Fransuz Togosi
Fransuz Togosi, Fransuz Togolandi (fransuzcha: Togo français) Gʻarbiy Afrikadagi Fransiya nazoratidagi hudud boʻlib, mustaqillikka erishgandan keyin Togo Respublikasi deb oʻzgartirildi.
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Togo Fransiyaning Afrikadagi mustamlaka davlatlaridan biri hisoblanadi. Fransiyaning Gʻarbiy Afrika va Gvineya qoʻltigʻi hududlarida oʻz mustamlakachilik harakatlarini olib borishida, Togoni ham Fransiya oʻz mustamlaka qilib olgan. Fransiya Togodan oʻrmonlar, foydali qazilmalar va qul savdosi orqali yaxshi mustamlaka hududdan foydalangan. 1914-yil 26-avgustda fransuz va ingliz qoʻshinlari Germaniyaning Togoland protektoratiga kirib, qisqa qarshilikdan keyin besh kundan keyin uni egallab oldilar[1]. 1916-yilda Togo Fransiya va Britaniya maʼmuriy zonalariga boʻlindi va urushdan keyin Millatlar Ligasi tomonidan Fransiya va Britaniya maʼmuriyati ostidagi mandatli hudud sifatida rasman oʻtkazildi[1].
Ikkinchi jahon urushidan keyin mandat Birlashgan Millatlar Tashkilotining ishonchli hududi nomi ostida, avvalgidek, Fransiya hukmronligi ostida uzaytirildi.
1955—yilda[2] maqomi oʻzgartirildi — mamlakat Fransiya Ittifoqi tarkibidagi avtonom respublikaga aylandi, garchi u Birlashgan Millatlar Tashkiloti vasiylik maqomini saqlab qoldi. Qonunchilik Assambleyasi katta yoshdagi aholining umumiy ovozi bilan saylangan, ichki ishlar boʻyicha muhim hokimiyatga ega edi. Bu oʻzgarishlar 1956-yilda referendumda tasdiqlangan Konstitutsiyada oʻz aksini topdi[1]. 1956-yil 10-sentabrda Nikolas Gryunitskiy Togo Avtonom Respublikasi Bosh vaziri boʻldi[1]. Biroq, plebissitdagi qonunbuzarliklar va 1958-yilda oʻtkazilgan nazoratsiz umumiy saylovlar tufayli Silvanus Olimpio gʻalaba qozondi. 1960-yil 27-aprelda Togo Fransiya bilan konstitutsiyaviy aloqalarini uzdi, Birlashgan Millatlar Tashkiloti vasiyligini yoʻqotdi va vaqtinchalik konstitutsiya asosida yashab toʻliq mustaqil davlatga aylandi.
Shuningdek[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Togo tarixi
- Fransiyaning koloniyalari
- Fransiya Gʻarbiy Afrikasi
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 „History of Togo“ (en). 2013-yil 4-fevralda asl nusxadan arxivlangan.
- ↑ International Business Publications.. [1]. USA: Intl Business Pubns. ISBN 1-4387-4820-5. (ingl.)