Analitik dinamika

Vikipediya, ochiq ensiklopediya

Klassik mexanikada klassik dinamika yoki oddiygina dinamika deb ham ataladigan analitik dinamika jismlarning harakati va uning sabablari, yaʼni jismlarga taʼsir qiluvchi kuchlar va jismlarning xususiyatlari, xususan, massa va inersiya momenti oʻrtasidagi bogʻliqlik bilan bogʻliq. Zamonaviy dinamikaning asosi Nyuton mexanikasi va uni Lagranj mexanikasi va Gamilton mexanikasi sifatida qayta shakllantirishdir. [1] [2]

Tarix[tahrir | manbasini tahrirlash]

Gamilton taʼkidlaganidek, bu soha uzoq va muhim tarixga ega: "Jismlarning harakat qonunlarini nazariy jihatdan ishlab chiqish shu qadar qiziqish va muhim masala boʻlib, u dinamika ixtiro qilinganidan beri barcha taniqli matematiklarning eʼtiborini tortdi. Galiley matematika fani sifatida va ayniqsa Nyuton tomonidan ushbu fanga berilgan ajoyib kengaytmadan beri. Uilyam Rouen Hamilton, 1834 (Klassik mexanikada JR Teylor tomonidan transkripsiya qilingan, p.237 [3])

Baʼzi mualliflar (masalan, Teylor (2005) [3] va Greenwood (1997) [4]) klassik dinamikada maxsus nisbiylikni oʻz ichiga oladi.


Statika, kinetika va kinematikaga aloqasi[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tarixiy jihatdan klassik mexanikaning uchta tarmogʻi mavjud edi:

  • " statika " (muvozanat va uning kuchlar bilan aloqasini oʻrganish)
  • " Kinetika " (harakat va uning kuchlar bilan bogʻliqligini oʻrganish). [5]
  • " Kinematika " (kuzatilgan harakatlarning oqibatlarini ularni keltirib chiqaradigan holatlarni hisobga olmasdan koʻrib chiqish). [6]

Ushbu uchta mavzu dinamikaga bir necha jihatdan bogʻlangan. Bir yondashuv dinamika nomi ostida statika va kinetikani birlashtirgan boʻlib, u belgilangan kuchlar taʼsiridan kelib chiqadigan jismlarning harakatini aniqlash bilan shugʻullanadigan sohaga aylandi; [7] yana bir yondashuv statikani ajratdi va rubrikalar dinamikasi ostida kinetika va kinematikani birlashtirdi. [8] [9] Ushbu yondashuv mexanika boʻyicha muhandislik kitoblarida keng tarqalgan boʻlib, hali ham mexaniklar orasida keng tarqalgan.

Muhandislikdagi fundamental ahamiyat, fizikaga eʼtiborni kamaytirish[tahrir | manbasini tahrirlash]

Bugungi kunda dinamika va kinematika klassik mexanikaning ikkita ustuni sifatida qaralmoqda. Mashina dizayni, quruqlik, dengiz, havo va kosmik transport vositalarini loyihalash va boshqa ilovalardagi ahamiyati tufayli dinamika hali ham mexanik, aerokosmik va boshqa muhandislik oʻquv dasturlariga kiritilgan. Biroq, bir nechta zamonaviy fiziklar „dinamika“ yoki „kinematika“ ni mustaqil davolash bilan shugʻullanadilar, „statika“ yoki „kinetika“ ga eʼtibor bermaydilar. Buning oʻrniga, butun ajratilmagan mavzu klassik mexanika deb ataladi. Darhaqiqat, 20-asrning oʻrtalaridan boshlab „klassik mexanika“ boʻyicha koʻplab bakalavriat va magistratura darsliklarida „dinamika“ yoki „kinematika“ boʻlimlari yoʻq. [3] [10] [11] [12] [13] Bu kitoblarda tezlanish kuchga bogʻlanganda „dinamika“ soʻzi ishlatilsa-da, „kinetika“ soʻzi hech qachon tilga olinmagan. Biroq, aniq istisnolar mavjud. Koʻzga koʻringan misollar orasida fizika boʻyicha Feynman maʼruzalari mavjud. [14]

Asosiy dinamika tamoyillari roʻyxati

Aksiomalar va matematik muolajalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tegishli muhandislik tarmoqlari[tahrir | manbasini tahrirlash]

Tegishli mavzular[tahrir | manbasini tahrirlash]

Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]

  • David Hestenes (1999). New Foundations for Classical Mechanics. Springer. p. 198. ISBN 0-7923-5514-8.
  • R. Douglas Gregory (2006). Classical Mechanics: An Undergraduate Text. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-82678-5.
  • Landau, L. D.; Lifshitz, E. M.; Sykes, J. B.; Bell, J. S. (1976). Mechanics. Vol. 1. Butterworth-Heinemann. ISBN 978-0-7506-2896-9.
  • Jorge Valenzuela José; Eugene Jerome Saletan (1998). Classical Dynamics: A Contemporary Approach. Cambridge University Press. ISBN 978-0-7506-2896-9.
  • T. W. B. Kibble, Frank H. Berkshire (2004). Classical Mechanics. Imperial College Press. ISBN 978-1-86094-435-2.
  1. ↑ Chris Doran. Geometric Algebra for Physicists. Cambridge University Press, 2003 — 54 bet. ISBN 0-521-48022-1. 
  2. ↑ Cornelius Lanczos. The variational principles of mechanics, Reprint of 4th Edition of 1970, Dover Publications Inc., 1986 — 5–6 bet. ISBN 0-486-65067-7. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 John Robert Taylor. Classical Mechanics. University Science Books, 2005. ISBN 978-1-891389-22-1. 
  4. ↑ Donald T Greenwood. Classical Mechanics, Reprint of 1977, Courier Dover Publications, 1997 — 1 bet. ISBN 0-486-69690-1. 
  5. ↑ Thomas Wallace Wright. Elements of Mechanics Including Kinematics, Kinetics and Statics: with applications. E. and F. N. Spon, 1896 — 85 bet. 
  6. ↑ Edmund Taylor Whittaker. A Treatise on the Analytical Dynamics of Particles and Rigid Bodies: With an Introduction to the Problem of Three Bodies, Fourth edition of 1936 with foreword by Sir William McCrea, Cambridge University Press, 1988 — Chapter 1, p. 1 bet. ISBN 0-521-35883-3. 
  7. ↑ James Gordon MacGregor. An Elementary Treatise on Kinematics and Dynamics. Macmillan, 1887 — v bet. „kinematics dynamics.“ 
  8. ↑ Stephen Timoshenko. Engineering mechanics. McGraw Hill, 1956. ISBN 9780070858114. 
  9. ↑ Lakshmana C. Rao. Engineering mechanics. PHI Learning Pvt. Ltd., 2004 — vi bet. ISBN 81-203-2189-8. 
  10. ↑ T. W. B. Kibble, Frank H. Berkshire. Classical Mechanics. Imperial College Press, 2004. ISBN 978-1-86094-435-2. 
  11. ↑ Walter Greiner. Classical Mechanics: Point Particles and Relativity. Springer, 2003. ISBN 978-0-387-95586-5. 
  12. ↑ Gerald Jay Sussman. Structure and Interpretation of Classical Mechanics. MIT Press, 2001. ISBN 978-0-262-19455-6. 
  13. ↑ Harald Iro. A Modern Approach to Classical Mechanics. World Scientific, 2002. ISBN 978-981-238-213-9. 
  14. ↑ The Feynman Lectures on Physics Vol. I Ch. 9: Newtonʼs Laws of Dynamics 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Analitik_dinamika&oldid=3811175" dan olindi