Farnam saroyi
Farnam saroyi — Oneida, Qoʻshma Shtatlardagi 19-asrdagi qasr. Taxminan, 1862-yilda qurilgan boʻlib, u 1983-yilda tarixiy joylar milliy reestriga kiritilgan shaharning „Main-Broad-Grove“ koʻchalari tarixiy okrugi doirasidagi koʻchalarining janubi-gʻarbiy burchagida joylashgan.
Arxitektura[tahrir | manbasini tahrirlash]
Italiya uslubida qurilgan saroyning tashqi koʻrinishi past tomga ega boʻlib, zeb-ziynat pedimentlari boʻlgan baland derazalar, uyning shimoliy va janubiy tomonidagi dafna derazalari va uyning oʻralgan ayvoniga ega. Saroyning sharqiy tomonida toʻrtburchak belveder joylashgan. Uning tomi mansardli, toʻrt tomonida ravoqli uchlik oynasi bor. Saroyning oldingi kirish qismida derazalari boʻlgan bir juft maun daraxti eshiklari, qoʻlda oʻyilgan panellar va Bostonning Metallic Compression kompaniyasi tomonidan ishlab chiqarilgan noyob bezakli bronza eshik tutqichlari mavjud boʻlib, ularda itning yuzi va panjalari juda stilize qilingan. Saroyning ichki qismida oʻn bir fut balandlikdagi shiftlar, bezakli gipsli shiftli medalyonlar va toj qoliplari, baland panelli yoʻlbarsli eman eshiklari va panelli yoʻlbars-emandan yasalgan ikkita toʻplamli choʻntak eshiklari mavjud. Birinchi qavatdagi uchta xonaning har birida marmar kamin mavjud.
Farnam saroyining old tomonini aks ettiruvchi qora va oq fotosurat (taxminan, 1970-yillar) 1976-yildagi "Mamlakat yoʻllari — Madison okrugi merosi: kelajak uchun manba" (Madison okrugi rejalashtirish kengashi; Jennifer GF Solms va Paula A.) kitobining 11-sahifasida joylashgan. Saroyga „Farnam saroyi“ deb ishora qilingan fotosuratning sarlavhasida aytilishicha, quruvchilar „ehtimol, oʻz dizaynini eng soʻnggi meʼmorchilik uslublari uchun rejalar chop etilgan, mashhur naqsh kitoblaridan koʻchirib olishgan“. Saroyning sarlavhasiz qora va oq chizmasi 8-sahifada paydo boʻladi va „Farnam saroyii“ning baʼzi meʼmoriy tafsilotlarini tavsiflovchi paragraf Madison okrugi arxitekturasi boʻlimida 130—131-sahifalarda paydo boʻladi. Paragrafdan olingan koʻchirmada aytilishicha, qasrning tepasida bezakli qavslar bilan mustahkamlangan osilgan karnizlar bilan qoplangan minora mavjud. Xuddi shunday, derazalar juda ogʻir qalpoqli qoliplar va karnizlar bilan bezatilgan boʻlib, ular binoga sezilarli chiroy qoʻshadi. Uzum va gullarning temirdan yasalgan naqshlari bu taʼsirni yanada kuchaytiradi[1].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Saroyning asl egasi Stephen Head Farnam ismli badavlat tadbirkor boʻlib, uy uning nomi bilan atalgan. Muvaffaqiyatli apparat doʻkoni[2] va Milliy davlat banki prezidenti boʻlishdan tashqari, janob „Farnam Little Falls Ahea Factory“ egasi, Glenwood qabristoni uyushmasi prezidenti, tashkilotchilar va birinchi direktorlardan biri boʻlgan. U 1897-yil 17-noyabrda insultdan keyin uyda vafot etdi. Uni Oneidaning „taniqli va hurmatli fuqarosi va savdogari“, shuningdek, „ oʻzini oʻzi tanitgan odam va oʻz boyligining meʼmori“ deb taʼriflagan[3].
1913-yil oktabr oyida Stiven Farnamning beva qolgan ikkinchi xotini Sara uyni ayollar saylov huquqi harakatining dastlabki faoli Mary Dayer Jacsonga sotdi. 1889-yilda Progress klubiga asos solgan va 1898-yilda Madison okrugi tarixiy jamiyatining ustav aʼzosi boʻlgan, Miss Jacson New-York shtatining qonun chiqaruvchi organiga petitsiya tarqatgan birinchi ayol boʻlgani uchun mintaqaviy miqyosda taniqli edi[4]. Saroyni sotib olganidan besh oy oʻtgach, Jacson mulkni sotib, koʻchib oʻtdi. Uning gʻayrioddiy qisqa boʻlishi, Farnamdagi oʻlimlar bilan bir qatorda, qasrda taʼqiblar borligi haqidagi mish-mishlarni keltirib chiqardi.
1914-yil mart oyida doktor Robert Lyuis Krokett va uning rafiqasi Meybel saroyga egalik qilishdi. Doktor Krokett birinchi jahon urushida harbiy xizmatga ketishdan oldin 1916—1917-yillarda Oneida shahrining 8-meri lavozimida ishlagan taniqli shifokor va jarroh edi. U, shuningdek, yovvoyi oʻsimliklar va gul namunalarini yigʻish bilan shugʻullanadigan tabiatshunos edi va Sirakuza universitetining Meksika, Janubiy Amerika va Kanadaga uchta taniqli ekspeditsiya aʼzosi edi. Uning sevimli mashgʻulotlaridan biri noodatiy oʻsimlik namunalarini izlash uchun Adirondaklar yovvoyi tabiatiga sayohat qilish edi, ularning koʻpchiligini oʻzi bilan olib kelgan va uyining yertoʻlasida tashkil etilgan laboratoriyada oʻrgangan[5]. Aynan shu laboratoriyada rafiqasi bilan botanika namunalarini tekshirayotganda u 1946-yil 27-mayda yurak xurujiga uchradi. Uning bevasi saroyni 1952-yilda doktor kansler X. Uaytingga sotgan, u esa oʻz navbatida uni oʻn yildan soʻng doktor Uilyam M. Haammer va uning rafiqasi Shirliga sotgan — ikkalasi ham 1980-yillarda uyda vafot etgan.
Farnam saroyi hozirgi kunda[tahrir | manbasini tahrirlash]
Farnam saroyi hozirda yozuvchi va sobiq antikvar sotuvchi Harry Greyga tegishli boʻlib, u turmush oʻrtogʻi Brayan bilan birga uyni taʼmirlash va avvalgi shon-shuhratini tiklash uchun mashaqqatli mehnat qilgan. Saroyning soʻnggi taʼmirlanishiga 2014-yil iyul oyida qurilgan yangi orqa ayvon, 2016-yil yanvar oyida birinchi qavatdagi hammomni toʻliq taʼmirlash va 2016-yil iyul oyida uyning old qismidagi tashqi gʻishtlarni almashtirish kiradi.
Farnam saroyida bir qator gʻalati va tushuntirib boʻlmaydigan hodisalarni boshdan kechirgandan soʻng va uning sobiq egalari va aholisining taxminiy gʻayritabiiy tajribalarini oʻrganganlaridan soʻng, Harry va Brayan Grey New-York „Shadow Chasers“ deb nomlangan paranormal tadqiqot guruhi bilan bogʻlanib, ularni tekshirishga taklif qilishdi. Shadow Chasers jamoasi tomonidan Farnam saroyining koʻplab paranormal tekshiruvlaridan birinchisi 2011-yil aprel oyida yaxshi juma kuni boʻlib oʻtdi. Oʻsha dastlabki tergov davomida gʻayritabiiy faoliyat barcha tergovchilar tomonidan guvohi boʻlgan va hujjatlashtirilgan boʻlib, asosiy salonda tashqi devor boʻylab aylanib yurgan soya figurasi, zaldagi chiroq oʻz-oʻzidan yonayotgani, tushuntirib boʻlmaydigan qadam tovushlari va ovozlar paydo boʻlgan. New-Yorkdagi Shadow Chasers, „biz jihozlarni qoʻyishni boshlashimizdan oldin, Farnam saroyi taʼqib qilingani va ruhlar muloqot qilishdan juda xursand boʻlganligi aniq edi“ degan xulosaga keldi[6].
Oʻshandan beri Farnam saroyida koʻplab paranormal tekshiruvlar (ham davlat, ham xususiy) oʻtkazildi, u tezda oʻzini „paranormal issiq nuqta“ degan obroʻga ega boʻldi[7]. Saroyni tekshirgan guruhlar va shaxslar orasida New-York Shadow Chasers, New-York shtati Paranormal Research, psixik-oʻrta mutaxassis Lesli Marden, muallif va radio-shou boshlovchisi Ron Kolek, Sharqiy Bridyuoterning eng koʻp hayajonlangani Enn Kerrigan, New-England sharpa loyihasi, Mishel bor. Kanadadagi eng koʻp hayajonlangan, orolning paranormal va Rimdagi paranormal tadqiqotchilari boʻlishgan.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Country Roads — Madison County’s Heritage: A Resource for the Future.
- ↑ 1868-69 Lenox Business Directory
- ↑ Our County and Its People: A Descriptive and Biographical Record of Madison County.
- ↑ Mary Dyer Jackson obituary — Oneida Daily Dispatch, Nov. 8, 1934
- ↑ „Two Naturalists of Oneida, New York. Charles E. Page, 2002“. 2012-yil 25-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 6-oktyabr.
- ↑ Shadow Chasers — Haunted Farnam Mansion Investigation
- ↑ „Dark Destinations - Farnam Mansion/Collinwood Inn“. 2013-yil 22-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 9-dekabr.