Geldkarte

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
GeldKarte chipli smart-kartalarni qabul qiluvchi toʻxtash mashinasi

GeldKarte — bu „elektron hamyon“ tamoyili asosida qurilgan kontaktli smart-kartalarga asoslangan kichik summalar uchun Germaniya milliy toʻlov tizimi boʻlib, karta egasi  ixtiyorida faqat chipga ilgari kiritilgan summa boʻladi (bankomatlar, terminallar va Internet orqali toʻldirish orqali).

Tizim 1996-yildan beri joriy etilgan boʻlib, asosan toʻxtash joyi va chipta mashinalarida toʻlovlarni amalga oshirish, shuningdek, mashinalarda sigaret sotib olayotganda yoshni tekshirish uchun foydalaniladi.  Toʻlovni amalga oshirishda PIN-kod talab qilinmaydi va terminalning oʻzi oflayn rejimda ishlaydi (barcha tranzaktsiyalar karta oʻrnatilgan savdogar chipida qayd etiladi).

Unda xizmat koʻrsatishning arzonligi (sotuvchi kunlik daromadning 0,3 foizini toʻlaydi, har bir tranzaksiya uchun kamida 1 sent), bankdan toʻlovni olish kafolati va tizimni keng taqsimlanishi (chip mamlakatdagi bank kartalarining 80 foizida oʻrnatilgan boʻlib, barcha chiplarning atigi 15 % faollashtirilgan) bilan ajralib turadi. 2010-yilda oʻrtacha 3,02 yevro toʻlov bilan jami 129 million yevroga 45 million toʻlov amalga oshirildi;  umuman olganda, mamlakatda kartani qabul qiluvchi 600 000 ta terminal oʻrnatilgan. Koʻpgina transport kompaniyalarida tizim kartasi boʻlgan mashinada qogʻoz chiptani toʻlashda chegirma taqdim etiladi.

Ikki turdagi kartalar mavjud:

  • toʻlov kartasiga birlashtirilgan va bankomat orqali toʻldiriladigan joriy hisob bilan bogʻlangan chip;
  • har kimga (WhiteCard) sotiladigan va bankning kassasi va ikkita kartani oʻquvchi bilan terminallari orqali toʻldiriladigan hisobdan mustaqil karta.

Karta chipi (ISO 7816) quyidagi ilovalarda foydalanish uchun mavjud:

  • minimal yoshni tekshirish (sigaret avtomatlari uchun talab qilinadi; tekshirish faqat mijozning bank kartalari uchun mumkin);
  • Internetdagi toʻlov vositasi (oʻquvchining mavjudligini taʼminlaydi);
  • onlayn banking (HBCI);
  • elektron hukumat dasturida foydalanish uchun malakali elektron raqamli imzo ;
  • jamoat transportida (Bremen transport kompaniyasi BSAG), tadbirlarda va avtoturargohda qogʻozsiz elektron chipta ;
  • maktablarda, universitetlarda va korxonalarda toʻlovlarni amalga oshirish imkoniyati bilan ish vaqtini nazorat qilish uchun ruxsatnomaga integratsiya;
  • sodiqlik dasturi doirasida bonuslarni hisoblash.

Chip Cipher Block Chaining Mode yoki Cipher Feedback Mode rejimida simmetrik DES shifrlash algoritmidan foydalanadi.  Taqlid himoyasini taʼminlash uchun autentifikatsiya protokollarida imotovstavka qoʻllaniladi.  Har bir karta uchun emitent bank „soya“ balans hisobini yuritadi, bu sizga kartani suiisteʼmol

Tizim asosida kontaktsiz kartalardan foydalanadigan ilovalar ishlab chiqilmoqda.

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]