General Dynamics-Grumman F-111B
F-111B — Amerikaning uzoq masofali tashuvchi qiruvchi samolyoti hisoblanib, F-111 qiruvchisining dengiz modifikatsiyasi deb qaraladi. F-4 tashuvchisiga asoslangan qiruvchi samolyotlar parkini almashtirish uchun ishlab chiqilgan. U 1960-yillarda „General Dynamics“ tomonidan Grumman bilan birgalikda AQSh dengiz floti uchun yaratilgan. Oʻzgaruvchan qanotlari, yonish moslamasi bilan aylanma turbojetli dvigatel, erta ogohlantiruvchi radar, uzoq masofali raketa qurollari va ularni boshqarish tizimi kabi bir qator yangiliklar bilan boyitilgan. U oʻxshash dvigatellari, qurollari va qanotlari konfiguratsiyasiga ega yengilroq F-14 ga yoʻl berib, foydalanishga qabul qilinmagan.
Bogʻlangan tuzilmalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Samolyot samolyot tashuvchilarining zarba tuzilmalarini dushman samolyotlaridan himoya qilish uchun moʻljallangan. Shu bilan bir qatorda, ushbu maqsadlar uchun samolyotning oʻzi bilan bir vaqtda qurolni boshqarish tizimi ishlab chiqilgan boʻlib, nishonni kuzatish radarini oʻz ichiga olgan boʻlib, ularning oʻz vaqtida aniqlanishini, shuningdek havodan havoga boshqariladigan raketalar uzoq masofali tutib olish vositalarini taʼminlagan.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Qiruvchi samolyotning tashuvchiga asoslangan modifikatsiyasini ishlab chiqish uning asosiy modeli (F-111) bilan parallel ravishda amalga oshirilgan. Hamda u AQSh Harbiy-havo kuchlari uchun TFX (Tactical Fighter Experimental) yangi avlod eksperimental taktik qiruvchi samolyotlar dasturi doirasida ishlab chiqilgan. Balandliklarda dushman hududiga chuqur reydlar qilish va taktik yadro qurollarini alohida ahamiyatga ega boʻlgan nishonlarga yetkazish uchun koʻp rolli qiruvchi samolyotni yaratishni nazarda tutgan dastur doirasida, flot dushmanni tutib olish va havo hujumlari mavzusiga koʻproq qiziqish bildirgan. Koʻp jihatdan, loyihaning qisqarishiga sabab boʻlgan aniq nomdagi oʻziga xos qarama-qarshiliklar va parvoz-texnik xarakterdagi mulohazalar deb qaralgan[1].
Parvoz samaradorligi[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Texnik xususiyatlari[2]
- Ekipaj: 2 (uchuvchi va avionika operatori)
- Yuk koʻtarish qobiliyati: 18,99 t
- Uzunligi: 20,98 m
- Qanot kengayishi:
- parvoz konfiguratsiyasida: 21,3 m
- buklangan: 10,34 m
- Balandligi: 4.80 m
- Qanot maydoni:
- parvoz konfiguratsiyasida: 60,9 m²
- buklangan: 51,1 m²
- Boʻsh vazn: 20910 kg
- Boʻsh ogʻirligi: 35800 kg
- Maksimal uchish ogʻirligi: 39900 kg
- Ichki baklarda yoqilgʻining ogʻirligi: 10432 kg
- Yoqilgʻi baklarining hajmi: 12720 l
- Quvvat qurilmasi: 2 × Pratt & Whitney TF30-P-3 turbofan
- Kuyishdan keyingi quvvat: 2 × 4876 kgf (47,8 kN)
- Kuyishdan keyingi quvvat: 2 × 8391 kgf (82,3 kN)
- Uchish xususiyatlari[3]
- Maksimal tezlik: 2330 km/soat (M=2,2)
- Jang radiusi: 3390 km (oddiy jangovar yuk bilan, osilgan yoqilgʻi bakisiz)
- Parom masofasi: 5150 km (2 PTB dan 946 l gacha)
- Amaliy shift: 19800 m
- Koʻtarilish tezligi: 108 m/s
- Qanot yuki:
- parvoz konfiguratsiyasida: 586 kg/m²
- buklangan: 703 kg/m²
- Bosimning ogʻirlik nisbati: 0,47
- Qurollanishi[4]
- Oʻq otish qurollari: 1 x 20 mm M61 olti barrelli qurol
- Qattiq nuqtalar: 6 (qurollanish vaosilgan yoqilgʻi baki uchun)
- boshqariladigan raketalar:
- Havodan havoga raketa sinfi: 6 × AIM-54
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Statement of Vice Adm. Thomas F. Connolly, U.S. Navy, Deputy Chief of Naval Operations (Air). / Hearings on Military Posture and an Act (S. 3293) to Authorize Appropriations, 90th Congress, 2nd Session. — Washington, D.C.: U.S. Government Printing Office, 1968. — P. 9344-9345.
- ↑ {{Kitob manbasi|title=<ref>Thomason, Tommy. Grumman Navy F-111B Swing Wing. — Simi Valley, California: Steve Ginter, 1998. — P. 55-56 — (Navy Fighters ; 41) — ISBN 0-942612-41-8.
- ↑ {{Kitob manbasi|title=<ref>Miller, Jay. General Dynamics F-111 Aardvark. — Fallbrook, California: Aero Publishers, 1982. — P. 66, 80 — ISBN 0-8168-0606-3.
- ↑ {{Kitob manbasi|title=<ref>Logan, Don. General Dynamics F-111 Aardvark. — Atglen, PA: Schiffer Military History, 1998. — P. 302-303 — ISBN 0-7643-0587-5.