Gevheri Sultan
Gevheri Sulton (turkcha: Fatma Gevheri Sultan ; 1904-yil 30-noyabr — 1980-yil 10-dekabr) Usmonli malika, musiqachi va bastakor. U Sulton Abdulazizning oʻgʻli Shehzade Mehmed Seyfeddinning qizi edi.
Yoshligi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gevheri Sulton 1904-yil 30-noyabrda otasining Üsküdardagi Küçük Chamlijadagi villasida tugʻilgan. Uning otasi Abdulaziz va Gevheri Kadinning oʻgʻli Shehzade Mehmed Seyfeddin, onasi esa Nervaliter Xanim edi. U uchinchi farzand edi va otasining yagona qizi edi. Uning Shehzade Ahmad Tevhid ismli egizak ukasi bor edi. Uning oʻzidan bir yosh katta akasi Shehzade Mahmud Shevket ham bor edi.[1]
Gevheri bolaligida otasining musiqa darslariga qatnagan, Tanburi Jemil bekdan tanbur va kemence darslarini olgan.[2]
Surgun[tahrir | manbasini tahrirlash]
1924-yil mart oyida imperator oilasining surgunida Gevheri va uning oilasi Fransiyaning Nitsa shahriga koʻchib oʻtdi, u yerda ular Cimiezdagi villaga joylashdilar.[3] 1927-yilda otasi vafotidan keyin[1] uning oilasi tarqalib ketdi. U hali ham oʻsha yerda yashab, kun kechirishga intilardi. Nitsa shahrida yashovchi amakisi Abdulmejid II ning moddiy qiyinchiliklarini eshitib, turmushga chiqish niyatida uni uyiga olib keldi.[3]
Gevheri amakisining oilasi bilan bir necha yil yashab, keyin hindistonlik voyaga yetmagan rajaning oʻgʻliga unashtirilgan, biroq toʻyiga biroz vaqt qolganida uning boshqa birov bilan ishqiy munosabatda boʻlgani maʼlum boʻlib, unashtiruv bekor qilingan. Amakisining jahli chiqib, uni tirikchilik uchun hech narsasi yoʻq onasinikiga joʻnatib yubordi.[3]
Musiqachi sifatida[tahrir | manbasini tahrirlash]
Gevheri Sulton otasidan bir qancha cholgʻu chalishni oʻrgangan. Ular orasida ud (lira), tanbur (gitaraga oʻxshash cholgʻu) va lavta (qadimgi lavta) bor edi. U tanbur, kemenche, ud, lavta, pianino chalgan.[4] Turli maqomlarda vokal va cholgʻu asarlar yaratgan.[5] Oʻz yurtiga qaytguniga qadar turk musiqasi boʻyicha oʻqishni davom ettirmagan boʻlsa-da, keyingi hayotida tanburda juda mahoratli boʻldi. Uning asarlari turk radio va televideniesi tomonidan yozilgan yozuvlarda saqlanib qolgan.[4]
Uning otasi Mehmed Seyfiddin Salim III dan keyin buyuk bastakor sifatida tanilgan. U buyuk bastakor edi. U pianino, skripka, nogʻora chalar, yaxshi kuy bilan bastalagan. Uning oʻgay ukasi Mehmed Abdulaziz, akalari Shehzade Mahmud Shevket va Shehzade Ahmad Tevhid barabanchilar edi.[6]
Keyingi yillar va oʻlim[tahrir | manbasini tahrirlash]
1952-yilda malikalar uchun surgun qonuni bekor qilingandan keyin Gevheri Istanbulga qaytib keldi. U umrining soʻnggi yillarini amakisi togʻasi shahzoda Shaxzoda Yusuf Izzeddinning qizi amakivachchasi Mihrishah Sulton bilan Taksim maydonidagi keng xonadonda oʻtkazdi.[7] U 1980-yil 10-dekabrda yetmish olti yoshida vafot etdi va bobosi Sulton Mahmud II maqbarasiga dafn qilindi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 Adra, Jamil. Genealogy of the Imperial Ottoman Family 2005, 2005 — 12–13 bet. Manba xatosi: Invalid
<ref>tag; name "abc" defined multiple times with different content - ↑ „Gevherî Sultan'ın çalgıları ne oldu?“ (turkcha). Habertürk (11-avgust 2010-yil). Qaraldi: 3-sentabr 2020-yil.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Bardakçı 2017.
- ↑ 4,0 4,1 „Osmanoglu, Gevher (1904—)“. Encyclopedia.com. Qaraldi: 20-yanvar 2019-yil.
- ↑ „COMPOSERS AND PERFORMERS: GEVHERİ OSMANOĞLU“. Turkish Music Portal. Qaraldi: 20-yanvar 2019-yil.
- ↑ „SEYFEDDİN EFENDİ, Şehzade (1874—1927) Hânende ve bestekâr.“. İslam Ansiklopedisi. Qaraldi: 22-iyul 2020-yil.
- ↑ „Fatma Gevheri Osmanoğlu Kimdir Sultan Abdülaziz Oğlu, Şehzade Mehmed Seyfeddin Efendi Kızı“. Osmnali.site (7-fevral 2017-yil). Qaraldi: 20-yanvar 2019-yil.