Axborot portlashi
Axborot portlashi — bu sayyora miqyosidagi nashrlar (axborot hajmi) tezligi va hajmining doimiy oʻsishidir. Zamonaviy jamiyatda turli xil maʼlumotlar massasining shiddatli oʻsishi 1975-yilda „axborot portlashi“ deb nomlangan. Stanislav Lem bu muammoni va undan kelib chiqadigan madaniy qadrsizlanishni „Texnologiyalar yigʻindisi“ (1964) asarida tasvirlab, uni koʻp bora takrorlagan (masalan, „Mutlaq boʻshliq“ toʻplamidagi „Perikalipsis“da satirik tarzda tilga oladi)[1][2].
Axborot jamiyati rivojlanishidagi sivilizatsiya tendensiyalari 2002-yilda insoniyat 18∙1018 bayt (18 eksabayt) axborot ishlab chiqarganligi bilan tavsiflanadi. Oxirgi besh yil ichida insoniyat avvalgi barcha tarixiy davrga qaraganda koʻproq axborot ishlab chiqardi. Dunyoda axborot hajmi har yili 30 foizga oshib bormoqda. Dunyoda kishi boshiga yiliga oʻrtacha 2,5∙108 bayt ishlab chiqariladi[3].
Axborot texnologiyalaridagi zamonaviy inqilob 7 milliard odamga 6 milliard telefon („Ericsson“ kompaniyasi maʼlumotlari, 2012-yil), 6 milliard televizor („Guinnes Today“, 2012), 2 milliard kompyuter („Gartner“, 2012) , 2,3 milliard internet foydalanuvchisi („Internet World Stats“, 2012) toʻgʻri kelishi bilan tavsiflanadi[4].
Bosma nashrlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
Ilmiy jurnallar[tahrir | manbasini tahrirlash]
1950 — 1970-yillarda ilmiy nashrlar soni haqiqatan oshdi. Biroq, XXI-asrda koʻplab ilmiy yoʻnalishlar AQSh kabi „ilm mamlakatlari“dagidek davlat tomonidan qoʻllab-quvvatlanmay qoldi. Natijada nashrlar soni keskin kamaydi, ayrim jurnallar chop etilishdan toʻxtadi[5].
Elektron nashrlar[tahrir | manbasini tahrirlash]
XX-asrning oxirida elektron kommunikatsiya dunyosida turli-tuman xususiy nashrlar jahon oʻrgimchak toʻrini portlatdi.
Bloglar soni har 6 oyda ikki barobar ortmoqda.
Statistik maʼlumotlarga koʻra, raqamli maʼlumotlar hajmi har oʻn sakkiz oyda ikki baravar koʻpayadi. Koʻpincha (95 foizgacha holatda) bu oqim tartibsiz maʼlumotlardan iborat (faqatgina 5 foizini turli xil maʼlumotlar bazalari — u yoki bu shakldagi tartibli maʼlumotlar tashkil qiladi)[6].
Viki hamkorlik portallari. Ulardagi maqolalar soni karrasiga oshib bormoqda.
Masala tadqiqi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Axborot va axborot yuklamalari jamiyatida oʻlchovlar metodologiyasi va statistikasi, maʼlumotlarning xavfsiz tarkibini federal qonunlar bilan tartibga solish rivojlanmoqda[7].
- Metkalf qonuni
"Axborot portlashining xavfi demografik portlashdan kam emas. Maltusning fikricha, insoniyatning ishlab chiqarish salohiyatidan isteʼmolchilik xususiyati ustun keladi, yaʼni gap insoniyatning umumiy biologik massasi va umumiy iqtisodiy mahsulotining nisbati haqida ketmoqda. Ammo oʻzi bilan kurashda insoniyat hali ham butun insoniyat bilan kurashda boʻlgan shaxsga qaraganda ancha yaxshi imkoniyatlarga ega. Uchinchi ming yillikning boshlarida maʼlum boʻlishicha, jamiyatning asosiy resurslari sanoat yoki qishloq xoʻjaligi emas, balki axborotdir. Agar insoniyatning moddiy ishlab chiqarishi oʻzining moddiy ehtiyojlaridan orqada qolsa, u holda shaxsning axborot isteʼmoli insoniyatning axborot ishlab chiqarishidan yanada koʻproq orqada qoladi. Bu aholining oʻta ortishi inqirozi emas, balki tushunmovchiliklar, umumiy identifikatsiya inqirozidir. Insoniyat oʻzini-oʻzi boqishi mumkin, lekin u oʻzini anglay oladimi, turning ongi tomonidan yaratilgan narsani shaxs ongi qamrab oladimi? Insonning inson boʻlishi uchun oʻlchovli biologik umri etarmikan?"
- M.N. Einstein, „Axborot portlashi va postmodern jarohati“
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ Гл. IX. Искусство и технология (Sztuka i technologia), которая была исключена из последующих изданий.
- ↑ Станислав Лем. Философия случая, 3-е изд. (гл. XI: Патология культуры), 1988
- ↑ Lyman P., Varian H.R. How much information. Release of the University of California. Oct.27, 2003.
- ↑ „State of the Blogosphere, April 2006 Part 1: On Blogosphere Growth“. Sifry's Alerts (sifry.com) (2006-yil 17-aprel). 2012-yil 19-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 27-avgust.
- ↑ List of biggest wikis // wikimedia.org
- ↑ Федеральный закон «О защите детей от информации, причиняющей вред их здоровью и развитию» от 29.12.2010 г. N 436-ФЗ.
- ↑ Hilbert M. How to Measure «How Much Information»? Theoretical, Methodological, and Statistical Challenges for the Social Sciences // International Journal of Communication 6 (2012), 1042—1055.