Foydalanuvchi:Шерматова Малика/Xitoy tilidagi birikmalar
Xitoy tilidagi birikmalar
Boshqa tillarda bo‘lgani kabi, xitoy tilida ham qo‘shma gaplar mavjud. Ular muvofiqlashtiruvchi va bo'ysunuvchi (boshqa joylarda bo'lgani kabi) bo'linadi. Xitoy tilidagi qo‘shma gaplarning har bir guruhi o‘ziga xos qo‘llanish xususiyatlariga ega.
Odatda quyidagi birikmalar ajralib turadi:
和 hé
同 tóng
跟 gēn
并且 bìngqiě
及 jí
与 yǔ
Shuni ta'kidlash kerakki, oxirgi ikkitasi (及 jí и 与 yǔ) asosan yozma shaklda qo'llaniladi.
Foydalanish misollari:
和 (hé)我去阅览室看书和画报
wǒ qù yuèlǎnshì kàn shū hé huàbào
Kitob va jurnallarni o‘qish uchun o‘qish zaliga bordim.
跟 gēn我跟他一起去电影院
wǒ gēn tā yìqǐ qù diànyǐngyuàn
Biz u bilan kinoga bordik.
和 hé bog‘lovchisi eng keng tarqalgan bo‘lib, faqat otlarni bog‘laydi. Ba'zi manbalarda ular hatto fe'llarni ham bog'lashlari mumkinligini aytadilar, hech bo'lmaganda men buni ba'zida xitoy tilidan eshitganman.Yozuvdagi 及 bog‘lovchisi gapdagi 和 bog‘lovchi bilan bir xil, masala:
我在这家商店买了画报，报纸，及其他商品
wǒ zài zhè jiā shāngdiàn mǎi le huàbào, bàozhǐ, jí qítā shāngpǐn
Ushbu do'kondan men jurnallar, gazetalar va boshqa tovarlar sotib oldim.
Agar jumlada fe'llar bilan ifodalangan ikki yoki undan ortiq bir hil predikatlar mavjud bo'lsa va bu gaplar bog'lanishi kerak bo'lsa,并且 bìngqiě bog'lovchisi ishlatiladi.
Masalan:
儿子已经十五岁了，并且女儿已经十岁了
.érzǐ yǐjīng shí wǔ suì le, bìngqiě nǚér yǐjīng shí suì le
O'g'li allaqachon 15 yoshda, qizi esa 10 yoshda
Shuningdek, qo‘shma gaplardagi predikatlarni bog‘lash uchun (bir hil predikatlarni bog‘lash uchun)并且 bìngqiě ittifoqi qo‘llaniladi.
我想并能继续学习汉语!
wǒ xiǎng bìng néng jìxù xuéxí hànyǔ!
Men xitoycha o'rganishni xohlayman va davom eta olaman!
(bu holda, 并且bìngqiě qisqartirilgan shakli ishlatilgan, ya'ni faqat 并 bìng, lekin to'liq shakl ham ishlatilishi mumkin).Odatda, quyidagi qarama-qarshi uyushmalar ajralib turadi:但是 dànshì dànshì - lekin, ammo, 可是 kěshì - lekin, ammo, 不过shán bùguò - ammo, ammo.
Ushbu birlashmalarning qaysi biri ma'noga yaqin ekanligini qanday ajratish mumkin? Aytaylik, 但是dànshì dànshì va 可是 kěshì bir-birini almashtirsa bo‘ladi.不过 bùguò ga kelsak, farq urg'uda.
不过bùguò tusli gapda urg‘u gapning birinchi bo‘lagiga to‘g‘ri keladi -我会帮助你，不过我也要你的帮助 wǒ huì bāngzhù nǐ, bùoguěnǐ ammo.可是 Kishi tasdiqlovchi gapni talaffuz qiladi, birdaniga gapning ikkinchi qismini bajarmasdan turib aytgan gapini amalga oshirish mumkin emasligi esga tushsa, birinchi bo‘lakda ma’lum bir emotsional urg‘u hosil bo‘ladi va bunda bùguò qo‘llaniladi.
Taqqoslash:
我会帮助你，不过我也要你的帮助
wǒ huì bāngzhù nǐ, búguò wǒ yě yào nǐ de bāngzhù
Men sizga yordam bera olaman, lekin menga ham sizning yordamingiz kerak.
我会帮助你， 但是我不知道我该做什么
wǒ huì bāngzhù nǐ, dànshì wǒ bú zhīdào wǒ gāi zuò shénme.
Men sizga yordam bera olaman, lekin nima qilishni bilmayman.
Hissiy farqni his qilyapsizmi? Ikkinchi versiyada urg'u ikkinchi qismga qaratilgan. Odatda, quyidagi bo'linuvchi uyushmalar ajralib turadi:或者huòzhě - yoki, 还是háishi háishi - yoki. Biz bu uyushmalar haqida avval ham gapirgan edik. Eslash kerak bo'lgan asosiy narsa:或者huòzhě - bildiruvchi gaplarda ishlatiladi,还是 háishi háishi - so‘roq gaplarda qo‘llaniladi.
我晚上看画报或者复习课文
wǒ wǎnshang kàn huàbào huòzhě fùxí kèwén.
Kechqurun men jurnallarni o'qiyman (barglar) yoki darslarni takrorlayman.
nǐ wǎnshang kàn diànshì háishì fùxí kèwén.
Kechqurun televizor ko'rasizmi yoki darslaringizni takrorlaysizmi?
Shuningdek, so‘zlovchi nima deyotganiga ishonchi komil bo‘lmaganda jumlalarda 还是háishi ishlatilishi mumkin, masalan:
我不知道，她去商店还是去邮局
wǒ bú zhīdào, tā qù shāngdiàn háishì qù yóujú...
U do‘konga yoki pochtaga borganmi, bilmayman...