Foydalanuvchi:Shahnoza Mahamadaminova/Bovarizm
Bovarizm-Gustav Floberning "Madam Bovari" (1857) romanidan olingan atama, Jyul De Gautier tomonidan 1892 yilda Floberning "Bovarizm, Floberning sevgi psixologiyasi"romani haqidagi inshoida kiritilgan.
Bu xayolparast o'zini romanning qahramoni yoki qahramoni deb tasavvur qiladigan, vaziyatning kundalik haqiqatlarini e'tiborsiz qoldiradigan qochish orzulariga moyillikni anglatadi.
Bunga xuddi shu nomdagi Bovari xonim misol bo'la oladi.
T. S. Eliot o'zining "Shekspir va Senekaning stoitsizmi" (1927) inshoida Otelloning so'nggi buyuk nutqini misol qilib keltirdi: "men hech bir yozuvchi bu bovarizmni, odamlarning narsalarni o'zlari bo'lmagan tarzda ko'rish irodasini Shekspirdan ko'ra aniqroq ochib berganiga ishonmayman".
"Bovarizmni yig'ish" atamasi 1920-yillarda Arnold van Gennep (1908) va Jan Prays-Mars tomonidan Gaiti aholisining frantsuz shakllarini qabul qilishini tanqid qilish va mahalliy (Gaiti Afrika diasporasi va mahalliy) shakllarini rad etish uchun ishlatilgan
Tibbiyota[tahrir | manbasini tahrirlash]
Biroq, yosh bovarizm kasallik deb hisoblanmaydi. Uning rivojlanishining eng yomon varianti autizmdir. Bovarizmdan aziyat chekadigan odamlarda dunyoni idrok etish butunlay xayoliy hayotga o'tkaziladi va buni anglash og'ir ruhiy kasalliklarga olib kelishi mumkin. Yuqorida aytib o'tilgan romanning bosh qahramoni singari, hayot ham odamni xafa qilishi va chidab bo'lmas bo'lib qolishi mumkin, bu esa o'z joniga qasd qilish fikrlariga olib kelishi mumkin. Shunday qilib, bovarizm o'z orzulari va illyuziyalari dunyosida yashaydigan odamlarga xosdir va ular shu qadar yashaydilarki , xayol va haqiqat o'rtasidagi chiziq xiralashadi. Xayoliy haqiqat inson hayotida Markaziy o'rinni egallaydi. Xulosa qilib aytganda,Gautierning bovarizm kabi hodisadan aziyat chekadigan odamni tavsiflovchi mashhur iborasini keltirmoqchiman : "tasavvur haqiqatga qarshi kurashda yagona quroldir"
Psixologiyada[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ba'zi mualliflar bovarizmni hayotiy ehtiyojlarini qondirishning haqiqiy yoki xayoliy imkonsizligi (qobiliyatsizligi) holatida giperkompensatsiya (kompensatsiya) deb bilishadi. Boshqacha qilib aytganda, shaxs nafaqat o'zining pastligini engib chiqadi, balki bu masalada o'zini boshqalardan ustun qo'yadi. Natijada, haqiqat xayoliy dunyodan uzoqdir va shaxs bu qarama-qarshilik tufayli qattiq azob chekadi. Xulosa qilib shuni ta'kidlash kerakki, bovarizm introvertlarda va hissiy qo'zg'aluvchanlik darajasi yuqori bo'lgan odamlarda ko'proq uchraydi. Tush qanchalik hayoliy bo'lmasin, u badiiy asarlardan olingan tajribaga asoslanadi va shaxs tomonidan haqiqiy hayotga mos keladi, chunki u haqiqiy hayotni qabul qila olmaydi.