Efron, Ilya Abramovich
| Efron, Ilya Abramovich | |
|---|---|
| Tavalludi | 7-noyabr 1847 va 1847 |
| Vafoti | 19-aprel 1917 va 1917 |
| Fuqaroligi | Rossiya Imperiyasi |
Ilya Abramovich Efron (1847-yil 7-noyabr, Vilna, Rossiya imperiyasi - 1917-yil 19-aprel, Petrograd, Rossiya imperiyasi) — inqilobdan oldingi eng mashhur rus matbaachilari va kitob nashriyotchilaridan biri boʻlgan. Ayollar qatorida Vilna Gaonning nevarasi.
Hayoti va ijodi
[tahrir | manbasini tahrirlash]U 1847-yil 7-noyabrda (eski uslub boʻyicha) Vilna shahrida yahudiy savdogar oilasida tugʻilgan. Otasi, Abram Geshelevich (Geselevich, Evseevich) Efron (1822—1902)[1], ikkinchi gildiya savdogarining oʻgʻli Geshel Elyashevich Efron (1797—1867) va keyinchalik birinchi gildiya savdogarining oʻzi, Talmudist keldi. Ivenets ravvinlari oilasidan, "Machhor hhalhus " (Vilna, 1901) halaxik toʻplamining muallifi; onasi - Toiba Iosel-Xatskelevna (Tauba Xatskelevna) Efron (nee Vilner; 1828-yil 12-oktyabr, Serey - 1861, Vilna), Ilya 13 yoshida tifdan vafot etdi[2][3]. 1862-yilda uning otasi Sore-Enta Meer-Tanhelevna (Sofiya Timofeevna) Rosenzweig (1839—1909) ga turmushga chiqadi.
Otasining rahbarligida uyda taʼlim olib, u imtihondan oʻtdi va Lomjinskiy gimnaziyasiga kirish sertifikatini qoʻlga kiritdi. Keyin Varshava Bosh maktabida maʼruzalarni tinglab yurardi. 1907-yildan u ilmiy yahudiy nashrlari jamiyatining aʼzosi sifatida tanildi.
Nashriyot
[tahrir | manbasini tahrirlash]1880-yilda I. A. Efron Sankt-Peterburgda tipografiyani sotib oladi (Prachechniy koʻchasidagi 6-uy), keyin nemis nashriyot kompaniyasi Brockhaus bilan birgalikda 1889-yilda " F. LEKIN. Brokxaus - I. LEKIN. Efron ”, oʻsha davrning deyarli barcha rus tilidagi ensiklopediyaarini chiqargan mashhur nashriyotchilardan biri edi.
- 86 yarim jildli ensiklopedik lugʻat (1890—1907);
- Kichik ensiklopedik lugʻat (1-nashr, 3 jild, 1899-1902; 2-nashr, 2 jild, 1907-1909);
- 48 jilddan iborat yangi ensiklopedik lugʻat, shundan atigi 29 jild nashr etilgan. (1911-1916; nashr „Otto“ soʻzi bilan toʻxtatilgan);
- Yahudiy entsiklopediyasi 16 jildda. (1908—1913).
Ensiklopediyalardan tashqari kompaniya quyidagi ketma-ket nashrlarni nashr etdi: 18 jildli „Tabiiy fanlar kutubxonasi“; „Sanoat bilimlari kutubxonasi“; “Amaliy tibbiyot ensiklopediyasi” 5 jildda; „Oʻz-oʻzini tarbiyalashning arzon kutubxonasi“ 86 jildda; “Buyuk adiblar kutubxonasi” 20 jild. (Unda Shiller, Shekspir, Bayron, Pushkin, Molyer va boshqalarning toʻliq asarlari nashr etilgan); “Yevropa madaniyatining umumiy tarixi” 7 jildda; „Yevropa tarixi davrlar va mamlakatlar boʻyicha“ 36 №.
Shuningdek, F. I. Uspenskiyning „Vizantiya imperiyasi tarixi“, G. C. Lining „Inkvizitsiya tarixi“, J. Reklyusning „Odam va Yer“ (6 jild).) va boshqa mashhur asarlarni nashr qilgan.
1917-yilda nashriyot Petrograd xususiy nashriyotlari uyushmasi tarkibiga kirdi; 1930-yilga kelib - mavjud boʻlishni toʻxtatdi.
Oilasi
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Xotini - Salome Efron; oʻgʻli Geynrix, qizi Tereza.
- Oʻgay ukasi (otasining Sora Tanhelevna Efronga ikkinchi nikohidan) — Grigoriy (Gdalya, Gustav) Abramovich Efron (1863—1929), jagʻ-jagʻ jarrohligi va stomatologiya sohasidagi tibbiyot olimi, tarjimon va publitsist; “Zamonaviy xalqlarning iqtisodiy hayoti” kitobining muallifi. Sombartning iqtisodiy kapitalistik tizim haqidagi taʼlimoti "(1903), Nevskiy prospektidagi Xalq stomatologiyasi institutining asoschilaridan biri, 46 (1919). Uning qizi aktrisa Natalya Grigoryevna Efron.
- Oʻgay ukasi (otasining ikkinchi turmushidan) — Semyon (Shmaya) Abramovich Efron (1867-yil 21-may, Vilna - 1933-yil 21-iyun), Berlin), noshir, Berlin nashriyotining asoschisi „S. Efron“ (1920).
- Aka-uka - Akim Abramovich Efron (1851—1909), „Novosti“ gazetasining Parijdagi muxbiri; tibbiyot fanlari doktori Joel (iyul) Abramovich Efron (1852-yil 15-may), hibsga olingan va politsiya nazorati ostida boʻlgan (1876—1877), Tsyurixda yashagan, u yerda nashriyot bilan shugʻullangan, Tsyurix universitetining tibbiyot fakultetini tamomlagan; Isaak Abramovich Efron (fransuzcha: Jean Isaac Effront, 1858-yil, Vilna - 1931-yil, Bryussel), enzimolog kimyogar, taqiqlangan adabiyotlarni tarqatishda ayblanib hibsga olingan va sudga tortilgan (1876), Tsyurix universiteti bitiruvchisi (1884), Bryussel universiteti professori va enzimologiya instituti direktori, enzimologiyaga oid bir qator ilmiy ishlar muallifi hisoblanadi[4][5].
Adabiyotlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Ефрон, Илья Абрамович // Еврейская энциклопедия Брокгауза и Ефрона. — СПб., 1908—1913-yillar.
- Ефрон, Илья Абрамович // Новый энциклопедический словарь: В 48 томах (вышло 29 томов). — СПб., Пг., 1911—1916-yillar.
- ОРТ: Ефрон, Илья Электронная еврейская энциклопедия, 1982-yil.
Manbalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- ↑ Согласно записи о смерти, доступной на сайте еврейской генеалогии JewishGen.org, А. Е. Ефрон умер 27 февраля 1902 года в Вильне, в возрасте 80 лет.
- ↑ „Абрам Евсеевич Ефрон“. 20-yanvar 2022-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 27-iyun 2022-yil.
- ↑ Метрические данные доступны на сайте еврейской генеалогии JewishGen.org.
- ↑ „Надгробный памятник Жана Исаака Ефрона на кладбище Ixelles“. 8-aprel 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-aprel 2017-yil.
- ↑ „Jean Isaac Effront“. 9-aprel 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-aprel 2017-yil.
Havolalar
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Кононова Т. Л.. Читая прошлого страницы [Текст: из фонда редких книг], Курск, 2005 — 14–15-bet. (Wayback Machine saytida 2007-09-30 sanasida arxivlangan) Архивная копия от 30 сентября 2007 на Wayback Machine