Butterworth Stavely
Buttervort Stayvli yoki Butterwort Stayvli (inglizcha: Butterworth Stavely) — Mark Tvenning 1879-yilda yozgan „Buyuk Pitkern inqilobi“ qissasidagi xayoliy qahramon, oʻzini Pitkarn imperatori Batervort I deb eʼlon qilgan amerikalik sarguzashtchi va filibuster[1][2].
Mark Tven oʻz hikoyasini admiral Algernon de Horsey dengiz hisobotidagi bitta jumlaga asosladi: „Orolga amerikalik notanish odam joylashdi — shubhali xarid“, bu ehtimol 1875-yilda Handesh kemasi halokatidan omon qolgan Piter Butlerga ishora qiladi[3]. Hikoya, ehtimol, 1830-yillarda Pitkernning haqiqiy hayotidagi Amerika hukmdori Joshua Xillning hayotidan ham ilhomlangan[4].
Battervort Staveli hokimiyat tepasiga koʻtarilib, Kristian II va Elizabet Mills Yang oʻrtasidagi sud jarayoni atrofidagi ichki boʻlinishlar va shubhalardan foydalanib, orol jamoasini oʻzi kabi aqlli manipulyator uchun oson oʻlja ekanligini tezda tan olib, darhol norozilik va korruptsiya urugʻini ekishga kirishdi. U bosh magistrat James Russell McCoy. Tezlik bilan Staveley orolga gʻarbiy madaniyat uslubini joriy etib, siyosiy va ijtimoiy ierarxiyaning barcha odatiy muammoli shakllarini, harbiy tuzilmani (flot bitta velbotdan tashkil qilingan qayiqdan iborat — oroldagi yagona qayiq), qogʻoz valyuta va soliqqa tortish va oʻzini imperator Batervort I deb eʼlon qiladi. Nihoyat, Battervort Staveli yaratgan bemaʼni dunyo hatto oddiy orolliklar uchun ham ayon boʻladi va ular oʻz navbatida „gʻazablantiradigan ingliz boʻyinturugʻiga“ qarshi qoʻzgʻolon koʻtarib, Battervort Ini agʻdarib, eski tartibni tiklaydi[5].
Staveleyning ishonuvchan orol aholisini beadab manipulyatsiyasi Gʻarb imperializmi va amerikalik missionerlarning madaniy zulmining ayblovi sifatida talqin qilingan[5].
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Jim Reisler. Walk of Ages: Edward Payson Weston's Extraordinary 1909 Trek Across America. University of Nebraska Press, февраль 2015. ISBN 978-0-8032-8642-9.
- ↑ D. E. S. Maxwell. American Fiction: The Intellectual Background. Routledge, 23 октября 2017. ISBN 978-1-351-57979-7.
- ↑ Robert Brown. The countries of the world. Cassell, Petter, Galpin & Co, 1876 — 79 bet.
- ↑ Gidmark, Jill B.. Encyclopedia of American literature of the sea and Great Lakes. Westport, CT: Greenwood Press, 2001 — 359 bet. ISBN 0-313-30148-4. 2010-yil 19-yanvarda qaraldi.
- ↑ 5,0 5,1 J. R. LeMaster, James Darrell Wilson, Christie Graves Hamric. The Mark Twain Encyclopedia. New York and London: Garland Publishing, 1993 — 340—342 bet. ISBN 978-0-8240-7212-4.