Aygʻoja ishan gumbazi

Aygʻoja ishan gumbazi (18—19-asr) — meʼmoriy saʼnat yodgorligi. Yangiqoʻrgʻon tumanidagi Besariq stansiyasining janubida 6 km masofada joylashgan. Maqbara Toshkent, Buxoro va Afg‘onistonda va’z qilgan mashhur musulmon ustozi va ma’naviyat ustozi Aygʻoja eshon (1773-1857) sharafiga nomlangan. Vataniga qaytgan eshon ma’rifat bilan shug‘ullanadi, madrasa maktabi ochadi.

Gumbazni ishan qabrining boshiga katta bolasi Ibodulla buxorolik Hamit degan hunarmand oʻrnattirgan, gʻishtlarini esa mahalliy xalq quygan. Aygʻoja xalqqa taʼlim berib, iymon-eʼtiqod tarbiyalagan. 1778 — 1858-yillar orasida yashagan.

Gumbaz kvadrat shaklda, maydoni 9x9 m, balandligi 8 m, kuydirilgan gʻishtdan qurilgan. Devorlari geometrik va chirmoviqli naqshlar bilan bezatilgan, 8 qirrali barabanli gumbazida yoriq tushadigan 4 derazasi bor. Poydevor g‘ishtdan ishlangan bo‘lib, 20 sm chuqurlikda beton poyga qo‘yilgan. Poydevorning tashqi tomondan yer osti balandligi 50 sm.Restavratsiya jarayonida vaqt o‘tishi bilan yo‘qolgan tuproq qoplamasi yotqizilgan. Devorlarning qalinligi o'rtacha 1,4 m ga etadi, tikuvlarning o'lchamlari 5 sm gacha. Peshonasin logdan kesib tashlashgan. Ichiga sagʻana shaklida qabr toshi yasalib, ustiga arqar shoxi qoʻyilgan. Devorlari tashqaridan pogʻonali tosh bilan mustahkamlangan, poydevor toshining balandligi 4 m. 1989-yil Mahalliy aholi ko‘magida taʼmirlandi. Oygo‘ja eshon gumbaziga oid hujjatlar Olmaotadagi Qozog‘iston loyiha-tiklash instituti muzeyida saqlanadi. Gumbaz respublika ahamiyatiga molik tarix va madaniyat yodgorliklari qatoriga kiritilgan. Aygʻoja maqbarasining tarixiy ahamiyatini inobatga olib, Qozog‘iston SSR Vazirlar Kengashining 1982-yildagi qarori bilan maqbaraga Respublika ahamiyatiga molik tarix va madaniyat yodgorligi maqomi berildi. Bu holat hozirgi vaqtda ham amal qiladi.