Beruniy tumani sahifasining manbasini koʻrish

{{Maʼmuriy birlik
 |Rang1             = {{rang|Oʻzbekiston}}
 |Oʻzbekcha nomi        = Beruniy tumani
 |Asl nomi           = Берунийский район
 |Gerb             = 
 |Bayroq            = 
 |Gerb kengligi         = 
 |Bayroq kengligi        = 
 |Gerb taʼrifi         = 
 |Bayroq taʼrifi        = 
 |Mamlakat           = [[Oʻzbekiston]]
 |Maqomi            = [[tuman]]
 |Tegishli hudud        =Qoraqalpogʻiston Respublikasi 
 |Tarkibida           = [[Qoraqalpogʻiston]]
 |Markazi            = [[Beruniy (shahar)]]
 |Yirik shahari         =Beruniy shahri 
 |Yirik shaharlari       = 
 |Asos solingan         = 
 |Bekor qilingan        = 
 |Rahbari            = Ikrom Xidirov
 |Rahbar ismi         = Hokim
 |Rahbari2           = 
 |Rahbar ismi2         = 
 |YAIM             = 
 |YaIM yil           = 
 |YAIM oʻrin          = 
 |YAIM jon boshiga       = 
 |YAIM jon boshiga oʻrinda   = 
 |Til              = 
 |Tillar            = [[Oʻzbek tili|Oʻzbek]].  Qoraqolpoq 
 |Aholi             = 201.2 ming kishi
 |Roʻyxatga olingan yil    = 
 |Aholi foizi         = 
 |Aholi oʻrinda        = 
 |Zichligi           = 51.195
 |Zichlig joyi         = 
 |Millatlar tarkibi      =Oʻzbek, Qozoq, Turkman, Qoraqalpoq, Rus, Koreys 
 |Dinlar tarkibi        = [[Islom|musulmonlar]]
 |Maydoni            = 
 |Maydon foizi         = 
 |Yer maydoni         =3.94 ming km2 
 |Yuqori balandligi       =478 m. (Sulton uvays togʻida Ashitov choʻqqisi) 
 |Oʻrtacha balandligi      =70-80 m. 
 |Quyi balandligi        =60 
 |Kengligi           = 
 |Uzunligi           = 
 |Xarita            = Beruniy tumani.png
 |Xarita oʻlchami        = 300
 |Maʼmuriy birlik xaritasi   = 
 |Xarita oʻlchami ае      = 
 |Soat mintaqasi        = UTC+4
 |Qisqacha           = 
 |ISO              = 
 |FIPS             = 
 |Telefon kodi         = 8(361)524......
8 (361)529......
 |Pochta indeksi        = 743600, 230220
 |Internet domeni        =.uz 
 |Avtomobil raqami kodi     = 95, 99
 |Sayt             =https://beruniy-tumani.uz/ 
 |TurkumCommons         = 
 |Izoh             = 
}}
[[Fayl:Amudaria Beruniy District Bank.jpg|thumbnail]]
'''Beruniy tumani''' — [[Qoraqalpogʻiston]] Respublikasida 1927-yil 3-iyulda tashkil etilgan [[tuman (maʼmuriy birlik)|tuman]] (1962-yil 24-dekabrda [[Toʻrtkoʻl tumani]]ga qoʻshib yuborilgan, 1964-yil 31-dekabrda qayta tuzilgan). Beruniy tumani [[Oʻzbekiston]] Respublikasining shimoliy-gʻarbida, [[Amudaryo]]ning oʻng [[sohil]]ida, shimoliy-sharqda [[Ellikqalʼa tumani]], [[gʻarb]]da [[Amudaryo tumani]], shimoliy-gʻarbda [[Qoraoʻzak tumani|Qoraoʻzak]] va [[Taxtakoʻpir tumani|Taxtakoʻpir tumanlari]], [[janub|janub]]da [[Xorazm viloyati]] joylashgan. [[Maydon]]i 3,94 ming km². [[Aholi]]si 201,2 ming kishidan oshib bormoqda (01.01.2024)<ref>Республика стат. Управление. Численность поятояного населения на. 1.01.2024 г. п/п №4.</ref>. Beruniy (tuman) da 1 ta [[shahar]] ([[Beruniy (shahar)|Beruniy]]) va 11 ta ovul fuqarolari yigʻini (Beruniy, Biybozor, Doʻstlik, Navoiy, Ozod, Oltinsoy, Sarkop, Tinchlik, Shabboz, Shimom, Qizilqalʼa) bor. Markazi—Beruniy shahri<ref>"{{PAGENAME}}" ''[[OʻzME]]''. [http://n.ziyouz.com/books/uzbekiston_milliy_ensiklopediyasi/O'zbekiston%20Milliy%20Ensiklopediyasi%20-%20B%20harfi.pdf B-harfi] Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>.

==Tabiati==
Beruniy tumanining [[shimol|shimoli]]da [[Qizilqum]] [[choʻl]]i, gʻarbida Baday [[toʻqay]]zori va [[Sulton Uvays togʻi]] bor. [[Yanvar|Yanvar]]ning oʻrtacha [[temperatura]]si —15°C, —20°C, [[iyul]]niki 28°C ga teng. Yiliga 100–200&nbsp;mm [[yogʻinlar|yogʻin]] tushadi. [[Vegetatsiya davri]] 200—220 kun. Tuman janubidan Amudaryo oqib oʻtadi. Tumanda Oqchakoʻl, Amirobod [[koʻl]]lari bor. [[Paxtaarna kanali]]ning davomi boʻlgan Boʻzyop kanali mavjud. Amudaryodan Shimomyop, Qozoqyop, Beshtom, Nayman kanallari chiqarilgan. Nayman kanalidan Qattiqoqar, Sovqumyorgan [[ariq]]lari suv oladi. Tumanda Nayman—Beshtom [[nasos stansiyasi|nasos stansiyasi]] ishlab turibdi. Tuproqlari [[shoʻrxoklar|shoʻrxok]], qumloq, [[boʻz tuproqlar|boʻz tuproq]]dan iborat. [[Chiyaboʻri]], [[boʻrsiq]], [[qobon]], [[quyon (hayvon)|quyon]], [[toshbaqalar|toshbaqa]], [[parrandalar]]dan [[qirgʻovul]] va boshqalar yashaydi. Tuman hududida [[Badaytoʻqay davlat qoʻriqxonasi]] joylashgan.

Aholisi, asosan [[oʻzbeklar]] boʻlib, [[qoraqalpoqlar|qoraqalpoq]], [[qozoqlar|qozoq]], [[turkmanlar|turkman]], [[tatarlar|tatar]], [[ruslar|rus]] va boshqa [[millat]] vakillari ham yashaydi. 1&nbsp;km² ga 27,5 kishi toʻgʻri keladi. Shaharliklar 50,9 ming kishi, [[qishloq aholisi]] 43,8 ming kishi (2000).

==Xoʻjaligi== 
Beruniy (tuman) [[iqtisodiyot|iqtisodiyot]]i negizini [[paxtachilik]] tashkil qiladi, shu sababli tuman [[sanoat]]i ham paxta xom ashyosini qayta ishlashga ixtisoslashgan. [[Paxta tozalash sanoati|Paxta tozalash]], [[yogʻ|yogʻ]] [[zavod]]lari, [[temirbeton]], [[gʻisht]] va [[asfalt]] zavodlari bor. Shuningdek, tumanda [[dehqonchilik]], [[bogʻdorchilik]], [[ipakchilik]] va [[chorvachilik]] ham yaxshi rivojlangan<ref>К.Қунназаров. Бес қала. Теңиздиң әтирапы елим. Нөкис. 2010.</ref>.

Tumanda 54 kichik [[korxona]] va 27 kooperativ korxona, 15 [[aksiyadorlar jamiyati|aksiyadorlik jamiyati]], 47 [[firma]], 33 [[xususiy sektor|xususiy]] korxona mavjud (2000). Bulardan eng muhimlari: paxta tozalash zavodi, „Temur“ xususiy korxonasi, „Yoggar“ aksiyadorlik jamiyati kabilar.

Beruniy (tuman) da [[sugʻorish|sugʻoriladigan]] yerlar 31,5 ming ga, shu jumladan 15,2 ming ga yerga [[paxta]], 0,8 ming ga yerga [[sabzavot]], 3,0 ming ga yerga [[beda]], 0,8 ming ga yerga [[makkajoʻxori]], 1,0 ming ga yerga [[sholi]] [[ekinlarni ekish|ekiladi]]. Beruniy (tuman) da 2 [[jamoa xoʻjaligi]], 11 dehqon fermer xoʻjaligi uyushmasi, 27 kooperativ xoʻjaligi, 200 ga yaqin [[fermer xoʻjaligi]], 2 [[ijara]] xoʻjaligi, 1 xoʻjalik hisobidagi uchastka bor. Tuman jamoa va [[shaxsiy]] xoʻjaliklarida 46,3 ming [[qoramol]], 41,3 ming [[qoʻy]] va [[echki]], 163,7 ming parranda, 0,5 ming [[ot (hayvon)|ot]] boqiladi (2000). Tuman transportida [[Toʻrtkoʻl]]—[[Nukus]] [[avtomobil yoʻli]] asosiy rol oʻynaydi. Amudaryoda [[kema]]da yuk tashish ham salmoqli oʻrin tutadi.

1999—2000-oʻquv yilida 57 ta [[umumiy taʼlim]] [[maktab]]ida 23393 oʻquvchi, 2 ta [[litsey]]da 1330 oʻquvchi taʼlim oldi. 36 ommaviy [[kutubxona]], 5 [[madaniyat uyi]], 850 oʻrinli 9 [[kasalxona]] va [[dispanser]], 57 tibbiyot punkti boʻlib, ularda 354 [[vrach]], 1607 oʻrta maʼlumotli tibbiy xodim ishlaydi (2000). 1946-yildan (Paxtakor-eski nomi) „Xalq minbari“ tuman [[gazeta]]si chiqadi (adadi 3100). Beruniy tumanida jami 8 ta [[kollej]] mavjud boʻlib, ulardan 5 tasi shaharda, 3 tasi qishloq joyda joylashgan (2013).

== Manbalar ==
{{manbalar}}

{{Qoraqalpogʻiston}}
{{Beruniy tumani}}

{{OʻzME}}

[[Turkum:Qoraqalpogʻiston tumanlari]]
[[Turkum:Beruniy tumani]]