Jinapañjara
Jinapanjara (Pali; taycha: ชินบัญชร ,Chinabanchon), baʼzan ingliz tilida „Bosqinchi qafas“ nomi bilan mashhur, postkanonik buddist Paritta qoʻshigʻidir . Bu Tailanddagi eng mashhur paritta hisoblanadi(himoya matni)[1]. U XIX asrning oxiridan, Rama II hukmronligi davridan beri mavjud sanaladi. Taxminlarga koʻra, Jinapanjara Lanna buddist rohibi tomonidan yozilgan. Keyinchalik rohib Somdej Toh afsunni oʻzgartirib, mazmunini tarjima qilgan va nomaʼlum maʼnoli qoʻshiqning baʼzi qismlarini qisqartirib, uni toʻliqroq qilgan. Matnni Myanma va Shri-Lankada ham topish mumkin[2].
Terminologiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Jinapanjara soʻzining maʼnosi asosan „Buddaning qurol-yarogʻi“ degan maʼnoni beradi. Jinapanjara ikki soʻzning birikmasidan iborat hisoblanib, Jina „gʻolib“, yaʼni Budda va Panjara „qafas“ degan maʼnoni anglatadi. Shunday qilib, Jinapanjara „har qanday xavf va dushmanlardan himoya qila oladigan qafas (zirhdek kuchli)“ degan maʼnoni anglatadi[3].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Tarixchilar asl muallif yoki Jinapanjara qayerda yozilganligi haqida hech qanday dalil topa olishmadi, ammo matn qadimgi Birma yozuvlarida eslatib oʻtilgan. Muqaddas Kitobda Jinapanjara qirol Anavrahta Minsaw (1578-1607) davrida Chiang Mayda yozilganligi aytiladi. Buddist tamoyillarini buzgan holda koʻrib chiqilgan animistik marosimlarning mashhurligi sababli, Anawrahta monastir jamoasi bilan maslahatlashib, oʻz fuqarolariga Jinapanjara matnini aytishni buyurgan. Shunday qilib, Jinapanjara Chiang Maydagi Tailand rohiblari tomonidan yozilgan va uning qoʻshiqlari Myanma va Shri-Lankada keng tarqalib ketgan[4][5].
Bu erda Tailanddagi Jinapanjaraning ikkita taniqli moslashuvi mavjud. Birinchi versiya Somdej Toh tomonidan Wat Rakhangkhositraram Woramahavihanda moslashtirilgan va ikkinchisi Pra Pattaramuni tomonidan Wat Thong Noppakun-da qayta koʻrib chiqilgan. Boshqa versiya Nyanasamvara Suvaddhana tomonidan moslashtirilgan. Ikkala versiya ham bir xil maʼnoga ega boʻlib, ammo talaffuzi va yozilishida bir oz gina farq qiladi[6].
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Awgatha
- Buddist qoʻshigʻi
- Paritta
- Samata
- Smot (qoʻshiq aytish)
- Vipassana
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Crosby. „Practices of Protection in the Pali World“ (en). Oxford Research Encyclopedia of Religion (2022-yil 19-oktyabr). DOI:10.1093/acrefore/9780199340378.013.764. Qaraldi: 2023-yil 1-mart.
- ↑ „Kata Chinabanchorn“.
- ↑ „Jinapanjara Gāthā“.
- ↑ Thongpan. {{{title}}} (th). ฺBangkok: Secretariat of the Supreme Patriarch Department, 2012.
- ↑ Bannasala. {{{title}}}. Bangkok: Plan Printing, 2012.
- ↑ Umwichanee, Chuthathip. {{{title}}} (th). Vidhaya Printing Company, 2008.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Pali tilida Junapanjara toʻliq matni , Tailand tarjimasi bilan
- Jinapanjara, Tailand qoʻshiqlari uslubida, musiqiy nota bilan