Sapar Xojaniyazov (1910 — 1983) 1910-jıli Kegeyli rayonin Xalqobod elati aymaǵindigi házirgi "Dosliq" shirketler birlespesinde jasawshi gedey diyqan shańaraǵında dünyaǵa kelgen.

Hayot [ muharrir | indeks ][tahrir | manbasini tahrirlash]

Joqshiliq, jetpesinlik saldarinan 7 — 8 jaslardanan-aq awir miynet azabin kore baslaǵan. On eki jasida ata-anasi kitis bolǵan. Bunnan keyin ol kundelikli turmis táshwishleri menen bánt bolip, köp jıllarǵa deyin (1928-jıǵa shekem) awildiń malin baǵip küneltken. Jaslayyan kórkem sózge giziǵip, "Alpamis", "Sharyar" dástanlarini yadqa aytip jürgen.

Doretiwshilik qor [ muharrir | to'g'ridan-to'g'ri javob[tahrir | manbasini tahrirlash]

1928—29 yillarda qisqa muddatli kurslarda oʻqigan. Biroq, Miynet Jolin Xalik Xar Türının harının harının harının harının harının hánın hánın hánının hánının hánının hánının hánının hárodınının, dyantsha, asxana basliǵi, prorab hám tb) "Ollim" Oqının Ariwin Ari ELMAǵN Ari Eri Eri Eri, Tek ǵana Jaqsi Sarayat Tuwelpining 30-yillarning oʻrtalari, 1936 yil - jılı Moskva mámleketlik teatr iskusstvosi institutina oqiwǵ kiredi. Mine, usinnan baslap S.Xojaniyazovtiń ómiri teatr óneri menen tyǵiz baylanista boladi. Moskvada oqip jürgen gezrinde rus hölki körkem-óneri, ilim-biliminiń belgili ǵayratkerleri V. Vishnevskiy, OI Pyjova, NA Baskakovlar menen jaqınnan dóretiwshilik baylanislar jasawǵa mumkinshilik boladi. Olardiń aqil-keńesleriniń tásirinde dáslepki «Aysha» pyesası dóretiledi. 1939-yilda S.Xojaniyozov teatr institutining pitkerip keliwden, jetik qanige sipatinde belsendi intervensiya, aktyorlik, rejissyorlik, dramaturg-jaziwshiliq asarlarinda, jumhuriyetimiz badiiy quriliwi, teatri, musiqisigha qatnawdi. 1939-1953 yillarda KDStanislavskiy nomidagi Qaraqalpaq mámleketlik teatrida rejissyorlik qilgan, keyin 1953-1962 yillarda Usi teatrdiń teatrida rejissyorlik qilgan. Dramaturg jazıwshi sıpatında keńnen tanila baslaǵan ol 1944-jıli Jazıwshilar awqamınıń aǵzalıǵına qibil etiledi.

Kópshilik jaziwshi-smaylar siyaqli S.

Doretiwshiligi [ muharrir | to'g'ridan-to'g'ri javob[tahrir | manbasini tahrirlash]

Onyń ekinshi jer júzilik uris jılarında dóretken "Sálem ayt", "Periza", "Kolxoz qizi" poems ózinin jawingerlik ruwxı, Vatan súyiwshilik ideialariniish joqariliǵı menen ariqsha kózge taslanadi. “Guliston” (1948) she’rlari jamlangan. Degen menen, S. Xojaniyazov karaqalpaq ádebiyati tariyxinde dramaturg jazywshi sipatinde keńnen belgili. Oniń "Aysha" (1940), "Biziń bahadir" (1944), "Súymegenge suykenbe" (1945), "Ziyada" (1946), "Jas júrekler" (1953), "Baxit" (1957), "Talvas" ( 1962), "Ariwlar" (1964), "Aqmaq patsha" (1968), "Maman biy" (1971) siyagli pyesalari köp jillar dawaminde qaraqalpaq mámlekletlik teatriniń tiykarǵi repertuaridan birine aylandi. Dramaturgtiń ayırim dramaliq shyǵarmalıri tuwishqan folkigik teatrlari saknalari da keńnen ogin alilin. Bunnan tisqari, S. Xojaniyozov «Súymegenge suykenbe» (1960), «Ziyada» (1973), «Ariwlar» (1987) usaǵan pyesalari to'plamlari muallifi. S.Xojaniyozov dramaturgiyasiga 1938—39 yillarda yozilgan «Oysha» musiqali dramasi kiritilgan. 1940-jıli jaqsi dramalik shıǵarmalar ushin jāriyalanǵan konkursta birinshi syyliqti jeńip aliwǵa miyasar bolǵan bul pyesa birinshi mártebe 1941-jıli Respublikaanilik balalar teatri sahnalashtirildi. Pyesa tematikaliq jaqtan Á.Ótepovtiń "Teńin tapqan qiz", S.Májitovtiń "Baǵdagúl" birqinsha keledi, so'ngra XX ásirdiń bas gezrindegi qaraqalpaq folkynish turmisine baylanisli waqiyalar so'zdi. Shıǵarma tragediyaliq jobada jazıǵan bolip, onda feodalliq dáwirde haqiyqatliq, teńlik, erkin muhabbat izlegen Aytjan menen Ayshaniń ádilsizlik qurboni bolǵan ayanishli ómirleriniń ashshi haqiyqatliǵi aship körsetiledi. Belgili teatr óneri izertlewshisi T. Allanazarovtiń kórsetiwin- she, bul pyesa usi tematikani sóz etken basqa dramalik shıǵar- malardan waqıyalarining tábiyiy juwmalaniwı, yaǵnyy, bul shy-ǵarma kaharmanlarinin "",Baqan Tematika". l" » Spektakl qahramonlari bir-biriga yaqin turishadi.

60—70-yillarda dramaturg tarixiy va mumtoz adabiy syujetlar asosida pyesalar yozishga katta eʼtibor berdi. Onyń usy jyllarda jazılǵan otmish waqiyalari hám tariyxiy tematicadaǵı "Aqmaq patsha", "Maman biy" dramalari teatr tamashagóyleri tárepinen jylli júzlilik penen jaqsi oldi. S. Xojaniyazov sońǵi jyllarda nasriy tarawida da qálem syyili birqansha jaqsi jazıǵan prozaliq shyǵarmalar, masalan, "Aq oltinli atizdiń men, "Baxtın tapqan Begjan", "Aq bota", "Hújdan", "Aydin djollamañan",". . Degen menen, S.Xojaniyazov XX ásir karaqalpaq ádebiyati tariyxida biz joqarida baha otken dramaliq shyǵarmalıri menen dramaturg-jazıwshi sipatida keńnen belgili bo'ldi.