Butunjahon surunkali obstruktiv o‘pka kasalligiga qarshi kurash kuni
Butunjahon surunkali obstruktiv oʻpka kasalligiga qarshi kurash kuni har yili noyabr oyining uchinchi chorshanbasida nishonlanadigan[1][2] va surunkali obstruktiv oʻpka kasalligi (SOOʻK) haqida xabardorlikni oshirish, undan oʻlim sonini kamaytirish, bilim almashish, ushbu kasallik bilan kurashish yoʻllarini muhokama qilish va qaror qabul qiluvchilar, tibbiyot xodimlari va jamoatchilik muammosiga eʼtibor qaratish[3][2] bayramidir. Ushbu kunda chekishga qarshi kurash boʻyicha olib borilayotgan tadbirlar ham muhim ahamiyatga ega[4]. U birinchi marta 2002-yilda oʻtkazilgan[3]. Har yili 50 dan ortiq mamlakatlarda ushbu kasallik haqida aholini xabardor qilish nuqtai nazaridan ushbu kunni yilning eng muhim kuniga aylantiradigan turli tadbirlar oʻtkaziladi[1].
SOOʻK — bu nafas olishni qiyinlashtiradigan progressiv, hayot uchun xavfli oʻpka kasalligi[5] va kasallikning asosiy xavf omillari tamaki chekish, havoning ifloslanishi, chang va ish joyidagi kimyoviy moddalarga taʼsir qilishdir. Tamaki chekish oʻrnatilgan xavf omilidir va kasallikning holatlari taxminan 80%— 90% ni tashkil qiladi va faol chekish ham, passiv chekish ham xavflidir, yaʼni tutunli xonada boʻlish kifoya. Tamaki chekuvchilarda nafas qisishi taxminan 40 yoshlarda, chekmaydiganlarda esa 13-15 yil kechroq rivojlanadi. Konchilar, metallurgiya va tsellyuloza-qogʻoz sanoati ishchilari, temir yoʻlchilar, gʻalla va paxtani qayta ishlash bilan shugʻullanadigan ishchilar kasbiy xavfga duchor boʻladilar va mehnatni muhofaza qilish choralari bilan xavfni sezilarli darajada kamaytirishga erishish mumkin[5].
2011-yil holatiga koʻra, Rossiyada epidemiologik tadqiqotlar hisob-kitoblariga asosan, SOOʻK bilan kasallangan taxminan 11 million bemor bor edi, ammo rasmiy arizalar statistik maʼlumotlariga koʻra, taxminan 1 million kishi roʻyxatga olingan. Yevropa nafas olish jamiyati maʼlumotlariga asosan, faqat 25% kasallik hollarda oʻz vaqtida tashxis qoʻyilgan[6]. 2014-yilda Rossiyada barcha oʻlimlar holatining SOOʻK dan oʻlim darajasi 4,1% ni tashkil etdi. Erta tashxis qoʻyish va profilaktika choralari aholining hayot sifatini yaxshilash va kasallikdan oʻlim darajasini kamaytirish imkonini beradi[7]. Kasallik nafas olish testi — spirometriya yordamida tashxis qilinadi[5].
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 „About Us“ (en). Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease - GOLD. 2020-yil 23-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 27-mart.
- ↑ 2,0 2,1 „Health Days 2019 - World COPD Day“ (en). Health Awareness. Kingdom of Saudi Arabia Ministry of Health. 2021-yil 27-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 27-mart.
- ↑ 3,0 3,1 „World COPD Day“ (en). Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disease - GOLD. 2021-yil 21-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 27-mart.
- ↑ „Всемирный день борьбы против хронической обструктивной болезни легких“ (ru). mosgorzdrav.ru. Департамент здравоохранения Москвы (2019-yil 18-noyabr). 2021-yil 3-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 3-aprel.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 „Всемирный день борьбы против хронической обструктивной болезни легких“ (ru). minzdrav.gov.ru. Министерство здравоохранения Российской Федерации (2015-yil 24-oktyabr). 2021-yil 27-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 27-mart.
- ↑ „19 ноября - Всемирный день борьбы против ХОБЛ“ (en). Социально-гигиенический мониторинг. Роспотребнадзор (2011-yil 17-noyabr). 2021-yil 25-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 27-mart.
- ↑ „World COPD Day: A Look at the Many Faces of COPD“ (en). Forum of International Respiratory Societies. Union For Lung Health (2017-yil 15-noyabr). — Press release.