Eman ostidagi cho'chqa
| Muallif(lar) | I.Krilov |
|---|---|
| Til | ruscha |
| Janr(lar)i | Masal |
| Nashr etilgan sanasi | 1825 |
"Eman ostidagi cho'chqa" - 1823-yilda yozilgan, lekin birinchi marta 1825-yilda "Severnaya pchela" siyosiy gazetasining beshinchi sonida nashr etilgan I. A. Krilovning masali. “Eman ostidagi cho‘chqa” ertagi noshukur, dunyoqarashi tor odamlarni kinoya qiladi. Masalning tarbiyaviy ahamiyati voqealar tasviridan so'ng, masalning oxirida beriladi va “ ilmni ko‘r-ko‘rona qoralaydigan” nodonlarni fosh qiladi. Nodon hayot qanday qoninlar doirasida rivojlanishini tushunishga qodir emas. Shuning uchun, cho'chqa kabi ildizlarni buzgan holda, daraxtni yo'q qilayotganini bilmaydi. Qarg'a va eman cho'chqa bilan mulohaza yuritishga behuda urinishadi, chunki u aqlini ishlatmaydi. Shuningdek, ertakda Eman bilim va tajribani ifodalovchi sifatida gavdalanadi.
Ertak odamlarning nodonlik va noshukurlik xislatlari haqidagi idiomaning asosiga aylandi. Masalning syujeti eman daraxtining ildizini qazib olgan cho‘chqaning nodon harakatlariga asoslanib qurilgan.Cho‘chqaning xulq-atvori va emanning so‘nggi mulohazasi bilan muallif jaholat va donishmandlikni, tafakkur torligi va keng dunyoqarashni qarama-qarshi qo‘yadi[1].
Krilovning "Eman ostidagi cho'chqa" masali ko'p ma'nolidir. Unda oddiy, kundalik vaziyatda ham, voqelikning yanada umumlashtirilgan ma'nolarida, ta'lim va munosabat masalalarida ham ko'rish mumkin[2].
Syujeti
[tahrir | manbasini tahrirlash]Masalning bosh qahramoni cho'chqa qadimgi, ko'p asrlik eman ostida o'tlaydi. U haqiqatan ham bu daraxtdan yiqilib tushgan dukkakli donaklarni iste'mol qilishni yaxshi ko'radi. Bir kuni cho'chqa eman daraxtining ildizlariga putur yetkaza boshlaydi. Daraxtda o'tirgan qarg'a unga emanga zarar yetkazayotganini tushuntiradi, lekin u bularning barchasiga ahamiyat bermasligini aytadi. Keyin eman cho'chqaga o'girilib, uni noshukurlikda ayblaydi. Unga o‘zi yaxshi ko‘rgan dukkaklilar osmondan tushmasligini, eman daraxtida o‘sishini tushuntirishga harakat qiladi. Afsuski, cho'chqa jismonan tumshug'ini osmonga ko'tarolmaydi va eman daraxtida yong'oqlar qanday o'sishini ko'ra olmaydi. U o'z fikrida qoladi va, ehtimol, eman daraxtiga zarar yetkazishda davom etmoqda[3].
Axloqiy jihati
[tahrir | manbasini tahrirlash]“Eman ostidagi cho‘chqa” masalining axloqiy jihati shundaki, johillar ba’zan ilm-ma’rifatni yomonlab, go‘yo ulardagi ma’noni ko‘rmaydilar, biroq ayni paytda sivilizatsiyaning barcha ne’matlaridan o‘zlari ham sezmagan holda foydalanib keladilar[4].
Tanqid
[tahrir | manbasini tahrirlash]V. G. Belinskiy "Eman ostidagi cho'chqa" ertagini I.Krilovning eng yaxshi "satirik va poetik" asarlari toifasiga kiritdi[5].
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ „Eman ostida cho'chqa aktyorlik o'qish. "Eman ostidagi cho'chqa" - murakkab ma'noga ega ertak“. Qaraldi: 2022-yil 8-may.
- ↑ Гладышев В. В. Краткий справочник по литературе. — М.: ФЛИНТА, 2014
- ↑ I.A.Krilov. I.A.Krilov Basni Dramaturgiya (rus), 1982 — 367-bet.
- ↑ „Мораль басни "Свинья под дубом" https://www.literaturus.ru/2017/10/kratkoe-soderzhanie-moral-svinja-pod-dubom-krylov.html“.
- ↑ Белинский В. Г. Иван Андреевич Крылов / Взгляд на русскую литературу. Современник. М.: 1981. 502 с.