Jubran Halil Jubran

Jubran Halil Jubran
Tavalludi	arab. جبران بن خليل بن ميخائيل بن سعد جبران; 6 yanvar 1883 yil; Bishari
Vafoti	10 aprel 1931 yil; Nyu York
Ijod qilgan tillari	arab. ingliz.
Yoʻnalish	Mahjar yoki simvolizm
Veb-sayti
	https://www.kahlilgibran.com/

'Jubran Halil Jubran'- (arab. جبران بن خليل بن ميخائيل بن سعد جبران Jubran bin Halil bin Mihoil bin Saad Jubran; ingl.Khalil Gibran; 6 yanvar 1883-yil, Bishari- 10 aprel, 1931-yil, Nyu-York)- livanlik va amerikalik faylasuf, rassom, shoir va yozuvchi. XX asrning taniqli arab yozuvchisi va faylasufi^[1]^[2].

Jubran Xalil Jubronni tanitgan „Payg‘ambar“ (1923, ingl. The Prophet) kitobi shoir falsafasining cho‘qqisi hisoblanadi. 100 dan ortiq tillarga tarjima qilingan^[3].

Biografiya[tahrir | manbasini tahrirlash]

Jubron Xalil bolaligidan yolg‘izlikni, shuningdek, tabiatni yolg‘iz o‘ylashni va kuzatishni yaxshi ko‘rardi. Oilaning qashshoqligi tufayli u haqiqiy taʼlim olmadi, faqat unga Injil asoslarini, shuningdek, arab tilini oʻrgatgan qishloq ruhoniyining darslarida qatnashdi. Yosh Xalilning ilmga qiziqishini ko‘rgan ruhoniy unga savod, tarix, ilm va tillarni o‘rgata boshlaydi^[4].

Jubron Xalil 8 yoshga to‘lganda, otasi soliq to‘lashdan bo‘yin tovlaganlikda ayblanib, qamoq jazosiga hukm qilingan, mol-mulki musodara qilingan. Shunday qilib, uning oilasi uysiz qoldi va qarindoshlarinikiga koʻchib oʻtdi. Biroz vaqt oʻtgach, Xalil Joubranning onasi AQShga koʻchib ketishga qaror qildi. Yozuvchining otasi 1894-yilda ozodlikka chiqdi, lekin u muhojirlik qilishga jur’at eta olmadi va Livanda qoldi^[4].

1895 yil iyun oyida Jubran oilasi Nyu-Yorkka keldi va keyin Bostonga joylashdi. Xalilning onasi oilaning boquvchisiga aylandi, lekin oila qashshoqlikda yashadi. Muhojirlarning farzandlarini tarbiyalash bilan shugʻullanuvchi xayriya tashkilotlari tufayli Jubran Xalil Jubran oʻz opalariga ruxsat etilmagan maktabga borishni boshladi. Aynan maktabda uning toʻliq ismi xatolik tufayli Xalil Jubran deb qisqartirilgan. Bu maktabda bolakayning rasm chizishga boʻlgan isteʼdodi ham birinchi boʻlib sezildi.

Onasining bir oz tejamkorligi, shuningdek, ukasi va opa-singillarining ishining boshlanishi tufayli oilaning moliyaviy ahvoli yaxshilana boshladi va Kahlil Joubran Boston jamiyatiga qoʻshila boshladi. Borgan sari u shaharning madaniy hayoti bilan yaqindan tanisha boshladi va ustozlari uning kelajagini muvaffaqiyatli rassom sifatida koʻrsatishdi. Bu vaqtda ular rassom Fred Holland Day bilan aloqa oʻrnatdilar, u rivojlanayotgan rassomlarni qoʻllab-quvvatladi va bunda Jubranga yordam berdi. Ularning tanishuvi 1896 yilga borib taqaladi. Dey Jubran Xalilni yunon mifologiyasi, jahon adabiyoti, zamonaviy adabiyot va fotografiya bilan tanishtirdi. Yosh Joubran hamma narsani tezda oʻrgandi, chizish texnikasini takomillashtirdi, kitob muqovalarini loyihalash orqali pul ishladi. Day yordamida u Bostonning ijodiy doiralarida mashhurlikka erishdi. Ammo oila erta muvaffaqiyat unga salbiy taʼsir koʻrsatishi mumkin deb qaror qildi va umumiy kelishuvga binoan Jubran Xalil oʻqishni tugatib, arab tilini oʻrganish uchun Livanga qaytib keldi.

Livanda Bayrut institutida o‘qib yurgan chog‘ida u talabalarning adabiy jurnalini tashkil qiladi va bir necha yillik o‘qishdan so‘ng 1902-yilda Bostonga qaytib keladi. Ikki hafta oldin uning singlisi Sultona sil kasalligidan vafot etdi, bir yil oʻtgach, ukasi Pyotr ham xuddi shu kasallikdan vafot etdi, undan keyin Jubran Xalilning onasi saraton kasalligidan vafot etdi. U kiyim do‘konida ishlagan singlisining qaramog‘ida qoldi.

1908-yilda Joubran rassomchilikni oʻrganish uchun Parijga joʻnadi. Evropada u ikki yil oʻtkazadi va bir umrlik doʻst boʻladigan Yusuf Huayek bilan uchrashadi. 1910-yilda u AQShga qaytib, Nyu-Yorkka koʻchib oʻtdi.

Bu vaqt ichida Joubran taniqli rassomga aylandi. Uning birinchi koʻrgazmasi Bostondagi Day’s studiyasida boʻlib oʻtdi. Ushbu koʻrgazmada u Meri Elizabet Xaskell bilan uchrashdi. U undan 10 yosh katta edi, lekin ular doʻst boʻlishdi va bu doʻstlik umr boʻyi davom etdi, garchi baʼzi biograflar ularning romantik aloqalari borligini daʼvo qilishsa-da, Haskell oilasi ularning nikohiga qarshi edi. Meri Elizabet boshqa birovga uylangan boʻlsa-da, uni moddiy jihatdan qoʻllab-quvvatlagan, muharriri boʻlgan va koʻplab muhim odamlar bilan aloqada boʻlgan.

Ijodi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1904-yilda Xalil Joubran arabcha „Al-Muhajer“ gazetasiga maqolalar yoza boshladi. Yozuvchining barcha dastlabki asarlari arab tilida bo‘lgan, ammo 1918-yildan keyin ularning aksariyati ingliz tilida nashr etilgan.

Shunday qilib, 1906-yilda muallif arab tilida „Vodiy nimfalari“ („Arayis al-muruj“) kitobini nashr ettiradi. 1908-yil mart oyida „Isyonkor ruhlar“ (Al-Arvah al-Mutamarrida) kitobi nashr etildi. Bu Livanda ayollarning ozodligi, istalmagan toʻydan qochgan kelinning oʻlimi, 19-asrdagi Livan yirik er egalarining shafqatsizligi va adolatsizligi kabi ijtimoiy muammolarni koʻtaradigan 4 ta hikoyalar toʻplami.

Uning ingliz tilidagi birinchi kitobi sheʼriyat va nasr oʻrtasida joylashgan Injil uslubida yozilgan aforizmlar va metaforalar toʻplami boʻlgan „Majnun“ (1918) edi.

Jubran sheʼriyatida rasmiy uslub va ruhiy mavzular ustunlik qiladi. Yozuvchining ko‘pgina asarlari nasroniylik va ruhiy muhabbatga bag‘ishlangan. Lekin uning ijodiga islom, yahudiylik va so‘fiylik ham taʼsir ko‘rsatgan.

„Singan qanotlar“ (1912) romani rus tilida nashr etilgan. Bu kitob Livandagi chuqur maʼnaviyatli yigit va qizning baxt orzulari ochkoʻz va adolatsiz dunyoda amalga oshmagan sevgisi haqida hikoya qiladi.

Adibning eng mashhur asarlaridan biri „Payg‘ambar“ (1923) kitobidir. Kitob falsafiy xarakterdagi 26 sheʼriy ocherkdan iborat. Bosh qahramon faylasuf payg‘ambar umrining ko‘p qismini o‘tkazgan hududni tark etib, vataniga qaytadi. U suzib ketishidan oldin, bu aholi punktining koʻp odamlari undan koʻrsatmalar soʻrash va u oʻrgangan hikmatlarni tinglash uchun kelishadi. Ushbu koʻrsatmalar hayotni tasdiqlovchi va insonparvarlik xarakteriga ega.

Jubran, shuningdek, doʻstlari Uilyam Butler Yeats, Karl Gustav Yung va Auguste Rodin portretlarini oʻz ichiga olgan etti yuzta rasm chizgan.

Asarlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Arab tilida

• Araʼis al-Muruj (Nymphs of the Valley, also translated as Spirit Brides, 1906)

• al-Arwah al-Mutamarrida (Spirits Rebellious, 1908)

• al-Ajniha al-Mutakassira (Broken Wings, 1912)

• Dam’a wa Ibtisama (A Tear and A Smile, 1914)

• The Madman (1918)

• al-Mawakib (The Processions, 1919)

• al-‘Awāsif (The Tempests, 1920)

• The Forerunner (1920)

• al-Badaʼi' waal-Taraʼif (The New and the Marvellous,1923)

Ingliz tilida

• The Prophet (1923)

• Sand and Foam (1926)

• Jesus, The Son of Man (1928)

• The Earth Gods (1929)

• The Wanderer (1932)

• The Garden of The Prophet (1933)

• Beloved Prophet, The love letters of Kahlil Gibran and Mary Haskell, and her private journal (1972, edited by Virginia Hilu)

• The Sea

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

[1] „كشاف معجم المؤلفين لكحالة“.

[2] „Benezit Dictionary of artists Gibran, Khalil“.

[3] „Encyclopedia Britannica Khalil Gibran“.

[rkd.nl-4] 4,0 ^4,1 „Ontdek auteur, ditcher, schilder Khalil Gibran“.

[1]

[2]

[3]

[4]