Birlashgan Millatlar Tashkilotining Taraqqiyot Dasturi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Birlashgan Millatlar Tashkilotining Taraqqiyot Dasturi (UNDP) - oʻz aʼzo-davlatlariga qoʻllab-quvvatlanmaydigan va siyosiylashtirilmagan taraqqiyot yordamining global tarmogʻidir. BMTTD 177 mamlakat va hududlarda faoliyat yuritadi va uchta asosiy yoʻnalishda ishlaydi: (1) Barqaror rivojlanish, (2) demokratik boshqaruv va tinchlik oʻrnatish, (3) iqlim va tabiiy ofatlarga chidamlilik. Dastur shuningdek, rivojlanish yordamini samarali jalb qilish va ulardan foydalanishga hissa qoʻshadi. BMT oʻzining barcha faoliyatida gender tengligi va inson huquqlarini himoya qilishga alohida eʼtibor qaratgan.

2015-yilda BMTTD faoliyatining asosiy huquqiy asosi quyidagilardan iborat: (1) 2030-yilgacha Barqaror rivojlanish kun tartibi (Kun tartibi 2030)[1] 2015 -yilda BMT Bosh Assambleyasi tomonidan qabul qilingan (2) BMTTD Strategik rejasi[2] Ijroiya organi tomonidan qabul qilingan. Dastur Kengashi 2017-yilda toʻrt yil muddatga moʻljallangan, 2030-kun tartibiga (3) BMTTDning ijtimoiy va ekologik standartlariga[3][4], (4) „Xaritalar - 2030 kun tartibini asosiy oqim, jonlantirish va siyosiy qoʻllab-quvvatlash“ strategiyasiga muvofiqlashtirilgan.

1990-yilda BMTTD har yili anʼanaviy tarzda Dasturning asosiy tadbirlarini sarhisob qiluvchi, loyihalar va dala operatsiyalarining muvaffaqiyatli hikoyalarini koʻrsatuvchi hamda moliyalashtirish manbalari va xarajatlari boʻyicha batafsil hisobotlarni taqdim etuvchi ikkita hujjat ishlab chiqaradi: (1) Inson taraqqiyoti toʻgʻrisidagi hisobot, “BMT diqqat markazida” onlayn hisoboti ushbu hujjatlarga binoan ish koʻradi.

Yaratilish tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Birlashgan Millatlar Tashkilotining Taraqqiyot Dasturi 1965-yil 22-noyabrda Kengaytirilgan Texnik yordam dasturi va Birlashgan Millatlar Tashkilotining Maxsus Jamgʻarmasining birlashishi natijasida tashkil etilgan va shu yildan beri oʻz faoliyatni olib boradi.

Birlashgan Millatlar Tashkiloti Texnik yordamning kengaytirilgan dasturi 1949-yil 15-avgustda BMT Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengashining[5] rezolyutsiyasi bilan tashkil etilgan va Birlashgan Millatar Tashkiloti Bosh Assambleyasining A/RES/304 (IV) rezolyutsiyasi bilan tasdiqlangan. Rivojlanmagan mamlakatlarga milliy iqtisodlarini mustahkamlash va fuqarolarning yuqori va barqaror farovonligini taʼminlashda iqtisodiy va siyosiy yordam koʻrsatishdan maqsad.

BMT Ijtimoiy jamgʻarmasi 1958-yil 14-oktyabrda BMT Bosh Assambleyasining A / RES / 1240 (XIII)[6] rezolyutsiyasi bilan kam rivojlangan mamlakatlarga, shu jumladan resurslar va sanoat sohasidagi loyihalarga texnik yordam koʻrsatish maqsadida tashkil etilgan. Qishloq xoʻjaligi, aloqa, transport, qurilish va boshqalar sohalar oʻz ichiga oladi.

Byudjet[tahrir | manbasini tahrirlash]

BMTTD loyihalari va operatsiyalari Birlashgan Millatlar Tashkilotiga aʼzo davlatlar va kuzatuvchilar, koʻp tomonlama institutlar, xususiy sektor va boshqa manbalarning ixtiyoriy badallari hisobiga, muayyan mintaqa, loyiha yoki rivojlanish sohasiga yoʻnaltirilgan muntazam hissalar yoki xayriyalar orqali moliyalashtiriladi[7]. 2017-yildan BMTTD byudjetining 66% aʼzo hukumatlar, 33% koʻp tomonlama va xalqaro institutlar va 1% xususiy sektordan toʻgʻridir[8].

BMTTDga yillik badallar va xayriyalar qariyb 5 milliard dollarni tashkil etadi va Birlashgan Millatlar Tashkiloti tizimidagi barcha hissa va xayriyalarning 1/5 qismini tashkil qiladi[9].

Muntazam badallar BMTTD byudjetining asosini tashkil qiladi va Dastur samaradorligi uchun muhim ahamiyatga ega. Ular BMTTDga aholining eng zaif qatlamlarini qoʻllab-quvvatlash, inqirozlarga tez va moslashuvchan javob berish uchun imkonini beradi. 2017-yil holatiga koʻra BMTTDga muntazam hissa qoʻshish boʻyicha yetakchilar:

Shaffoflik[tahrir | manbasini tahrirlash]

Birlashgan Millatlar Tashkiloti Taraqqiyot Dasturining 2018—2021-yillarga moʻljallangan strategik rejasi[2] doirasida BMTTD Ijroiya kengashi va BMTTD tomonidan erishilgan resurslar va natijalarning taqsimlanishini ochiq koʻrsatuvchi hamda manfaatdor tomonlarga monitoring qilish imkonini beruvchi yangi Resurslar va natijalar rejasni[10] tasdiqladi. Dasturning bajarilishini taʼminlash, undan olingan saboqlarni oʻrganish va unga berilgan mablagʻlarni oʻzlashtirganlik uchun tashkilotni javobgarlikka tortish[11].

2015—2016-yillarda[12] Aid Transparency Index BMTTDni dunyodagi eng shaffof rivojlanish agentligi sifatida baholadi[13] va AidData 2 marta Dasturni mezbon hukumatlar bilan eng tez-tez rivojlanayotgan hamkorlardan biri sifatida roʻyxatni qayd etdi.

2011-yilda BMTTD ochiq ma’lumotlar platformasini[14] ishga tushiradi, u har kuni Dastur byudjetlari va natijalari toʻgʻrisidagi ma’lumotlarni e’lon qiladi va yangilaydi, 155 mamlakat va hududdagi 4743 ta loyiha va operatsiyalarni qamrab oladi[11].


Ijroiya Kengashi[tahrir | manbasini tahrirlash]

BMTTD Ijroiya kengashi 1993-yil 20-dekabrda BMT Bosh Assambleyasining A/RES/48/162[15] rezolyutsiyasi bilan tashkil etilgan boʻlib, rezolyutsiyaga koʻra, dastur va uning Administratori faoliyatini nazorat qilib, ularga oʻz vaqtida javob qaytarilishini taʼminlaydi. aʼzo davlatlarning oʻzgaruvchan ehtiyojlariga. Ijroiya kengashi 36 ta ratifikatsiya qiluvchi davlat vakillaridan iborat boʻlib, Kengash anʼanaviy tarzda har yili uchta sessiya oʻtkazadi - bir yillik va ikkita oddiy yigʻlishfan iboradir faqatgina bitta ygʻlish asosiy hisoblanadi[16]. Kengashning barcha majlislari qog'ozsiz yangi formatda o'tkaziladi (Wayback Machine saytida 2020-02-17 sanasida arxivlangan) bu esa kenga uchun yangi imkonyat ochadi[16].

Ijroiya Kengashi aʼzolari har yili Birlashgan Millatlar Tashkilotining Iqtisodiy va Ijtimoiy Kengashi tomonidan uch yil muddatga saylanadi, oʻzining ichki rotatsiya siyosatini belgilagan Gʻarbiy Yevropa davlatlari guruhi bundan mustasno[17]. A/RES/48/162[15]. rezolyutsiyasi Ijroiya kengashi aʼzolarining quyidagi geografik taqsimotini belgilab berdi: Afrika davlatlaridan 8 ta, Osiyo-Tinch okeani mintaqasi davlatlaridan 7 ta, Sharqiy Yevropa davlatlaridan 4 ta aʼzo., Lotin Amerikasi va Karib havzasi davlatlaridan 5 tasi va Gʻarbiy Yevropa davlatlaridan 12 tasi.[16]

Ijroiya Kengashi hujjatlari odatda harakatga qaratilgan, qisqa va muqaddimani oʻz ichiga olmaydi. 1994-yildan beri BMTTD Ijroiya kengashining barcha qarorlari doimo konsensus asosida qabul qilingan[17].

Ijroiya Kengashi Prezidiumi teng huquqli geografik vakillikni hisobga olgan holda birinchi navbatdagi sessiyada Kengash aʼzolari orasidan har yili saylanadigan bitta rais va toʻrt nafar rais oʻrinbosaridan iborat[18]. 2001-yildan beri Ijroiya Kengashi Prezidiumiga quyidagi geografik guruhlarning raislari raislik qiladi:


Birlashgan Millatlar Tashkilotining Taraqqiyot investitsiya fondi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Xalqaro miqyosda BMTTD, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Rivojlanish investitsiya jamgʻarmasi tomonidan ham taqdim etiladi, 1966-yildan beri mavjud moliyaviy yordam manbalarini barcha turdagi grantlar va kreditlar bilan toʻldirish orqali rivojlanayotgan mamlakatlarga oʻz iqtisodiyotlarini ragʻbatlantirishga yordam beradi. Birlashgan Millatlar Tashkiloti Taraqqiyot Dasturi Ijroiya Kengashi, shuningdek, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Rivojlanishga Investitsiya Jamgʻarmasining Ijroiya Kengashi hisoblanadi[19].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Генеральная Ассамблея ООН. „A/RES/70/L.1 "Преобразование нашего мира: повестка дня в области устойчивого развития на период до 2030 года"“. documents-dds-ny.un.org (2015-yil 18-sentyabr). 8-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-may 2018-yil.
  2. ↑ 2,0 2,1 ПРООН. „Стратегический план ПРООН на 2018–2021 годы“ (inglizcha). undocs.org. 7-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-may 2018-yil.
  3. ↑ UNDG. [https://undg.org/wp-content/uploads/2016/10/MAPS-Concept-Note-Oct-2015-ENDORSED-BY-UNDG-on-26.10.15.pdf „Mainstreaming, Acceleration and Policy Support for the 2030 Agenda“]. 7-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-may 2018-yil.
  4. ↑ UNDP. „Social and Environmental Standards“. 17-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-may 2018-yil.
  5. ↑ ЭКОСОС ООН. „E/RES/222 (IX) "Экономическое развитие малоразвитых стран"“ (1949). 2018-yil 7-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-may 2018-yil.
  6. ↑ Генеральная Ассамблея ООН. „A/RES/1240 (XIII) "Учреждение Специального фонда"“ (1958). 7-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 6-may 2018-yil.
  7. ↑ UNDP. „Funding Overview“. 7-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-may 2018-yil.
  8. ↑ UNDP. „Funding Partners“ (2017). 2018-yil 7-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-may 2018-yil.
  9. ↑ UNDP. „Funding Channels“. 7-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-may 2018-yil.
  10. ↑ UNDP Executive Board. „Special Session 2017 Advance Documentation“ (2017). 8-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 8-may 2018-yil.
  11. ↑ 11,0 11,1 UNDP. „About us“. 6-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan.
  12. ↑ Aid Transparency Index. „Report 2016“ (2016). 17-aprel 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 8-may 2018-yil.
  13. ↑ Adam Cathro. „UNDP tops global index for international aid transparency for second consecutive year“. UNDP (2016-yil 12-aprel). 19-iyun 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 8-may 2018-yil.
  14. ↑ UNDP Open Data. „About us“. 7-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-may 2018-yil.
  15. ↑ 15,0 15,1 Генеральная Ассамблея ООН. „A/RES/48/162 "Дальнейшие меры по перестройке и активизации деятельности ООН в экономической, социальной и смежных областях"“ (1993). 7-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-may 2018-yil.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 UNDP. „Executive Board“. 7-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-may 2018-yil.
  17. ↑ 17,0 17,1 UNDP. „Information note on the Executive Board“. 7-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-may 2018-yil.
  18. ↑ UNDP. „Executive Board Bureau“. 7-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-may 2018-yil.
  19. ↑ UNCDF. „Executive Board“. 7-may 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 7-may 2018-yil. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Birlashgan_Millatlar_Tashkilotining_Taraqqiyot_Dasturi&oldid=3460660" dan olindi