Hepat
Hepat[1], shuningdek Hepa, Heba, Hebat[2] (Ugarit yozuvida ḫbt) — hurriylarning oliy quyosh maʼbudasi[2], momaqaldiroq xudosi Teshubning xotini[3], Xett mifologiyasida ham hurmatga sazovor boʻlgan. Maʼbuda haqida birinchi eslatma Ebla matnida Ḫabatu sifatida koʻrsatilgan boʻlib, u „maʼbuda Halaba“[4] degan maʼnoni anglatuvchi *Ḫalbatu soʻzidan olingan boʻlishi mumkin. Xettlar oʻz maʼbudasini „xonim“, „Xatti mamlakati malikasi, osmon malikasi Hepat“[5] deb atashgan.
Kelib chiqishi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Hepa va Tashubning uchta farzandi bor edi: oʻgʻli Sharuma (Šarruma), qizlari Allanzu va Kunzishalli. Ularning barchasi Yoziliqoya qoya qoʻriqxonasida ifodalangan[6]. Xattusili I yilnomalariga koʻra, Hepa yer osti dunyosi maʼbudasi Allani.
Hepatga Tsumeva ismli vazir, shuningdek, bir nechta maʼbuda[6] xizmat qilgan.
Ehtirom[tahrir | manbasini tahrirlash]
Teshub Halabskiy va Hepa ilohiy juftlik edi[6]. Hepa Xet Arinnitiga[6] bilan, Teshub esa Xetning oliy xudosi Tarxuntga qiyoslangan. Hepaning ibodat joylari Xalab, Ud va Kitsuvatnada boʻlgan[4].
Suriya-Xett qirolligi davridagi Luvi ierogliflarida Hepa Hiputa yoki Hipatu deb ataladi va Tarxuntsning xotini hisoblanadi[7]. Uning xurriy eri Teshub (Tisupa kabi) ieroglif yozuvlarida kamdan-kam uchraydi. Hepaning ikki farzandi Sarruma va Allanzuva ham hurmatga sazovor edi. Darende hududida u taxtda ichimlik qadahi bilan va Sarruma uning orqasida panterada tasvirlangan. Ularning oldida hukmdor Arnuvanti libatsiya (ichkilik nazr qilish) marosimini oʻtkazayotgani ifodalangan.
Keyinchalik Rim imperiyasi davrida Hepa lidiyaliklar tomonidan Dionisning enagasi Meter Hipta sifatida hurmatga sazovor boʻlgan. Iyerodullar ushbu maʼbudaga xutba qilishni bagʻishlaganlar[8].
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ „1“,Угаритский эпос, Памятники письменности Востока, М.: Наука, 1965.
- ↑ 2,0 2,1 Наталия Михайловна Постовская. Изучение древней истории Ближнего Востока в Советском Союзе, 1917-1959 гг. Академия наук СССР, 1961 — 387 bet.
- ↑ Труды Отдела Востока. Государственный Эрмитаж., 1939 — 39 bet.
- ↑ 4,0 4,1 Volkert Haas, Heidemarie Koch. Religionen des alten Orients: Hethiter und Iran. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 2011 — 233—234 bet. ISBN 978-3-525-51695-9.
- ↑ Вестник: История. М.: Изд-во Московского университета, 1976 — 82 bet.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Piotr Taracha. Religions of Second Millennium Anatolia. Wiesbaden: Harrassowitz, 2009 — 91—118 bet. ISBN 978-3-447-05885-8.
- ↑ Maciej Popko. Völker und Sprachen Altanatoliens. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2008. ISBN 978-3-447-05708-0.
- ↑ Christian Marek, Peter Frei. Geschichte Kleinasiens in der Antike. München: Verlag C.H. Beck, 2010 — 597, 637 bet. ISBN 978-3-406-59853-1.