Dinamik parallaks
Dinamik parallaks — juft yulduzning tarkibiy qismlarining massalari, orbita radiusi va yulduzlarning orbitadagi aylanish davri haqidagi maʼlumotlardan foydalangan holda, paralaks va vizual qoʻshaloq yulduzgacha boʻlgan masofani aniqlash usuli[1].
Vizual juftlik yulduzgacha boʻlgan masofani aniqlash uchun yulduz orbitasining yarim katta oʻqining burchak kattaligini va koʻrinadigan yulduz kattaligini oʻlchash kerak. Keplerning uchinchi qonunini umumlashtirilgan shaklda qoʻllash, unga koʻra juftlik tizimning umumiy massasi va orbital davr kvadratining mahsuloti orbitaning yarim katta oʻqi kubiga[2] va massaga proportsionaldir. -yorqinlikka bogʻliqlik, juft yulduzgacha boʻlgan masofani aniqlashimiz mumkin[3].
Bu usul juftlik yulduzgacha boʻlgan masofani iterativ ravishda baholash imkonini beradi. Birinchidan, juftlik tizim komponentlari massalarining baʼzi qiymatlari olinadi, soʻngra uchinchi Kepler qonuniga koʻra, maʼlum aylanish davri bilan komponentlar orasidagi masofaning qiymati baholanadi. Yulduzlar orasidagi burchak masofasini oʻlchagandan soʻng, Quyoshdan ikkilik yulduzgacha boʻlgan masofaning qiymati olinadi. Koʻrinadigan kattalik va olingan masofaning oʻlchangan qiymatlaridan yulduzlarning yorugʻliklari hisoblab chiqiladi, shundan soʻng massa-yorqinlik munosabatlariga asoslanib, yulduzlarning massalari qayta aniqlanadi. Olingan massa qiymatlari juft yulduzgacha boʻlgan masofani qayta aniqlash uchun ishlatiladi, yuqoridagi amallar takrorlanadi. Koʻp sonli iteratsiyalarni amalga oshirgandan soʻng, 5% ga teng masofani aniqlashning aniqligiga erishish mumkin[4].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Patrick Moore. Philip's Astronomy Encyclopedia, revised and expanded, London: Philip's, 2002 — 120 bet. ISBN 0-540-07863-8.
- ↑ „dynamical parallax“. Astronomy Knowledge Base. 2006-yil 5-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2006-yil 18-iyul.
- ↑ The Mass-Luminosity Relation, University of Tennessee, Astronomy 162: Stars, Galaxies, and Cosmology, lecture notes. Accessed July 18, 2006.
- ↑ Mullaney, James. Double and multiple stars and how to observe them (англ.). — Springer (англ.)рус., 2005. — ISBN 1-85233-751-6.