Amerika Qo‘shma Shtatlari va Yaponiya o‘rtasidagi o‘zaro hamkorlik va xavfsizlik shartnomasi
Amerika Qoʻshma Shtatlari va Yaponiya oʻrtasidagi oʻzaro hamkorlik va xavfsizlik shartnomasi (ingliz. Treaty of Mutual Cooperation and Security between the United States and Japan, (yap. 日本国とアメリカ合衆国との間の相互協力及び安全保障条約 Nippon-koku to America-gasshu:koku to no Aida no So:go Kyo:ryoku oyobi Anzen Xosho: Jo:yaku)) — Amerika Qoʻshma Shtatlari va Yaponiya oʻrtasidagi kelishuv, qonun chiqaruvchi organ hisoblanadi hamda ikki davlat ittifoqining asosi va Yaponiyada Amerika harbiy kontingentining mavjudligini nazarda tutadi; 1960-yil 19-yanvarda Vashingtonda imzolangan San-Fransisko tinchlik sulhini yangilaydi.
Yangi shartnoma Qoʻshma Shtatlarga Yaponiya hududida harbiy bazalar yaratish va ulardan foydalanish, shuningdek, ularga istalgan miqdordagi qurolli kuchlarni joylashtirish imkoniyatini berdi. Yaponiya, oʻz navbatida, hujum sodir boʻlgan taqdirda Amerika bazalarini himoya qilishga vaʼda berdi.
San-Fransisko shartnomasi bilan solishtirganda, 1960-yilgi shartnomada tengroq shartlar mavjud edi. Xususan, unda Qoʻshma Shtatlar armiyasining Yaponiya ichki ishlariga aralashuviga ruxsat beruvchi, shuningdek, Tokioga AQShning roziligisiz uchinchi davlatlar bilan harbiy shartnomalar tuzishni taqiqlovchi qoidalar kiritilmagan[1].
Shartnoma, shuningdek, har ikki tomon xalqaro nizolarni tinch yoʻl bilan hal qilish, har qanday davlatga qarshi „kuch qoʻllash tahdidi yoki qoʻllash“ dan voz kechish va BMT Nizomi qoidalariga qatʼiy rioya qilish majburiyatini olgan qoidalarni oʻz ichiga olgan. Shartnoma Yaponiyaga Qoʻshma Shtatlar uchinchi davlatlar bilan urushga kirgan taqdirda AQShga yordam koʻrsatish majburiyatini yuklamadi.
Shartnoma 10 yilga moʻljallangan, shundan soʻng tomonlardan biri uni denonsatsiya qilish huquqiga ega edi[2].
Shartnomaning imzolanishiga va xususan, ratifikatsiya qilinishiga qarshi norozilik harakati urushdan keyingi yillarda Yaponiyadagi eng yirik ijtimoiy-siyosiy harakatiga aylandi. Unda sotsialistlar, kommunistlar va " yangi chaplar " faol ishtirok etdilar.
Yana qarang[tahrir | manbasini tahrirlash]
Manbalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- ↑ ЯПОНО-АМЕРИКАНСКИЙ ДОГОВОР (О ВЗАИМНОМ СОТРУДНИЧЕСТВЕ И ГАРАНТИИ) БЕЗОПАСНОСТИ 1960 г. // Япония от А до Я. Популярная иллюстрированная энциклопедия. (CD-ROM). — М.: Directmedia Publishing, «Япония сегодня», 2008. — ISBN 978-5-94865-190-3.
- ↑ История Японии 1868-1998. Институт Востоковедения РАН, 1998 — 569 bet. ISBN 5-89282-073-4.
Havolalar[tahrir | manbasini tahrirlash]
- 1967-yilda Tokio, Yaponiyadagi Racy Comic Books and Birdseed Highs (Wayback Machine saytida 2009-09-03 sanasida arxivlangan) Arxivnaya kopiya (Inglizcha) )