Hamas sahifasining manbasini koʻrish

{{manba}}
{{Siyosiy partiya bilgiqutisi}}

'''Hamas''' ({{lang-ar|حماس}} {{ALA-LC|ar|Ḥamās}}) yagona [[islom dini|islom]] davlati barpo etishni maqsad qilgan [[Falastin]]dagi guruhdir. Bu guruh [[1988]]-yilda [[Musulmon birodarlar tashkiloti]]ning harbiy qanoti sifatida aniqlangan.  Hamas [[Isroil]] hukumati tomonidan 1989-yilda noqonuniy tashkilot sifatida eʼlon qilingan.

== Vujudga kelishi ==
[[Eron Islom Respublikasi]]ning gʻoyaviy harakatlari taʼsirida Hamas [[1987]]-yilda [[gʻarbiy sohil]] va [[gʻazo sektori]]ning [[Isroil]] tomonidan bosib olinishiga qarshi [[Falastinliklar]] isyoni oqibatida tashkil etilgan. Gʻarbiy sohil va Gʻazo sektorida maktablarni, ijtimoiy himoya markazlarini, shifoxonalarni va boshqa xizmat koʻrsatish sohalarini rivojlantirgan Musulmon birodarlar tashkiloti Isroil okkupatsiyasiga qarshi kurashda toʻgʻridan-toʻgʻri aloqador boʻlmaslikni tanladi. Shu sababli Hamas musulmon birodarlar tashkilotining harbiy qanoti sifatida [[Ahmad Yosin]] etakchiligi ostida tashkil etildi. U siyosiy qanot, razvedka yigʻish guruhi va harbiy qanot kabi 3 organdan tashkil topgan. Hamas Falastinliklarni sekulyarizatsiya va [[Falastin Ozodlik Tashkiloti]] (FOT) kabi dunyoviy milliy tashkilotlarga aʼzo boʻlishdan voz kechishga chaqirdi. Buning oʻrniga u Isroilga qarshi doimiy harakat tuzishga va FOTning dunyoviy xususiyatini oʻzgartirishga harakat qildi. Hamas birinchi navbatda Gʻarbiy sohil va Gʻazo sektoridagi falastinliklarni Isroilga qarshi kurashga daʼvat qildi va Isroilga qarshi ishchilar namoyishlarini boshqardi.

== Faoliyati ==
[[1989]]-yilda Hamas aʼzolari [[Isroil]]ga qilgan hujumlarida 2 isroillik askarni oʻldirdi. Bunga javoban Isroil Hamasni noqonuniy tashkilot deb eʼlon qildi va Yosinni hibsga olgan. Bir qancha hujmlardan soʻng, [[1992]]-yilda Isroil 400 dan ziyod Hamas aʼzolarini quvgʻin qildi. [[1993]]-yil sentabrda Isroil hukumati va FOT oʻrtasida Gʻazo sektoridagi va Gʻarbiy sohilning ayrim qismidagi falastinliklarga „cheklangan oʻz-oʻzini boshqarish“ huquqini berish toʻgʻrisida kelishuv imzolandi. Oʻz navbatida FOT Isroilning „mavjudlik“ huquqini tan oldi. Hamas esa bu kelishuvni rad etib, Gʻazo sektori va Gʻarbiy Sohildagi isroillik istiqomat qiluvchilarga, shuningdek, Isroilga qarshi kurashga boshchilik qilishda davom etdi.

== Aʼzolik va moliyalashtirish ==
Hamas tashkiloti aʼzolari 2000-yilgacha 10,000 tadan ortiqroq edi. Gʻazo sektori va Gʻarbiy sohilning taxminan 18 % aholisi bu guruhning siyosiy qarashlarini qoʻllab-quvvatlardi. [[2000]]-yilning sentabr oyidagi Falastinliklarning yangi isyonidan soʻng esa Hamasni qoʻllab-quvvatlovchilar soni 25 % dan ziyodga oʻsdi. Bugungi kunda ularning daʼvatlari Gʻarbiy sohilga nisbatan Gʻazo sektoridagi aholi tomonidan koʻproq qoʻllab-quvvatlanmoqda. Hamas aʼzolari asosan [[diniy lider]]lar, [[shayx]]lar, intelektuallar, [[tadbirkor]]lar, yosh faollar, aktivistlar va jangchilardan tashkil topgan. Masjid va diniy tashkilotlar oʻz daʼvatlarini tarqatishda Hamasning eng muhim vositasi hisoblanadi va kambagʻallarga ijtimoiy xizmatlarni taʼminlash orqali mahalliy aholini safarbar qilishga erishadi. Guruhni moliyalashtirish qisman oʻz aʼzolari tomonidan amalga oshiriladi, ammo aksariyat moliyaviy yordamlar xorijdan keladi. Moliyalar Hamas va uning siyosiy faoliyati bilan bir qatorda, Gʻarbiy sohil va Gʻazo sektori infratuzilmasini tiklashga, Falastinda ish joylari va tadbirkorlikni barpo etishga sarflanadi.

== Manbalar ==
{{Manbalar}}

== Eslatmalar ==
<references group="lower-alpha"/>
== Havolalar ==

* {{Official website}} {{in lang|ar}}
* [https://hamas.ps/en/ Official website] {{in lang|en}}
* [https://web.archive.org/web/20090327103910/http://www.cfr.org/publication/9811/hamas_leaders.html Hamas leaders] [[Council on Foreign Relations|CFR]]
* [http://avalon.law.yale.edu/20th_century/hamas.asp Hamas Charter of 1988]
* [https://web.archive.org/web/20231030163224/https://irp.fas.org/world/para/docs/hamas-2017.pdf Hamas 2017 Document of General Principles & Policies] (English translation published by Hamas, via [[Internet Archive]])
* [http://www.mideastweb.org/hamas.htm The Covenant of the Islamic Resistance Movement (Hamas) (includes interpretation)]
* [https://www.nytimes.com/2009/07/24/world/middleeast/24gaza.html Hamas Shifts From Rockets to Public Relations] ''The New York Times'', July 23, 2009
* [https://web.archive.org/web/20100728103620/http://www.qassam.ps/statement-1319-Twenty_two_years_on_the_start_of_Hamas_movement.html 22 years on the start of Hamas] [[Al-Qassam Brigades]]' Information Office
* Sherifa Zuhur, [https://fas.org/man/eprint/zuhur.pdf Hamas and Israel: Conflicting Strategies of Group-Based Politics] (PDF file) December 2008
* [https://web.archive.org/web/20110720065737/http://www.phrmg.org/Fatah%20and%20hamas%20abuses%20since%20June%202007%20report%20_2_.pdf Fatah and Hamas Human Rights Violations in the Palestinian Occupied Territories in 2007] by Elizabeth Freed of [[Palestinian Human Rights Monitoring Group]]
* [http://www.ynetnews.com/articles/0,7340,L-3343944,00.html "Hamas threatens attacks on US: Terrorist warns 'Middle East is full of American targets{{'"}}] ''Ynetnews''. December 24, 2006. Accessed July 20, 2014.
* З.Ҳусниддинов. «Ислом ва диний экстремизм» ғоялар кураши, Халқ сўзи - 1999 йил 22-сентябр
* Халқаро Исломий Ташкилотлар

[[Turkum:Hamas]] 
[[Turkum:Gʻazo sektori]] 
[[Turkum:Isroil]]
[[Turkum:Falastin]]