Epilepsiya

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Epilepsiya

Elektroensefalogrammada ko'plab epileptik to'lqinlar
Nevrologik kasallik
MedlinePlus 000694

Epilepsiya[1] — (yunon. epilepsio – ushlab olaman) turli xususiyatga ega bo'lgan takrorlanuvchi epileptik xurujlar bilan namoyon bo‘luvchi bosh miyaning surunkali kasalligi[2][3].

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Epilepsiya atamasi Gippokrat (mil.av. 460—377-yillar) tomonidan tavsiya etilgan[4]. Keyinchalik ushbu kasallikni Abu Ali ibn Sino (980—1037) ham o‘rgangan.

Epidemiologiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Dunyo bo‘yicha epilepsiyaning tarqalish darajasi 1000 aholiga 5–10 kishini tashkil etadi[5]. Ammo bu ko‘rsatkich Osiyo va Afrika davlatlarida 3,6—4,2ga teng. Jahon sog‘liqni saqlash tashkilotining ma’lumotlariga ko‘ra, 2015-yilda epilepsiya bilan ro‘yxatga olingan bemorlar soni 39 mlndan oshgan[6][7]. Kasallik ayollarga qaraganda erkaklarda ko‘p uchraydi. Epilepsiya yoshga bog‘liq kasallik bo‘lib, epileptik xurujlar bolalar va 60 yoshdan oshganlarda ko‘p kuzatiladi[8]. O‘rta yoshdagilarda bu kasallik kam uchraydi. Nevropatologlar fikricha, yer sharining 5% aholisi butun umri mobaynida epileptik xurujni kamida bir marotaba boshidan o'tkazadi.

Etiologiyasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Epilepsiya – polietiologik kasallik. Uning rivojlanishida bir qator salbiy omillar: genetik, bosh miya jarohatlari, tug‘ma anomaliyalar, infeksiyalar, metabolik buzilishlar, intoksikatsiyalar, neyrodegeneratsiyalar va serebrovaskulyar kasalliklarning o‘rni katta[9].

  1. https://bigenc.ru/text/4936807
  2. https://www.who.int/ru/news-room/fact-sheets/detail/epilepsy
  3. https://dx.doi.org/10.1111%2Fj.1528-1157.1993.tb00433.x
  4. http://epileptologhelp.ru/for-doctors/epileptology-history/#:~:text=%D0%92%20%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%BE%D0%B9%20%D0%93%D1%80%D0%B5%D1%86%D0%B8%D0%B8%20%D1%8D%D0%BF%D0%B8%D0%BB%D0%B5%D0%BF%D1%81%D0%B8%D1%8F%20%D0%B0%D1%81%D1%81%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%8C,%D0%B2%20%D0%BD%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D0%B7%D0%B0%20%D0%BD%D0%B5%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%BD%D1%83%D1%8E%20%D0%B6%D0%B8%D0%B7%D0%BD%D1%8C
  5. https://www.epilepsia.su/jour/article/view/88
  6. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5055577
  7. https://apps.who.int/gb/ebwha/pdf_files/EB146/B146_12-ru.pdf
  8. https://books.google.com/books?id=gLOv8XZ5u48C&pg=PA7
  9. https://igmapo.ru/component/phocadownload/category/5-monografii?download=237#:~:text=%D0%9A%20%D0%BD%D0%B0%D0%B8%D0%B1%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D0%B5%20%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%B8%D0%BC%D1%8B%D0%BC%20%D1%8D%D1%82%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC%20%D1%84%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BC,%D0%91.%2C%202004).