Belveder qal’asi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Belvedere qal’asi (inglizcha: Belvedere Castle) — Nyu-Yorkdagi Markaziy parkdagi meʼmoriy injiqlik, tashrif buyuruvchilarga yordam berish markazi va kuzatuv kemasi. Viktoriya meʼmorchiligining namunasi — XIX-asrning mashhur gʻarbiy Yevropa yoʻnalishi boʻlib, u Norman, Neo-gotik va neomavrit uslublarini birlashtiradi[1]. 1869-yilda arxitektor Kalvert Voks tomonidan qurilgan. Bino parkning Markaziy qismida, 79-koʻchadan shimolda, Vista Rok qoyasining tepasida joylashgan. Asosiy qurilish materiallari mahalliy kristalli shiferdir[2].

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Vista Rokdagi kichik kuzatuv minorasi gʻoyasi 1858-yilda Greensward loyihasida Frederik Olmsted va Kalvert Vaux tomonidan taklif qilingan, ammo Fuqarolar urushi oxirigacha uni amalga oshirishning iloji boʻlmagan. 1865-yildan keyin Kalvert Voks va uning yordamchisi Jeykob Mould Markaziy parkning bir nechta meʼmoriy ob’yektlarini, shu jumladan yongʻin kalanchi oʻrnida miniatyurali qasrni loyihalashdi[3]. Mualliflarning fikriga koʻra, bino asosiy xiyobon va terastaga tashrif buyuruvchilarga koʻrinishi va koʻlning boshqa qirgʻogʻiga koʻchib oʻtishga qaror qilganlarni mukofotlashi va oʻrmonli Rambler tepaligining oxirigacha kashf etishi kerak edi[4]. Minoraning balandligidan nafaqat tepaliklarga, balki Nyu-York aholisini toza suv bilan taʼminlaydigan kroton suv omboriga ham qarash mumkin edi[5]. XX-asrning 30-yillarida bu suv ombori vayron qilingan, uning oʻrnida keng Great Wall maysazor va Turtle Pond hovuzi jihozlangan[6].

Qal’a dastlab toza dekorativ rol oʻynadi va uchta terasining balandligidan va kuzatuv minorasidan goʻzal manzaralarni taqdim etdi; xonada deraza romlari va eshiklar yoʻq edi[7]. 1919-yilda u ob-havo stantsiyasiga ega boʻlib, 1967-yilda Rokfeller markaziga koʻchib oʻtgandan soʻng, bino uzoq vaqt boʻsh edi, tashrif buyuruvchilar uchun yopildi va vandalizatsiya qilindi. 1980-yillarning boshlarida, Park boshqaruvi xususiy notijorat kompaniyasi Central Park Conservancy qoʻliga oʻtganda, bino 1983-yil 1-mayda qayta qurildi va qayta ochildi. Shu paytdan boshlab u rasmiy ravishda „Genri Lyus“ nomli yovvoyi Tabiatni kuzatish maydonchasi" deb nomlanadi. (Genriy Lyus Nature Observatory)[2]. Qal’a binolarida tabiatshunoslarning asboblari, yovvoyi tabiatni[2] kuzatish va oʻrganish usullari bilan tanishishingiz mumkin. Bu yerda Markaziy parkga tashrif buyuruvchilarga yordam berish uchun toʻrtta markazdan biri (eng. Visitor Center) va yodgorlik doʻkoni ochilgan[2][8].

Qal’aning tashqi koʻrinishini filmlar va boshqa sanʼat asarlarida topish mumkin. Masalan, unda „Sesame Street“ bolalar shouining mualliflari asosiy qahramonlardan biri — „Graf fon“ ni joylashtirdilar.

Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Carroll & Berenson 2008, s. 75.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Fortier 2016.
  3. ↑ Rogers 1987, s. 115.
  4. ↑ Rosenzweig & Blackmar 1992, s. 200.
  5. ↑ New York Landmarks 2008.
  6. ↑ Carroll & Berenson 2008, s. 80.
  7. ↑ Trager 2003.
  8. ↑ Dunford 2004.

Adabiyotlar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • Carroll, Raymond; Berenson, Richard J. The Complete Illustrated Map and Guidebook to Central Park. — Sterling, 2008. — 128 p. — ISBN 978-1402758331.
  • Dunford, Martin. The Rough Guides' New York City Directions. — Rough Guides, 2004. — 176 p. — ISBN 978-1843533221.
  • Fortier, Alison. A History Lover’s Guide to New York City. — The History Press, 2016. — 256 p. — ISBN 978-1467119030.
  • New York Landmarks Preservation Commission. Guide to New York City Landmarks. — Wiley, 2008. — 464 p. — ISBN 978-0470289631.
  • Kadinsky, Sergey. Hidden Waters of New York City: A History and Guide to 101 Forgotten Lakes, Ponds, Creeks, and Streams in the Five Boroughs. — Countryman Press, 2016. — 352 p. — ISBN 978-1581573558.
  • Olmsted, Frederick L.; Vaux, Calvert. Description of a Plan for the Improvement of the Central Park, „Greensward.“. — Olmsted, Vaux & Co, 1858.
  • Rogers, Elizabeth Barlow. Rebuilding Central Park: A Management and Restoration Plan. — The MIT Press, 1987. — 160 p. — ISBN 978-0262181273.
  • Rosenzweig, Roy; Blackmar, Elizabeth. The Park and the People: A History of Central Park. — Cornell University Press, 1992. — 640 p. — ISBN 978-0801497513.
  • Slavicek, Louise Chipley. New York City’s Central Park. — Chelsea House Pub, 2009. — 120 p. — ISBN 978-1604130447.
  • Trager, James. The New York Chronology: The Ultimate Compendium of Events, People, and Anecdotes from the Dutch to the Present. — Collins Reference, 2003. — 944 p. — ISBN 978-0060523411.
  • Velez, Gail. 2012-2013 Class Trip Directory: Day and Travel Trips for School, Scout, Youth and Homeschool Groups. — Family Publications, 2012. — ISBN 978-0982040874.
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Belveder_qal’asi&oldid=3732794" dan olindi