Fastnahtshpil
Fastnahtshpiel, fastnahtsshpiel (nemischa: Fastnacht(s)spiel) —XIV-XV asrlarda Germaniyada karnaval harakatlarining bir qismi boʻlgan Xalq kulgili namoyishi. XVI asrga kelib u adabiy janrning xarakterini oldi.
Roʻza oldidan karnaval davrida (fastnacht deb ataladigan) yoshlar uchun kostyumlar kiyish va kundalik mavzularda eskizlarni qoʻpol hazil bilan ajralib turadigan va musiqa va raqslar bilan birga olib borish odatiy hol edi. Vaqt oʻtishi bilan, bu oʻz-oʻzidan paydo boʻladigan gʻoyalar yanada tartibli boʻlib, mavzular doirasi kengaydi[1][2]. Baʼzan ular koʻplab aktyorlar va epizodlarni oʻz ichiga olgan[3]. Bundan tashqari, fastnahtshpil adabiy manbalarga murojaat qila boshladi va asta-sekin mustaqil adabiy janrga aylandi[1][3]. Syujetlar koʻpincha qisqa hikoyalar, fasetlar, shvanklar, qadimiy va ritsar adabiyotlaridan olingan[4][5].
Nurembergda fastnahtshpili ayniqsa mashhur boʻldi[1]. Ularning mualliflari meystersingerlar, shu jumladan Gans Rosenblyut va Gans Folts, shuningdek, Nyurnberg meystersingerlar boshligʻi Gans Saks, 85 ga yaqin pyesalar yozgan[1]. Shuningdek, u fastnahtshpilining ishlab chiqarilishiga rahbarlik qilgan va u yerda oʻynagan[6].
Dastlab, fastnahshpileyning asosiy mavzusi kundalik hayot edi, shu jumladan er-xotin oʻrtasidagi oilaviy janjallar va janjallarning buffonadal sahnalari, ammo vaqt oʻtishi bilan ular siyosat va din masalalariga toʻxtalib, ijtimoiy satira tomon rivojlana boshladilar[1][6][4]. JJanrning keskin satirikligi va antiklerik tabiati feodal lordlar va cherkovlarning noroziligiga sabab boʻldi va 1539-yilda fastnahtshpili va karnaval harakati umuman taqiqlandi.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Пуришев Б. П. „Фастнахтшпиль“. ФЭБ. Литературная энциклопедия.
- ↑ Wolfgang Suppan. „Fastnachtspiel (Fastnachtsspiel)“ (de). Oesterreichisches Musiklexikon online.
- ↑ 3,0 3,1 Бояджиев 1956.
- ↑ 4,0 4,1 „Фастнахтшпиль“. Большая российская энциклопедия. 2020-yil 7-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 27-iyun.
- ↑ Театральная энциклопедия 1967.
- ↑ 6,0 6,1 „Fastnachtsspiel“ (en). Britannica.
Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- „Фастнахтшпиль“,Театральная энциклопедия. М: Советская энциклопедия, 1967.
- Markina L. G. Fastnachtsspiel Fastnaxtsshpil // Kultura Germanii: lingvostranovedcheskiy slovar / pod obщey redaksiey prof. N. V. Muravlyovoy. — M.: AST, 2006. — S. 260. — 1181 s. — 3000 ekz. — ISBN 5-17-038383-5.
- Бояджиев Г. Н. „Театр эпохи расцвета и становления феодализма“,. История западного театра. М: Искусство, 1956.