Ishbara Xoqon
Ishbara Xoqon | |
---|---|
Xoqon | |
Birinchi Turk Xoqonligi Xoqoni | |
Saltanat | 581–587 |
Davomchisi | Bagha Xoqon |
Tugʻilishi | Il Kül Shad Bagha Ishbara Qaghan |
Turmush oʻrtogʻi | Malika Qianjin |
Otasi | Issiq Xoqon |
Dini | Tangrichilik |
Ishbara Xoqon (eski turkiy: 𐰃𐱁𐰉𐰺𐰀:𐰴𐰍𐰣; soʻgʻd: nw’’r γ’γ’n) – Bumin Xoqonning nabirasi Issiq Xoqonning birinchi o‘g‘li, Turk xoqonligining oltinchi xoqoni (581 – 587)[1].
Teginlik (shahzoda) davri[tahrir | manbasini tahrirlash]
U Taspar xoqon tomonidan sharqiy hududlarga kichik xoqon etib tayinlangan[2].
Hokimiyat davri[tahrir | manbasini tahrirlash]
Turklarning Ishbaradan oldingi ismi noma'lum xoqoni vafot etdi. Taxt uchun kurash boshlanib ketdi. Talopien (Muqan xoqonning o'g'li) va Taspar oʻrtasida shiddatli tortishuv bo'ldi Oliy kengash bu muammoni vaqtincha hal qilish uchun Ishbara Xoqonni hukmdorlikka qoʻyishda. Bu harakat katta akadan kenja ukaga va to‘ng‘ich o‘g‘ildan kichigiga merosning an’anaviy tizimini buzdi. Bu o'ta beqaror vaziyat tezda fuqarolar urushiga boshlanib ketdi, Suy Xitoylari Koʻkturklarni zaiflashtirish uchun ushbu fuqarolik urushini battar avj olishiga hissa qoʻshdilar. Xoqon Shimoliy Chjou malikasi Qianjinga uylandi, bu uning hokimiyatini mustahkamlash uchun bir usul edi. Xotinining hamrohligidagi elchilardan biri josus Chjansun Sheng edi. Josus Ishbara bilan do'st bo'lishga muvaffaq bo'ldi va ko'p yillarini turklar bilan o'tkazdi. Uning Ko‘kturklarning urf-odatlari va muassasalari haqidagi bilimlari Suy imperiyasi uchun katta ahamiyatga ega edi. Fuqarolar urushini tugatish uchun Ishbara nihoyat Suy sulolasini o'zining hukmdori deb tan oldi. Oxir-oqibat Ishbara o'zining hukmronligini yo'qotsa ham xoqonlikni saqlab qolishga muvaffaq bo'ldi. 587-yilda Ishbara Xoqon vafot etgan.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Golden, P. B. (1992). An Introduction to the History of the Turkic Peoples. Wiesbaden: Otto-Harrassowitz. pp. 121–122.
- ↑ Ahmet, Taşağil (1995–2004). Gök-Türkler. Atatürk Kültür, Dil, ve Tarih Yüksek Kurumu (Turkey). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975161113X. OCLC 33892575