilish, starshina va kazaklarga esa podshohning roziligisiz getmanni qayta saylash taqiqlangan.
Starshina getmanning harakatlarini kuzatib borishi va bu haqda podshohga xabar berish majburiyatini yuklagan, getmanning Zaporojye qoʻshinlari yerlarini tasarruf etish huquqlarini cheklaydigan, getmanga boshqa davlatlar bilan mustaqil diplomatik faoliyat olib borishi taqiqlangan moddalar kiritilgan boʻlib, uni rus-ukrain aralash nikohlarini har tomonlama targʻib qilishga majbur qilgan, har kimga Getmanchilikning „Getman polkining kichik rus hududi“ ekanligi haqida gapirish taqiqlangan va „Ularning qirol janoblari mustabit davlati“ deyish talab qilingan. "
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Tairova-Yakovleva T. Mazepa. M: Yosh gvardiya, Ajoyib odamlarning hayoti, 2006-yil.
- Kovalevska O. Ivan Mazepa. — Kiev: „Tempora“. — 2008-yil, yon. 39-40.