Kerin bugʻu
Kerin kiyiklari (Κερυνῖτις ἔλαφος) ― qadimgi yunon mifologiyasida Oltin shoxlari va mis tuyoqlari boʻlgan Artemisning muqaddas kiyikidir. Kiyikni qoʻlga olishni Miken shohi Evrisfeyning Geraklga topshirgan uchinchi vazifasi edi. Zevsning oʻgʻli hayvonni bir yil davomida taʼqib qilib, afsonaviy Giperboriya mamlakatiga yetib bordi. Tez va charchamaydigan hayvonni qanday tutishga muvaffaq boʻlganligi haqidagi afsonaning bir nechta varianti mavjud.
Kelib chiqishi. Koʻrinish
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kerin kiyikining mis tuyoqlari va oltin shoxlari[1] bor edi, shuning uchun Gigin bu hayvonni kiyik deb atadi[2][3]. Kiyikning kelib chiqishi haqidagi afsonaning ikkita varianti mavjud. Parnasa togʻ etagida bitta kichik Artemida buqalardan kattaroq beshta oltin shoxli kiyikni koʻrdi. Qiz ulardan toʻrttasini quvib yetib, aravasiga oʻtqazdi. Beshinchisi qochib, Kaladon daryosidan suzib oʻtib, Kerinen tepaligidagi hududga joylashdi[4][3].
Boshqa bir variantga koʻra, Kerin kiyiki Artemis Taygetga bagʻishlangan. Pleiadni Zevsninig taʼqib qilishdan qutqarish uchun maʼbuda uni kiyikga aylantirdi. Taygetni teskari oʻzgartirgandan soʻng va Artemis kerin Lan ga bagʻishlandi[5][3].
Gerkulesning jasorati
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Mikena qiroli Evrisfey Geraklga kiyikni tiriklayin olib kelishni buyurdi. Vazifa qiyin edi. Gerakl bir yil kiyikni taʼqib qildi va hatto uning izidan Giperborea va Dunay shahriga yetib keldi, u yerda zaytun novdasi olib keldi. Keyinchalik, Olimpiyada[5] undan zaytun daraxti oʻsdi. Qahramon jonivorni ushlamoqchi boʻldi, lekin u undan qochib qutulib, janubga qaytib ketdi[3][6].
Gerakl Kerin kiykini qanday tutishga muvaffaq boʻlganligi haqida bir nechta versiyalar mavjud. Bir versiyaga koʻra, hayvon tarmoq tomonidan ushlangan, ikkinchisi-uxlash vaqtida qoʻlga olingan, uchinchisi-Gerakl uni doimiy quvgʻin bilan oʻldirgan[7]. Apollodor orqali kiyik Artemisiy togʻiga yetib bordi va u yerdan Ladon daryosiga tushdi. Kiyik daryodan oʻtishga tayyor boʻlganida, Gerakl oyogʻiga aniq zarba berib, uni ushlab, bogʻladi[8][3][6].
Mikenaga ketayotib, Gerakl Artemis va Apollon bilan uchrashdi. Xudolar qahramonni muqaddas hayvonga bunday munosabat uchun tana qilishdi. Gerakl ularga Evrisfeyning buyrugʻini bajarishi kerakligini tushuntirdi. Xudolar Geraklning bunday oqlanishini qabul qildilar. Arxeologik maʼlumotlarga koʻra, yaʼni kiyik bilan bogʻliq boʻlgan Gerakl va Apollonning bir qator tasvirlari mavjudligi, qadimgi qahramon hali ham bunday qiyinchilik bilan qoʻlga olingan hayvonni himoya qilishi kerak boʻlgan mifograflarning taqdimotlarida bizning kunlarimizga yetib bormagan afsonaning bir versiyasi mavjud edi[9][10]. Keyinchalik, kiyik qoʻyib yuborildi va u Artemidaga qaytib keldi[8][11][6].
Sanʼatda
[tahrir | manbasini tahrirlash]Kerin kiykini qoʻlga olish rejasi Nemean sherining boʻgʻilishi va lerne gidrasining yoʻq qilinishi kabi boshqa feʼl-atvor kabi mashhur emas. Biroq, u boshqalar qatorida qadimgi yunon va Rim vazalari, mozaykalar, haykaltaroshlik guruhlari va tangalarda tasvirlangan. TDiokletian, Maksimian va Postum hukmronligida Gerakl Kerin kiykini qoʻlga kiritgan bir necha pul turlari maʼlum[12].
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Аполлодор. Мифологическая библиотека. Наука, 1972.
- Вергилий „Энеида“, . Буколики. Георгики. Энеида. M.: Xudojestvennaya literatura, 1979.
- Гигин. Мифы, Античная библиотека. Алетейя, 2000. ISBN 5-89329-198-0.
- Античные гимны, Университетская библиотека. М.: Издательство Московского университета, 1988. ISBN 5-211-00182-6.
- Диодор Сицилийский. Историческая библиотека, Античное наследие. Лабиринт, 2000.
- Еврипид. Трагедии в 2 томах. Ладомир, 1999. ISBN 5-86218-157-1.
- Pindar. Olimpiyskie pesni // Odi; Fragmenti / Pindar; Vakxilid; izd. podg. M. L. Gasparov.. – M. : Nauka, 1980. – 503 s. – (Literaturnie pamyatniki). – 50 000 ekz.
- Грейвс Роберт. Мифы Древней Греции, Антропология, этнография, мифология, фольклор. Прогресс, 1992. ISBN 5-01-001587-0.
- Зайцев А. И, „Геракл“, . Мифы народов мира. Sovetskaya ensiklopediya, 1990 — 229—233-bet.
- Козовик І. Я., Пономарів О. Д.. Словник античної міфології, 2-е видання, Наукова думка, 1989. ISBN 5-12-001101-2.
- Kleiner Fred S. „Portonaccio temple, Veii“, . A History of Roman Art. Boston: Wadsworth, 2017. ISBN 0-495-90987-4.
- Stevenson S. W., Smith C. R., Madden F. W. „Herculis Labores“, . A Dictionary of Roman Coins, London, 1889 — 450—458-bet.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Аполлодор 1972, Мифологическая библиотека. Книга II. V (3).
- ↑ Гигин Мифы 2000.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Грейвс 1992.
- ↑ Античные гимны 1988.
- ↑ 5,0 5,1 Пиндар 1980.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 Мифы народов мира 1990.
- ↑ Диодор Сицилийский 2000.
- ↑ 8,0 8,1 Аполлодор 1972.
- ↑ Мифы народов мира 1990, Геракл.
- ↑ DRC 1889.
- ↑ Козовик 1989.
- ↑ DRC 1889, s. 450—458, Herculis Labores.