Kontent qismiga oʻtish

Foydalanuvchi:Princess Shakhnoz/qumloq

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
John Davison Rockefeller Jr.
Tavalludi 8- iyul, 1839 Richford, New York, A.Q.SH
Richford, New York, A.Q.SH.
Vafoti 23- may, 1937 (97 yoshda)
Tucson, Arizona, A.Q.SH.
Kasbi Moliyachi, Filantrop
Partiyasi Respublikachi
Unvoni Public Welfare Medal (1943)
Turmush oʻrtogʻi Laura Spelman​(1864-1915)
Bolalari Abigail, John III, Nelson, Laurance, Winthrop, va David
Otasi William A. Rockefeller Sr,
Onasi Eliza Davison,

John Davison Rockefeller Jr— Amerikalik yirik biznes kapitalist va xayriyachi

Bolalik davri[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rockefeller New York shahar Richford shaharchasida tugʻilgan. Oilada 8ta. Otasi William A. Rockefeller Sr, onasi Eliza Davison, opasi Lucy, bukasi William Jr, singlisi Mary va egizak ukalari Franklin va France. William A. Rockefeller Sr(otasi) dastlab yogʻoch ishlab chiqaruvchi, keyin esa oʻzini „hayvonlar shifokori“ deb tanishtirgan va mahalliy aholi tomonidan „Big Bill“ va „Devil Bill“ deb taʼriflangan eliksirlarni sotadigan sayohatchi boʻlgan. Boshqalarga oʻxshamagan holda sargardon hayot kechirgan va deyarli doim oilasidan uzoqda boʻlgan. Eliza uy bekasi va xudojoʻy baptist boʻlib, Bill kamdan -kam uyda boʻlganligi sababli Eliza uyda tartibni saqlab qolish uchun kurashgan. Rockefeller bolaligida oilasi New-Yorkning Moraviya shahriga va 1851 yilda Owego (New-York) shahriga koʻchib oʻtdi va u yerda Owego akademiyasida oʻqidi. 1853 yilda uning oilasi Ogayo shtati Strongsville shahriga koʻchib oʻtdi va Klivlendning markaziy oʻrta maktabida, Klivlenddagi birinchi oʻrta maktabda va Alleghenies gʻarbidagi birinchi bepul davlat oʻrta maktabida oʻqidi. Keyin Folsom tijorat kollejida oʻn haftalik biznes kursida qatnashdi va u erda buxgalteriya hisobini oʻrgandi. Rockefeller otasining yo‘qligiga, oilasining tez-tez ko‘chishiga qaramay, yaxshi xulqli, jiddiy va o‘qiydigan bola edi. Zamondoshlari uni jiddiy, dindor, uslubiy va ehtiyotkor deb taʼriflagan. Rockefeller har doim oʻz fikrlarini aniq ifoda etdi. Shuningdek, musiqaga katta muhabbat qoʻygan.

Neft kariyerasining boshlanishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1856-yil sentabr oyida,16 yoshli Rockefeller Clevelandda Hewitt & Tuttle nomli kichik mahsulot komissiyasi firmasida hisobchi yordamchisi boʻlib ishlashni boshladi. Bu faoliyatini uzoq vaqt davom ettirdi va keyinchalik eslaganidek, „ofisning barcha usullari va tizimlaridan“ mamnun boʻldi. Rokfellerning asosiy vazifalari barja kanallari egalari, kema kapitanlari va yuk agentlari bilan muzokaralar olib borishdan iborat edi va transport orqali yetkazib berish narxlarini hisoblash boʻyicha mutaxassis boʻlgan va bu keyinchalik kariyerasida muvafaqqiyatga erishishiga ancha yordam berdi. Xabarlarda aytilishicha, Rockefeller yoshligida $100.000(2021-yilga koʻra, $ 2.91 mlnga teng) topish va yuz yil yashash eng katta ozrulari boʻlgan.

Neft biznesining boshlanishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1866-yilda, William Rockefeller Jr, Clevelandda qayta ishlash zavodini qurgan va Johnni hamkorlikka chorlagan. 1867-yilda, Henry Morrison Flagler bilan hamkorlik qilishni boshladi va Rockefeller, Andrew & Flagler firmasi tashkil etildi.1868 yilga kelib, Rokfeller qarz olish va foydani qayta investitsiyalash, xarajatlarni nazorat qilish va neftni qayta ishlash zavodlari chiqindilaridan foydalanish amaliyotini davom ettirganligi sababli kompaniya ikkita Clevelandda neftni qayta ishlash zavodiga va New-Yorkdagi marketing korxonasiga egalik qildi; bu korxona dunyodagi eng yirik neftni qayta ishlash zavodi edi. Rockefeller, va Flagler Standard Oil kompaniyasining sobiq egasi edi.

Shaxsiy hayoti[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rockefeller oilasi haqida qoʻshimcha maʼlumotlar. Uzoq vaqtlardan beri tarqalgan taxminiy maʼlumotlarda Rockefeller oilasining nasl-nasabi fransuzlarga borib tarqalishixato deb aytilgan va ularning nasl nasabi nemislardan kelib chiqishini aniqlagan va ular XVII asrning boshlariga borib taqaladi. 1723- yilda Johann Peter Rockenfeller uchta farzandi bilan Alwieddan (Neuwid viloyatyining tumani) Shimoliy Amerikaga koʻchib oʻtgan va Pennsylvaniadagi Germantown shahriga joylashgan. Hozir Neuwied tumanining Rockenfeld qishlogʻiga Rockefeller nomi berilgan.

Oilasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1864-yil Rockefeller Harvey Buell va Lucy Henryning qizi Spelman Laura Celestia(1839-1915)bilan turmush quradi. Ular toʻrtta qiz va bitta oʻgʻilli boʻlishgan. Keyinchalik oʻzining aytishi boʻyicha, „ uning fikrlari va qarorlari doim menikidan yaxshiroq boʻlgan. Uning maslahatlarisiz, men oʻzimni gʻarib his qilar edim“. Elizabeth „Bessie“ Rockefeller (23-avgust, 1866 — 14- noyabr 1906) Alice Rockefeller (14-iyul, 1869 — 20-avgust, 1870) Alta Rockefeller (12-aprel, 1871 — 21-iyun, 1962) Edith Rockefeller (31-avgust, 1872 — 25-avgust, 1932) John Davison Rockefeller, Jr. (29- yanvar, 1874 — 11-may, 1960) Rokfellerning boyligi fondlar va trastlar tizimi orqali taqsimlanib, XX asr davomida oilaviy xayriya, tijorat va oxir-oqibat siyosiy intilishlarni moliyalashda davom etdi. Johnning kenja oʻgʻli Devid Rockefeller New-Yorkdagi yetakchi bankir boʻlib, 20 yildan ortiq vaqt davomida Chase Manhattan (hozirgi JPMorgan Chaseʼning bir qismi) bosh direktori lavozimida ishlagan. Ikkinchi oʻgʻli Nelson Aldrich Rokfeller Nyu-Yorkning respublikachi gubernatori va AQShning 41-vitse-prezidenti edi. Toʻrtinchi oʻgʻli Uintrop Aldrich Rokfeller Respublikachi Arkanzas gubernatori lavozimida ishlagan. Nevaralari Abigayl Aldrich „Abby“ Rokfeller va John Davison Rokfeller III xayriyachi boʻlishgan. Nabirasi Lorans Spelman Rokfeller tabiatni muhofaza qiluvchi boʻldi. Nevarasi Jon Davison „Jey“ Rokfeller IV 1985 yildan 2015 yilgacha Gʻarbiy Virjiniya gubernatori [100] boʻlganidan soʻng Gʻarbiy Virjiniyadan Demokratik senator boʻlib ishlagan, boshqa Uintrop esa oʻn yil davomida Arkanzas leytenant gubernatori lavozimida ishlagan[1].

Boyligi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Rokfeller asosan Amerikaning eng boy insonlaridan ekanligi bilan taniqli. 1902 yilda audit Rokfellerning boyligi taxminan 200 million dollar ekanligini koʻrsatdi, bu oʻsha paytdagi umumiy milliy YaIM 24 milliard dollarga teng edi. Uning boyligi sezilarli darajada oʻsishda davom etdi (AQSh iqtisodiy oʻsishiga mos ravishda) benzinga boʻlgan talab oʻsib bordi va oxir-oqibat birinchi Jahon urushi arafasida taxminan 900 million dollarga yetdi, shu jumladan bank, transport, togʻ-kon sanoati, temir yoʻllar va boshqa sohalardagi muhim manfaatlar[2][3] . Uning shaxsiy boyligi 1913 yilda 900 million, 2020 yildagi inflyatsiyani hisobga olgan holda 23,5 milliard dollarga teng edi. Uning New York Times nekrologiga koʻra, "Janob Rokfeller biznesni tark etganidan soʻng Standard Oil trestining daromadlari va boshqa investitsiyalaridan taxminan 1,500,000,000 dollar jamgʻarganligi taxmin qilingan. Bu, ehtimol, boylikning eng katta miqdori edi. Har qanday xususiy fuqaro hech qachon oʻz saʼy-harakatlari bilan toʻplashga muvaffaq boʻlgan. 1937 yilda vafot etganida, Rokfellerning qolgan boyligi, asosan, doimiy oilaviy trastlarga bogʻlangan boʻlib, 1,4 milliard dollarga baholangan, umumiy milliy boyligi esa 1,4 milliard dollarga baholangan. YaIM 92 milliard dollarni tashkil etdi. Boylikni hisoblashning baʼzi usullariga koʻra, Rokfeller hayotining soʻnggi oʻn yilliklaridagi sof boyligi uni yaqin tarixdagi eng badavlat odam sifatida osongina joylashtiradi. Qoʻshma Shtatlar yalpi ichki mahsulotining ulushi sifatida boshqa hech bir Amerika boyligi, jumladan, Bill Geyts yoki Sem Uoltonning boyligi ham yaqinlasha olmaydi.

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. „The Philanthropists: John D. Rockefeller – Tim Challies“ (2013-yil 13-oktyabr).
  2. „The Wealthiest Americans Ever“ (2007-yil 15-iyul). Qaraldi: 2007-yil 17-iyul.
  3. „The Rockefellers“. PBS. 2012-yil 26-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2007-yil 29-may.