Bajutsu

Bajutsu (yapon. "ba"- ot; "jutsu"- san'at) — yapon chavandozlik sanʼati, Yaponiyaning jangovar ixtisoslashuvlaridan biri. Bajutsu ot minishni o'rganish, otda jang qilish, balandlikdan sakrash va ba'zan otlarga g'amxo'rlik qilishni o'z ichiga oladi. Bu san'at Mo'g'ulistonda paydo bo'lgan va u yerda jangchilar ajoyib chavandozlar hisoblangan. Yaponiyada otlar eramizning 5-6-asrlarida mashhurlikka erishdi. Boy samuray urug'lari otxonalarni ko'paytirishgan, har bir qabila otlarni boshqarishning o'ziga xos usullari va sirlariga ega edi bo'lgan.

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Uning kelib chiqishi otda o'q otish (yabusame) bilan chambarchas bog'liq bo'lsa-da, bajutsu alohida-alohida jang san'ati hisoblanadi. Ogasawara, Otsubo va Hachijo kabi bir qator an'anaviy maktablar mavjud. Ushbu san'at eramizning 7-asrida imperator Tenji davrida paydo boʻlgan, ammo 12-asrda keng koʻlamli otliq urushlar keng tarqalganligi sababli aynan shu davrlarda ommalashgan. Biroq, Yaponiyada otlarning qiyosiy tanqisligi bajutsu har doim yuqori martabali samuraylar bilan cheklangan elita san'at ekanligini anglatardi. Shunga qaramay, ko'pgina zamonaviy tarixchilar janglarda piyoda askarlarning sonini e'tiborsiz qoldirishgan va qo'shinlar hajmini faqat otliqlar soni bilan bog'lashgan.

1600-yildan boshlab Tokugava davrining qiyosiy tinchligi bajutsu harbiy amaliyotining pasayishiga olib keldi va u ko'proq tantanali rolga aylandi. Haqiqatan ham Tokugava Tsunayoshi davrida chavandozlik amaliyoti faol ravishda to'xtatildi. 20-asr boshlariga kelib bajutsu boʻyicha 20 dan ortiq maktablar mavjud edi. 1946 yilga kelib Tokioda uni zamonaviy sport turi sifatida targʻib qilish maqsadida Yaponiya Bajutsu federatsiyasi tuzildi.

Texnikalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bu san'at chavandozlik va otliq qilichbozlik mahoratini talab qilish bilan bir qatorda, otlarni parvarish qilish va u haqidagi ta'limotlarni ham o'z ichiga olgan.^[1] Otlar tasodifiy zarbalarga e'tibor bermaslikka va chavandozning uzangi bilan tepishiga imkon berish uchun oxirgi soniyada orqaga burilib, oldinga bosishga o'rgatilgan.^[2] Ushbu uzangilar (shitanaga abumi) chavandozning egardan osongina turishi va otishini ta'minlash uchun mo'ljallangan.^[3] Otliqlarning zarbalari 14-asrning oxirlarida otda nayza otish texnikasining rivojlanishi tufayli, ilgari hukmron boʻlgan kamondan otish uslublarini sekin asta siqib chiqargan.^[4] Bular XVI asrning o'rtalari va oxirlarigacha ushbu taktikani joriy etgan Takeda klanida katta samara ko'rsatgan, ammo Nagashino jangidan keyin faqat piyoda manyovrlari bilan birgalikda ishlatilgan.^[5]

↑ Durbin, W: The Fighting Arts of the Samurai: a Warrior's Combat Handbook in Black Belt Magazine March 1990 Vol. 28, No. 3 ISSN 0277-3066
↑ Lowry, d; The Karate Way: Discovering the Spirit of Practice Shambhala Publications, 2009 p55
↑ Friday, Karl; Samurai, warfare and the state in early medieval Japan Psychology Press, 2004 p96-101
↑ Turnbull, Stephen; War in Japan 1467-1615Osprey Publishing, 2002 p16
↑ Stephen Turnbull. War in Japan 1467-1615. Osprey Publishing, 19 August 2002 — 18–20 bet. ISBN 978-1-84176-480-1. 2012-yil 15-iyunda qaraldi.

[1] Durbin, W: The Fighting Arts of the Samurai: a Warrior's Combat Handbook in Black Belt Magazine March 1990 Vol. 28, No. 3 ISSN 0277-3066

[Lowry-2] Lowry, d; The Karate Way: Discovering the Spirit of Practice Shambhala Publications, 2009 p55

[Friday-3] Friday, Karl; Samurai, warfare and the state in early medieval Japan Psychology Press, 2004 p96-101

[4] Turnbull, Stephen; War in Japan 1467-1615Osprey Publishing, 2002 p16

[Turnbull2002-5] Stephen Turnbull. War in Japan 1467-1615. Osprey Publishing, 19 August 2002 — 18–20 bet. ISBN 978-1-84176-480-1. 2012-yil 15-iyunda qaraldi.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]