Kaluga shahrining 600 yilligiga bagʻishlangan yodgorlik
Kaluga shahrining 600-yilligiga bagʻishlangan yodgorlik — Kaluga shahridagi Gagarin koʻchasidagi Oka boʻylab koʻprik yaqinidagi yodgorlik, 1977-yil 29-oktabrda shaharning 600-yilligini nishonlash sharafiga ochilgan. Yodgorlik 50 metrli ustun boʻlib, uning etagida Gagarin koʻchasi boʻylab shar va oltita stela joylashgan. Kaluganing olti asrlik tarixining eng muhim sahifalari stellarda muhrlangan.
Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yodgorlik haykaltarosh L. E. Kerbel[1] va meʼmorlar V. N. Datyuk, E. I. Kireev, P. T. Perminov tomonidan loyihalashtirilgan. Kosmonavtning barelyefli titan ustuni loyihasi Kireevga tegishli. Gagarin tasviri tushirilgan yodgorlikning bir qismi Kaluga haykaltaroshlik fabrikasi tomonidan yaratilgan, Tsiolkovskiyning barelyefi Mytishchi sanʼat fabrikasida marmardan oʻyilgan. Beshta bronza barelyefni yaratish boʻyicha ish Lev Efimovich Kerbel tomonidan bajarilgan va ular RSFSR Badiiy fondining Leningraddagi Monumentskulptura zavodida (quyma) qilingan. Sfera mis qatlami bilan qoplangan, unga 700 kilogramm metall ketgan. Ustunning asosi shar boʻlgani uchun qurilish shaharliklar orasida „toʻp“ deb atalgan[2].
Yodgorlik 1971-yil sentabr oyida tashkil etilgan va 1977-yil oktabr oyida ochilgan.
2001-yilda yodgorlikdan metall qoplama parchalari oʻgʻirlangan. Vandallar rangli metallarni yigʻish punktiga topshirish uchun, shar bilan qoplangan mis choyshablarni oʻgʻirlab ketishgan. Diametri 11 metr boʻlgan shar kamroq qimmatbaho metall bilan qayta tiklandi. Bezorilar topilgan, biroq jinoiy ish qoʻzgʻatilgani yoʻq, chunki yodgorlik davlat mablagʻlari hisobidan qurilgan va shu sababli jabrlangan shaxsni aniqlashning imkoni boʻlmagan[3].
Shaharning 650-yilligini nishonlash uchun, mahalliy hokimiyat organlari, yodgorlikning asl qiyofasini tiklashga qaror qildilar: stelani taʼmirlash va sharni mis bilan qoplash. Qayta tiklash uchun mablagʻ yigʻildi, shu jumladan shahar aholisining xayr-ehsonlari orqali. 2021-yilning 4-avgustida, qayta tiklash ishlari yakunlanib, yodgorlik yana ommaga ochildi.
2021-yil avgust oyida yodgorlik raqamli yoritish va audio saundtrek bilan toʻldirildi. Loyihaning birinchi sinov ishga tushirilishi Rossiya Federatsiyasi Davlat bayrogʻi kuni boʻlib oʻtdi[4].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Доронина Л. Н.. Мастера русской скульптуры XVIII-XX веков. М.: Белый город, 2008 — 220 bet. ISBN 978-5-7793-1788-7.
- ↑ „Калужский «шарик» отметил юбилей“. Сетевое издание «Калуга-Поиск». kaluga-poisk.ru (2017-yil 31-oktyabr). 2020-yil 7-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 7-aprel.
- ↑ „Найдены мародёры, раздевшие около 20 лет назад «шарик» в Калуге“. Московский комсомолец Калуга. mkkaluga.ru (2018-yil 24-dekabr). 2020-yil 7-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 7-aprel.
- ↑ „Ко Дню города филиал «Калугаэнерго» декорирует памятник 600-летия Калуги“ (ru). АиФ-Калуга (2021-yil 24-avgust). 2021-yil 2-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 2-noyabr.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Arxivnaya kopiya 600 yilligi sharafiga oʻrnatilgan yodgorlik (Wayback Machine saytida 2020-02-11 sanasida arxivlangan)