Avacha
Avacha — bu Kamchatka yarim orolining janubi-sharqiy qismida joylashgan daryo. Uning uzunligi 122 km, basseynining maydoni 5090 km² ni tashkil etadi. Avacha basseynining maydoni boʻyicha Kamchatka oʻlkasidagi daryolar orasida 18-oʻrinni va Rossiya boʻyicha esa 140-oʻrinni egallaydi [1][2][3] .
Avacha daryosida Yelizovo shahri — Kamchatka oʻlkasining Yelizovskiy tumani maʼmuriy markazi joy olgan.[4].[5][6]
Uning sohillarida Bakening, Avachin sopka[7] va Kostakan vulqonlari joylashgan.[8].
Daryoning birinchi kartografik tasviri 1715-yilda Ivan Kozyrevskiy tomonidan yaratilgan [9].
Gidronim[tahrir | manbasini tahrirlash]
Uning nomining kelib chiqishi itelmdan olingan . evich — "chavicha ", oʻz navbatida, ehtimol, koryak tilidan olingan deb taxmin qilinadi. Boshqa versiyaga koʻra esa daryoning nomi itelmdan „suaachu“ (qabilalardan birining nomi) yoki „kshuabach“ („Koʻrfaz-ota“, „Koʻrfazlarning otasi“) [10] kelib chiqqan deb taxmin qilinadi. U ilgari xaritalarda Suvachu, Savacha, Ovacha, Vovacha va boshqalar sifatida belgilangan .
Tavsifi[tahrir | manbasini tahrirlash]
U Yuqori-Avachin koʻlidan oqib oʻtib, avval tor togʻ vodiysidan, keyin pasttekislikdan oqib oʻtadi; u oʻz oʻrnida kichik delta hosil qilib, Avachin labiga — Tinch okeanining koʻrfaziga quyiladi. Uning sohilida Petropavlovsk-Kamchatskiy shahri joylashgan [11] .
Qor, yomgʻir, tuproq va muzliklardan taʼminlanadi. Dekabr oyining oxirida muzlay boshlaydi (ogʻizda — noyabrda) va mart oyida ochiladi. Yelizovo shahri yaqinidagi oʻrtacha yillik suv oqimi 138 m³/s [11] ni tashkil etadi. Qishda kichik muzliklar va muzliklardan iborat boʻlishi odatiy hol hisoblanadi [11].
Daryonining basseynidagi umumiy maydon 6,18 km² boʻlib, 194 ta kichik koʻllar, shuningdek, koʻplab mineral issiq va sovuq buloqlariga ega (eng mashhurlari orasida Avachaning oʻrta oqimidagi Timonov oltingugurtli issiq buloqlar bor; issiq minerallashgan buloqlar „Kexkuyski“, „Ozyorka“, „Issiq“ ref>„190 лет первовосхождению на Авачинский вулкан“. // Сайт Природного парка «Вулканы Камчатки» (2014-yil 21-iyul). Qaraldi: 2015-yil 11-may. </ref>). Tinch okean lososlari daryoda tuxum qoʻyadi. Rekreaksiya maqsadida foydalaniladi, shuningdek daryoda, sayyohlik qotishmasi bilan ham mashhur [12].
Irmoqlari[tahrir | manbasini tahrirlash]
Asosiy irmoqlari: oʻng tomonida — Oʻng Avacha, Koryakskaya; chap tomonida — Chap Avacha, Pinachevskaya mavjud.
Irmoqlar roʻyxati (ogʻizdan km uzoqlikda) :
- 3 km: Krasnaya daryosi
- 28 km: Xutorskaya daryosi
- 29 km: Polovinka daryosi
- 32 km: Pinachevskaya daryosi
- 45,6 km: Krutaya Pad daryosi
- 46 km: Koryakskaya soyi
- 60 km: Tashuvchi soyi
- 71 km: Chap Avacha daryosi
- 74 km: Oʻng Avacha daryosi
- 78 km: Sxasiq daryosi
- 92 km: Tuamok daryosi
- 96 km: Pad Siritsin daryosi
- 105 km: Pad Timonovskaya daryosi
- 112 km: Pad Kostakan daryosi
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
- Avacha koʻrfazi
- Avachinskaya Sopka — vulqoni.
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ {N-57-XXVII Петропавловск- Камчатский. Масштаб: 1 : 200 000. Указать дату выпуска/состояния местности.}
- ↑ {Словарь географических названий СССР / ГУГК, ЦНИИГАиК. — 2-е изд., перераб. и доп. — М. : Недра, 1983. — С. 5. — 94 000 экз.}
- ↑ { Авачинская губа // Общая характеристика территории / сост. и подгот. к изд. ПКО «Картография» и Госцентром «Природа» в 2004 г. ; гл. ред. А. Н. Краюхин ; отв. ред.: Г. В. Поздняк, Н. Н. Полункина, Н. В. Смурова. — М. : Роскартография, 2004. — С. 273. — (Национальный атлас России : в 4 т. ; 2004—2008, т. 1). — ISBN 5-85120-217-3.}
- ↑ Апродов В. А.. Вулканы, 100 000 экз, Природа мира, М.: «Мысль», 1982 — 50—51 bet.
- ↑ Горелая сопка // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907
- ↑ [Действующие вулканы Камчатки, т.2]
- ↑ Авачинская сопка // Орфографический словарь Лопатина. — 2004
- ↑ Авач-гора // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
- ↑ {{ Авач-гора // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.}
- ↑ Pospelov, Evgenij M.. Geografičeskie nazvanija Rossii : toponimičeskij slovarʹ; bolee 4000 nazvanij geografičeskich obʺektov Rossii, Spravočnoe izd, Moskva: AST, 2008. ISBN 978-5-271-20728-0, 5-271-20728-5, 978-5-17-054966-5, 5-17-054966-0, 978-5-17-054983-2, 5-17-054983-0, 978-5-271-20729-7, 5-271-20729-3.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 „Авача“,Большая российская энциклопедия, 65000 экз, М.: Большая Российская энциклопедия, 2005 — 60 bet. ISBN 5-85270-329-X.
- ↑ Обручев В. А. . История геологического исследования Сибири. Период второй (1801—1850 годы). Л.: Изд-во АН СССР, 1933. — С. 13.