Arman magistrati binosi Rostov-Don
Arman magistrat binosi — Rostov-Don shahridagi bino, Ozodlik maydonida joylashgan. U shahardagi eng qadimiy uylardan biri. Ayrim maʼlumotlarga koʻra, bino 1790-yillar boshlarida Naxichevan-Don shahrida (Rostov-na-Donu Proletar tumani bir qismi) qurilgan[1]. Bino tasdiqlangan madaniy meros obyekti maqomiga ega[2].
Tarixi[tahrir | manbasini tahrirlash]
Yekaterina II ning armanlarning Naxichevan-Don shahrini tashkil etish toʻgʻrisidagi farmonida shunday deyiladi: „…Biz magistratura tuzishni va unda sizning huquqlaringiz va odatlaringiz boʻyicha boshliqlar tomonidan sud va adolat oʻrnatishni amalga oshirishni buyuramiz. Ular Sizdan qur’a boʻyicha tanlanib, Azov viloyatining holatiga koʻra, unvonlar va maoshlardan foydalanadigan va vitse-qirollik kengashining murojaati ostida boʻladi…“. Arman magistraturasining birinchi binosi, aftidan, yogʻochdan yasalgan edi. Koʻp oʻtmay, uning oʻrniga hozirgi vaqtgacha saqlanib qolgan tosh bino qurilgan. Qurilishning aniq sanasi nomaʼlum, ammo baʼzi taxminlarga koʻra, u 1790-yillarning boshlarida qurilgan[1].
Arman magistrati hukumat binolarining „namunaviy loyihasi“ boʻyicha klassitsizm uslubida qurilgan. Ikki qavatli bino rejada toʻrtburchak shaklida edi. Maydonga qarab turuvchi asosiy fasadning markaziy qismida dastlab ikkinchi qavatida balkonli toʻrt ustunli ayvon boʻlgan[1].
1868-yili magistrat qayta tashkil etildi va uning oʻrniga shahar hokimiyati tuzilib, yaqinida yangi bino qurilgan. 1872-yilda arman magistrati binosi savdogarlar Gʻayrabetovlar mulkiga aylandi va ot-aravachilar uchun mehmonxonaga aylantirildi. Uy hovlisida pichan va yem-xashak uchun shiyponlar paydo boʻlgan. Saroyda ovqat xonasi, oshxona, boshqaruvchi va tashrif buyuruvchilar uchun turar joy, savdo binolari joylashgan[1].
Fuqarolar urushi yillarida magistrat binosida Armaniston qadimiy tarix va sanʼat muzeyi ochildi. Unga Naxichevan diniy seminariyasi sobiq rektori Yervand Ovakimovich Shaxaziz rahbarlik qilgan. Muzey 1922yilga qadar mavjud boʻlib, arxiv ahyolari Yerevanga olib kelingan hamda madaniy va tarixiy muzey kollektsiyasiga qoʻshilgan[1].
Muzey yopilgandan soʻng, bino rejasi oʻzgartirib, kommunal turar-joyga moslashtirilgan. 1930-yillarda eskirganligi sababli old fasad portikosi demontaj qilingan[1].
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Волошинова Л. Ф.. Бульварная площадь, Серия "Судьбы улиц, площадей, зодчих". Ростов-на-Дону: Донской издательский дом, 2001 — 33—39 bet. ISBN 5-87-688-202-X.
- ↑ „Ростов-на-Дону (выявленные объекты культурного наследия)“. Официальный портал Правительства Ростовской области. Qaraldi: 2013-yil 28-noyabr.