Foydalanuvchi:Ilyosov Shohruh/qumloq

Mendeslik Trasil[tahrir | manbasini tahrirlash]

Mendeslik Trasil (thräˈsɪləs; yunoncha: Thrasillos), Iskandariyalik Trasillus nomi bilan ham tanilgan va Rim nomi bilan Tiberiy Klavdiy Trasill (miloddan avvalgi 1-asrning 2-yarmi va 11-asr 2-yarmi) asr – 36,da vafot etgan), misrlik yunon grammatikasi va adabiy sharhlovchisi. Trasillus munajjim va Rim imperatori Tiberiyning shaxsiy doʻsti boʻlgan, bu haqda Tatsitning “Annals” va Suetoniusning “Oʻn ikki Tsezar” kitoblarida qayd etilgan.

Thrasillus kelib chiqishi noma'lum bo'lgan misrlik yunon edi, chunki uning oilasi va ajdodlari Ptolemeylar qirolligi hukmronligi ostida yashagan zamondoshlari edi. U dastlab Mendes yoki Iskandariyadan edi. Thrasyllus ko'pincha turli ikkilamchi manbalarda Iskandariyadan kelgani haqida eslatib o'tiladi (Oksford klassik lug'atida aytib o'tilganidek), hech bir asosiy manba uning kelib chiqishini tasdiqlamaydi.

Tiberius[tahrir | manbasini tahrirlash]

Trasil Tiberiy bilan Yunonistonning Rodos orolida ixtiyoriy surgun paytida, miloddan avvalgi 1-4 yillar orasida uchrashgan. Trasillus Tiberiyning yaqin va mashhur xizmatkoriga aylandi va Tiberiy Trasillusdan stoitsizm va astrologiyaga qiziqishni kuchaytirdi. U Tiberiyning Rimga chaqirib olinishini bashorat qilgan va rasman Avgustning vorisi etib tayinlangan. Tiberiy Rimga qaytganida, Trasil unga hamroh bo'lib, unga yaqin bo'lib qoldi. Imperator Tiberiy hukmronligi davrida Trasil Rimda ham, keyinchalik Kaprida ham oʻzining mohir saroy munajjimlari boʻlib xizmat qilgan. Tiberiy Frasillni eng yuksak hurmatiga sazovor bo'lganligi sababli, u unga va uning oilasiga Rim fuqaroligini berib, uni do'stligi uchun mukofotladi. Tiberiyning kelini, uning jiyani Livilla, Tiberiyning bosh vaziri Seyanus bilan aloqasi paytida Trasillus bilan maslahatlashgan. Trasillus Seyanusni yashirincha qo'llab-quvvatlagan holda Tiberiyni Rimdan Kapriga ketishga ko'ndirdi. Trasillusning nevarasi Naevius Sutorius Makro, Seyanusni yo'q qilish haqidagi buyruqlarni bajargan, Trasillusning bilishi noma'lum. U Tiberiy bilan Kaprida qoldi va imperatorga uning merosxo'rligiga turli da'vogarlar bilan munosabatlari haqida maslahat berdi. Trasillus ittifoqchi edi, u Tiberiyning nevarasi Enniya Trasilya bilan ishqiy munosabatda bo'lgan katta jiyani Kaligulani qo'llab-quvvatlagan. Milodiy 36-yilda Trasill Tiberiyni yana oʻn yil yashashiga ishontirgani aytiladi. Ushbu noto'g'ri bashorat bilan Trasill Tiberiyga qarshi yolg'on fitna uyushtirganlikda gumon qilinadigan bir qator Rim zodagonlarining hayotini saqlab qoldi. Tiberiy, Trasillga ishongan holda, u har qanday fitnachilardan uzoq umr ko'rishiga ishongan va shuning uchun ularga qarshi harakat qilolmagan. Trasillus Tiberiydan oldin vafot etgan, shuning uchun Kaligula Tiberiyning o'rnini egallashi haqidagi bashorati amalga oshishini ko'ra olmadi.

Akademik ish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tresillus kasbi boʻyicha grammatik (yaʼni adabiyotshunos) edi. U Platon va Demokritning yozma asarlarini tahrir qilgan. Yahudiya entsiklopediyasiga ko'ra, u isroilliklarning Misrdan chiqishi miloddan avvalgi 1690 yilda sodir bo'lganligini yozgan. Bo'limlarga •Dedumose I, •Ipuwer Papirus va •Shiphrah kiradi. U yo'qolgan, ammo keyingi manbalarda umumlashtirilgan, masalan: CCAG - Yunon munajjimlari kodekslari katalogi (8/3: 99–101) bo'lgan Pinax yoki Table nomli astrolojik matnning muallifi edi. Nechepso/Petosirisda (ellinistik munajjimlar haqidagi maqolaga qarang) va astrologiyaning dastlabki psevdepigrafik manbasi Germes Trismegistusda topilgan astrolojik tushunchalarni oladi. Pinax keyingi munajjimlar yozuvchilari tomonidan tanilgan va iqtibos keltirgan: Vettius Valens, Porfiriy va Gephaistio.

Oila va muammolar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tresillus Kommagen qirollik oilasining a'zosiga (uning ismi ba'zan "Aka" {bu yerda ikki tug'ushgan aka-uka ma'nosida kelmayapti}deb ataladi) uylangan bo'lishi mumkin, ammo bu yaqindan so'roq qilingan. Uning ikkita taniqli farzandi bor edi: Eques Lucius Enniusga turmushga chiqqan ismsiz qizi. U Enniusni, Enniya Trasilya ismli qizini tug'di, u pretoriya prefekti Navius Sutorius Makroning rafiqasi bo'ldi va ehtimol Lutsiy Ennius ismli o'g'il tug'di. Rim imperatori Vespasian 69 yildan 79 yilgacha. Tiberiy Klavdiy Balbil ismli o'g'li, undan keyingi avlodlari bor edi.(bu haqida malumotlar kam berilgan)

Badiiy adabiyotda[tahrir | manbasini tahrirlash]

Thrasyllus - Robert Graves, I, Klavdius va Klavdius Xudo tomonidan yozilgan romanlar seriyasidagi qahramon. Trasillusning bashoratlari har doim to'g'ri va uning bashoratlari bir xil darajada keng qamrovli. Trasillus Nosiralik Isoning xochga mixlanishini va uning dini Rim butparastlik dinidan ustun kelishini bashorat qiladi. Xuddi shunday, umrining oxiriga kelib, uning oxirgi bashorati Tiberiy tomonidan noto'g'ri talqin qilinganligi tushuntiriladi. Trasillus "Tiberiy Klavdiy 10 yildan keyin imperator bo'ladi", deb ta'kidlaydi, bu esa Tiberiyni Kaligulani qo'pol ravishda tanqid qilish va masxara qilishga olib keladi, Klavdiyning ismi esa "Tiberiy Klavdiy" bo'lgani uchun uning bashorati to'g'ri. Romanlarning teleserialiga moslashtirilgan mini-serialda Thrasyllus rolini Kevin Stouni o'ynagan, u ilgari uni 1968 yilda ITV-ning "Sezarlar" serialida o'ynagan. Bundan farqli o'laroq, Thrasillus va uning avlodlari "Romanike" romani seriyasida kuchga chanqoq sharlatanlar sifatida tasvirlangan

Ma'lumotnomalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Levik, Tiberius: Siyosatchi, p. 7
Levik, Tiberius: Siyosatchi, p. 137
Thrasyllusning qadimgi kutubxonadagi maqolasi 2012-10-20 Wayback Machine-da arxivlangan
Xolden, munajjimlar bashorati tarixi, p. 26
Thrasyllus nomi qadimgi yunoncha ism bo'lib, yunoncha thrasy so'zidan kelib chiqqan - qalin degan ma'noni anglatadi
Thrasyllusning qadimgi kutubxonadagi maqolasi 2012-10-20 Wayback Machine-da arxivlangan
Levik, Tiberius: Siyosatchi, p. 167
Bek, Bek mitraizm haqida: Yangi ocherklar bilan to‘plangan asarlar, 42-3-betlar.
Levik, Tiberius: Siyosatchi, 137, 230-betlar
Coleman-Norton, Qadimgi Rim statutlari, p.151-2
Xolden, munajjimlar bashorati tarixi, p. 29
Romanike seriyasi, Codex Regius (2006-2014) Wayback Machine-da 2016-08-06 arxivlangan