Eshak va bulbul masali
„Eshak va bulbul“ — 1811-yil 11-fevralda „Ruscha soʻzni sevuvchilarning suhbati“ adabiy toʻgaragi yigʻilishida taqdim etilgan I. A. Krilovning 1811-yildan oldin yozilgan ertagi[1]. Birinchi marta 1811-yilda toʻgarak toʻplamida nashr etilgan[1].
Syujeti[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ertak syujeti Eshakning Bulbulga[2] murojaati atrofida qurilgan. Bulbulning qoʻshiq aytish qobiliyatini eshitgan eshak undan qoʻshiq aytishni soʻraydi. Butun tabiat jim boʻlib, goʻzal qoʻshiqni tingladi, hatto choʻpon ham bir oz nafas oldi, ayoliga jilmayib qoʻydi: "Unda hamma narsa Avrora qoʻshigʻini va qoʻshiqchini tingladi" [2]. Ammo Eshak qo‘shiqni tinglab, Bulbulga Xo‘rozdan sanʼatni o‘rganishni maslahat beradi [2]. Hayvonlar muallif tomonidan shunchaki tanlanmagan: bulbul juda chiroyli qoʻshiqchi qush sifatida tan olingan, eshak — ahmoqlik ramzi, xoʻroz esa baland ovozli qishloq qushidir. Bulbul va xoʻrozning tanish qoʻshiqlarining kontrasti, shuningdek, qahramonlarning aniq tanlovi istehzoning toʻliq chuqurligini koʻrishga imkon beradi[3].
Axloqiy jihati[tahrir | manbasini tahrirlash]
„Eshak va bulbul“ masalining axloqi shundaki, johillar ko‘pincha o‘zlari tushunmaydigan narsalarni hukm qiladilar; oʻziga ishongan nodonlar oʻz fikri unchalik qiziq boʻlmagan joyda dadil tanqid qiladilar va maslahat beradilar. Krilov bu ertakda ahmoqlik, tor fikrlilik, takabburlik, oʻta manmanlik, oʻziga yuqori baho bermoqlik kabi insoniy kamchiliklarni masxara qiladi[4]. Eshakning na musiqiy ohangni eshita olishi, na ovozi bor edi, lekin u boshqalarning bulbul kuylashiga qoyil qolganiga qaramay, bulbul hali ham xo'rozdan o'rganishi kerakligini maslahat beradi. “Eshak va bulbul” ertagi ma’lum bir masalani tushunmaydigan tor fikrli odamlar bilan tortishishmaslikni, tanqidini inobatga olmaslikni hamda ulardan xafa bo‘lmaslikni o'rgatadi[5].
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 Stepanov N. L. Kommentarii: I. A. Krilov. Osel i Solovey // I. A. Krilov. Polnoe sobranie sochineniy. M.: Gos. izd-vo xudoj. lit., 1945—1946. T. 3, s. 431—432.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Krilov I. A. Osel i Solovey // I. A. Krilov. Polnoe sobranie sochineniy. M.: Gos. izd-vo xudoj. lit., 1945—1946. T. 3. — S. 55—56.
- ↑ „Соловьи в поэзии. И. А. Крылов. Басня «Осел и соловей»“. 2022-yil 9-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 17-iyun.
- ↑ „Мораль басни "Осел и Соловей" Крылова“.
- ↑ „Чему учит басня осел и соловей“.