Avliyo Nikolay cherkovi

Vikipediya, ochiq ensiklopediya
Avliyo Nikolay cherkovi
Temel bilgiler
Joy Moskva, Dolgorukovskiy ko'chasi
Mazhab pravoslav
Ochilish yili 1625-yil
Meʼmor
Meʼmor(lar) Sergey Voskresenskiy, Nikolay Kurdyukov
Jabhaning yoʻnalishi Stalin me'morchiligi yo'nalishi
Tugatish yili 1934-yil
Xususiyatlari
Gumbazlar soni 4 ta gumbaz, 26 ta xona

Novaya Slobodadagi Avliyo Nikolay cherkovi (Novaya Slobodadagi Xudo onasining Smolensk ikonasi cherkovi[1]) — Moskvaning Tverskoy tumanidagi pravoslav cherkov.

Dastlab, XVI asrda shu joyda cherkov paydo bo'lgan. Keyinchalik cherkov yana bir necha marta qayta qurilgan[2]. 1903—1905-yillarda shu kungacha saqlanib qolgan qo'ng'iroq minorasi va oshxonasi qayta ta'mirlangan. 1934-yilda u yopildi, 1937-yilda ateizm muzeyiga o'tkazildi va Stalin me'morchiligi uslubida besh qavatli jabha qurilishi bilan qayta qurilib, zamonaviy ko'rinishga keltirildi. 1945-yildan 2017-yilgacha bu yerda "Soyuzmultfilm" studiyasining binolari joylashgan. 2018-yil fevral oyida bino nihoyat Rus pravoslav cherkoviga topshirildi. Binoni ta’mirlash bo‘yicha keng ko‘lamli ishlar amalga oshirilgan.

Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Ibodatxona qurilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bu ibodatxonadagi birinchi yodgorlik XVI asrga tegishlidir. Yog'ochdan yasalgan bir qarorgohli ibodatxona birinchi marta 1625-yilda patriarxal buyruqlar hujjatlarida qayd etilgan. XVI—XVII asrlarda koʻchaning gʻarbiy tomonidagi hovlilar orqasidagi baʼzi joylarda toʻqayzorlar saqlanib qolgan. Balki, shuning uchun Novo-Dmitrovskaya Slobodadagi Avliyo Nikolay cherkovi "To'r ostida nima bor" degan nomga ega edi, keyinchalik bu nom "Ilmoq" ga aylandi[3]. 1631-yilda cherkovda 26 ta xonadon boʻlgan[4].

Qirol Aleksey Mixaylovichning ruxsati bilan, Xudo onasining Smolensk ikonasi nomiga yog'och o'rniga tosh cherkov qurilgan. Qurilish boshlangan vaqt noma'lum, ammo ruhoniy Kirill Feodotovning qabr toshidagi yozuvidan ma'lum bo'lishicha, u Nikolayevskaya, Novaya Sloboda cherkovida 1672-yildan 1712-yilgacha 40 yil xizmat qilgan va yana cherkov qayta qurilgan. XVIII asr oʻrtalarida oʻzining ulugʻvorligi va goʻzalligi bilan mashhur boʻlgan ibodatxonaga qoʻngʻiroq minorasi qoʻshilgan; uning asl nusxasi Drachi Nikolay cherkovining qo'ng'iroq minorasi edi. Eng katta qo'ng'iroqning og'irligi 105 funt (taxminan 1700 kg) bo'lgan. Aytishlaricha, unining ustasi Konstantin Nikolayev Slizov Moskva Kremelining Ivan qo'ng'iroq minorasiga katta Uspen qo'ng'irog'ini qo'ygan[5].

Nikolay Naydenovning albomidan olingan surat, 1882-yil

Shu bilan birga, ibodatxonaning o'zida to'rt qavatli baland ikonostaz qurilgan. Umuman olganda, bu Moskvaga xos bo'lgan ibodatxona cherkovi[6] bo'lib, uning oshxona va qo'ng'iroq minorasi ham bor edi. 1812-yilda ibodatxonada oziq-ovqat ombori tashkil etildi. Ibodatxona 1820-yillarda ta'mirlangan, o'sha vaqtda ustalar derazalarga yangi panjaralar yasagan. 1860-yillarda ibodatxonani kengaytirish haqidagi birinchi g'oya paydo bo'ldi. Shu bilan birga, u Dolgorukovskaya ko'chasi nomini oldi (marhum Moskva general-gubernatori knyaz Vladimir Dolgorukov sharafiga) va turar-joylar qurila boshlandi. 1863-yilda oshxona va gumbazlar oq temir bilan qoplangan. 1873-yilda binoning old tomoni ta'mirlandi, cho'yan plitalari Podolskiy marmari bilan almashtirildi, bosh cherkovning yangi o'yilgan ikonostaz yuvilib o'rnatildi. Unda XVII asr oxiri XVIII asr boshlari tasvirlangan. Ibodatxona yaqinida yashagan rus rassomi Vasiliy Surikov binoning chap tomoniga "Boyar Morozova" (1884—1887) nomli epik rasmini tasvirlagan[7].

Cherkovning yopilishi va qayta qurilishi[tahrir | manbasini tahrirlash]

1934-yilda cherkov yopildi va idora ehtiyojlari uchun qirg'oqlarni qurilish trestiga topshirildi. 1936-yilda Moskva shahar kengashi qarori bilan cherkov binosi "Markaziy dinga qarshi muzey" ga o'tkazildi. 1944-yilda muzey binolari "Soyuzmultfilm" kinostudiyasiga o'tkazildi. Karikaturachilar 1945-yilda ko'chib o'tdilar. Bu yerda qo'lda chizilgan rasmlar tasvirlangan. Qo'g'irchoq filmlarini Arbatdagi Najotkorning o'zgarishi sobiq cherkovida qo'yilgan[8]. Kinostudiya bu binoda ishlagan yillari davomida uning tashqarisi ham, ichi ham kapital ta’mirlanmagan[9].

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  1. ↑ Распоряжение № 02/1893 от 27 августа 2018 года // протоиерею Валерию Буланникову — Московская городская епархия Русской Православной Церкви
  2. ↑ „Храм Николая Чудотворца с картины Сурикова "Боярыня Морозова" должен находиться под охраной государства“. newtribuna.ru (2017-yil 30-may). 2018-yil 22-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 11-iyul.
  3. ↑ Паламарчук П. Г. Сорок сороков. Т. 3: Москва в границах 1917 года. — М., 1995. — C. 176—178
  4. ↑ http://www.resvuz.ru/upload/otchetnir15.pdf
  5. ↑ „Храмы моего города. Храм святителя Николая в Новой Слободе“. radiovera.ru. Радио Вера (2013-yil 15-iyul).
  6. ↑ „Верующие добиваются возвращения Никольского храма в Новой Слободе“. pravoslavie.ru (2004-yil 30-mart).
  7. ↑ „Общине храма святителя Николая Мирликийского в Новой слободе будет передано здание причта“. Патриархия.ru (2007-yil 4-dekabr).
  8. ↑ Дарья Бахус. „Наш старый добрый «Союзмультфильм»“. dailyculture.ru. Daily Culture. 2016-yil 2-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 15-oktyabr.
  9. ↑ „Призраки прошлого: Союзмультфильм в Новой слободе“. MOSCOWDAYSBLOG (2014-yil 5-fevral). 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Avliyo_Nikolay_cherkovi&oldid=3906662" dan olindi