Berkhamsted qalʼasi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Berkhamsted qal’asi (inglizcha: Berkhamsted Castle) — Angliyaning Xertfordshir shtatidagi Berkhamsted shahridagi oʻrta asrlardagi mot va beyli qal’asi. Sobiq qirollik qarorgohi.

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Qal’a XI-asrda Angliyaning Norman istilosi davrida London va Midlands oʻrtasidagi asosiy yoʻnalishni boshqarish uchun qurilgan. Uning qurilishi uchun Robert, Graf de Morten, Fatxchi Uilyamning yagona ukasi; u qal’aning birinchi egasi boʻldi[1]. Qal’a himoya sopol idishlar va kiyik ov maydonchalari bilan oʻralgan edi[2]. U sobiq Anglo-sakson Berkxamsted aholi punktining yangi maʼmuriy markaziga aylandi. Keyinchalik, qal’a Lord kansler qoʻliga topshirildi. Qal’a XII-asr oʻrtalarida, ehtimol Tomas Beket tomonidan sezilarli darajada kengaytirildi[3].

1216-yilda qal’a qirol Ion va Fransiya tomonidan qoʻllab-quvvatlangan isyonkor baronlar oʻrtasidagi fuqarolar urushi paytida qamal qilindi[4]. U Shahzoda Lui (boʻlajak Lui VIII) yigirma kun davomida qamal qurollari bilan hujum qilib, garnizonni taslim boʻlishga majbur qilganidan keyin muvaffaqiyatli qoʻlga olindi[5]. Keyingi yili Qirollik qoʻshinlari tomonidan qayta qoʻlga kiritilgandan soʻng[6], u Richard, Kornuoll Earl-ga topshirildi[6]. Richard qasrni hashamatli turar joyga aylantirdi va uni okrug maʼmuriyatining markaziga aylantirdi[6]. XIV-asrda Edvard III qasrni kengaytirish ishlarini davom ettirdi va uni ov maydonlarini kengaytirgan oʻgʻli Edvard qora knyazga topshirdi[7][8]. Bundan tashqari, qal’a Qirollik mahbuslarini, shu jumladan Fransiya qiroli Ion II va ingliz taxtiga daʼvogarlarni saqlash uchun ishlatilgan[7].

XV-asr oxirida qal’a modadan chiqib, eskirgan. XVI-asrning oʻrtalariga kelib, u qisman vayron qilingan va Qirollik uchun yaroqsiz boʻlgan[9]. Qal’a devorlari shaharga olib kelingan va turli binolarni qurish uchun ishlatilgan toshga boʻlingan. 1830-yillarda London-Birmingem temir yoʻlining qurilishi paytida qal’a deyarli vayron boʻlgan[10]. Natijada, u buyuk Britaniyadagi parlament tomonidan qonuniy himoyaga ega boʻlgan birinchi bino boʻldi. 1930-yilda Kornuoll gersogligi qasrni hukumat nazorati ostiga oldi. Hozirgi vaqtda qal’aning xarobalari sayyohlik joyidir va „ingliz merosi“ jamgʻarmasi tasarrufida.

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. Armitage 1912, s. 105; Brown 1989, s. 52; Pettifer 1995, s. 104
  2. Rowe 2007, s. 132; Thompson, Isobel „Extensive Urban Survey – Hertfordshire“. English Heritage and Hertfordshire County Council. Qaraldi: 21-dekabr 2012-yil.
  3. Pettifer 1995, s. 10
  4. Wolstenholme 1883, s. 14
  5. Barlow 1999, s. 356
  6. 6,0 6,1 6,2 Thompson, Isobel „Extensive Urban Survey – Hertfordshire“. English Heritage and Hertfordshire County Council. Qaraldi: 21-dekabr 2012-yil.
  7. 7,0 7,1 Mackenzie 1896, s. 128
  8. Rowe 2007, ss. 131, 134, 142, 144
  9. Mackenzie 1896, ss. 129–130
  10. Thompson, Isobel „Extensive Urban Survey – Hertfordshire“. English Heritage and Hertfordshire County Council. Qaraldi: 21-dekabr 2012-yil.

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]